شهرستان باغ ملک، یکی از شهرستان های استان خوزستان در جنوب غربی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر باغ ملک است.
موقعیت جغرافیایی شهر باغ ملک
شهرستان باغ ملک تقریباً در شرق استان خوزستان می باشد؛ این شهرستان از نظر جغرافیایی، در ۴۹ درجه و ۵۳ دقیقهٔ درازای خاوری و ۳۱ درجه و ۳۱ دقیقهٔ پهنای شمالی و در ارتفاع ۹۱۷ متری از سطح دریا واقع شده است.شهرستان باغ ملک از شمال با شهرستان ایذه، از شمال غربی با شهرستان مسجد سلیمان، از غرب با شهرستان هفتکل، از جنوب غربی با شهرستان رامهرمز، از شرق با شهرستان دزپارت، از جنوب شرقی با شهرستان کهگیلویه و از جنوب با شهرستان بهمئی استان کهگیلویه و بویراحمد همسایه است.این شهرستان نسبت به سایر شهرستانهای استان خوزستان هوای متعادل و بعضاً سرد را دارد که در فصل تابستان آحاد مردم استان خوزستان را به خود جذب کرده و در منابع طبیعی و گردشگری زیادی که در بستر خود با امنیت بسیار مطلوب جای می دهد.
جمعیت شهر باغ ملک
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت شهرستان ۱۱۴٬۳۸۴ و شهر ۳۱٬۳۴۳ نفر (۶٬۴۶۳ خانوار) بوده است.
پوشش گیاهی شهر باغ ملک
پوشش گیاهی این منطقه از درختان بلوط، افرا، کلخنگ، گردو، انار، کُنار، بَن و برخی گیاهان دارویی و صنعتی دیگر تشکیل شده است.جانوران و پرندگانی همچون؛ پلنگ، مار، خرس، روباه، شغال، سوسمار، قوچ، گرگ، کفتار، گراز، بز کوهی، کبک، تیهو، لک لک، شاهین و سمندر لرستانی در منطقه یافت می شوند.
مردم شناسی شهر باغ ملک
مردم شهرستان باغ ملک از مردم لر هستند بخصوص ایل بختیاری(چهار لنگ و هفت لنگ) و ایل زنگنه و ایل بهمئی هستند. ایل بختیاری (چهار لنگ و هفت لنگ)، ایل زنگنه[۸] ایل بهمئی هستند.بختیاری های باغ ملک بیشتر از ایل چهارلنگ کیان ارثی طایفه جانکی گرمسیر شامل تیره های (جانکی، آل خورشید، بهوندی، بیگدلی، شیوخ منگشت، شیرالی، داوودی، سروستانی، ممبینی، ابوالعباسی، احمد مکانی، یوسف شهرویی، خورشیدی، حسینی، برون، میلاسی، سادات طباطبایی و سادات میرسالاری) هستند.بختیاری های ساکن شمال باغ ملک (حوزه منگشت(رباط و ابوالعباس) از ایل هفت لنگ، طایفه اورک، تیره لجمیر اورک و تیره سخندری هستند.در منطقه بارانگرد طوایفی از اورک، زراسوند و چهارلنگ ساکن هستند.بهمئی های باغ ملک متشکل از طوایف علادینی، نریموسایی، خلیلی، بناری، نوروزی، کمایی و مهمدمیسایی می باشند.زنگنه های شهرستان باغ ملک از چندین طایفه شامل طایفه عباسوند، سلمانوند، شرف وند، اوموند، هزاروند، گراوند، گیجوند، فرهادوند، گلابوند، تدوئی، کرد زنگنه و حسین خانی تشکیل شده اند.
تاریخچه شهر باغ ملک
قدمت شهر کنونی باغ ملک به دوران عیلام برمی گردد در دوران عیلام این ناحیه اوربه نام داشته است. در باغ ملک محلی به نام منجنیق وجود دارد که آثار تاریخی از یک شهر کهن در آن بجا مانده است که بنابر روایتی ماجرای ابراهیم و نمرود در این محل رخ داده است و به همین دلیل منجنیق نام دارد، پل شکسته ای نیز در آن نزدیکی وجود دارد که مربوط به دوران ساسانی است. همچنین سنگ آسیابی در باغ ملک وجود دارد که آثار خطوط کوفی بر روی آن نقش بسته است.در باب قدمت باغملک می توان از کتاب سفرنامة جنوب ایران نوشتة بابن و هوسه فرانسوی نقل کرد که نوشته اند: «آثار خرابه و بیوتات مقبره در باغملک دیده می شود؛ و آن آثار را اهل بلد منجنیق می خوانند. تپه ای در بالای سر منجنیق هست و بقعه ای دارد که آن را امیرالمؤمنین می نامند که ظاهراً مقبره یکی از خلفای عباسی است؛ و بقعه دیگر نیز در آنجا هست یکی معروف به دانیال خلیل است و دیگری مشهور به قاسم علی. رودخانه کوچکی از کوه منگشت از طرف قبله سرازیر و جاری می باشد که از میانه باغملک می گذرد.» لایارد در سفرنامه خود آثار باقی مانده نواحی باغملک را متعلق به عهد اتابک می داند. باغملک امروزی دارای بخشهای صیدون، قلعه تل و میداود است باغ ملک تا سال ۱۳۲۶ جانکی نامیده می شد. در یازدهم آبان آن سال به تصویب هیئت وزیران، نام جانکی به باغ ملک جانکی تغییر یافت.
جاذبه های گردشگری باغ ملک
این شهرستان آب و هوایی مناسب، طبیعتی بسیار زیبا و کم یاب دارد و با داشتن جاذبه های گردشگری طبیعی گوناگون، همه ساله پذیرای گردشگرانی از سراسر استان و کشور می باشد.
روستای مال آقا
مال آقا روستایی در ۳۲ کیلومتری شهرستان باغملک با بافت سنتی که کاملا بافت قدیمی خود را حفظ کرده است. مال آقا درمنطقه ای کوهستانی از رشته کوههای زاگرس جای گرفته که رودخانه ای مواج و سرد از کنار آن می گذرد و مسیر فرح بخش و زیبایی را ایجاد کرده است، همه ساله، به ویژه در دو فصل بهار و تابستان گردشگران بسیاری از جای جای خوزستان برای گذراندن اوقات فراغت و گردش به این مکان خوش آب و هوا سفر می کنند. علاقمه مندان دیدار این روستای زیبا از شهر باغملک که به سمت مال آقا حرکت می کنند با پشت سر گذاشتن شهر قلعه تل و طی حدود چهار کیلومتر راه با دیدن تپه ها و کوه ها و نسیم خنک کوهستان و جنگلهای انبوه بلوط، گویی وارد دنیایی دیگر شده اند. کمی جلوتر، روستای تمبی با قدمتی چند هزار ساله و بافتی زیبا در دل کوهستان در مقابل دیدگان گردشگران قد علم می کند و آنان را به یاد صفا و صمیمیت روستا می اندازد مکانی که روستایی باستانی را با همین نام مدفون شده در زیر پا دارد. گفته می شود چندی پیش تعدادی از اهالی روستا در پی حفاری خانگی بطور اتفاقی با بخش هایی ازمنطقه مدفون شده با آثار باستانی گران قیمت و ارزشمندی مواجه شدند.
آبشارهای قلعه تل
آبشارهای قلعه تل شاما ۲ آبشار در موقعیت های جغرافیاییE4955 N3139 به نام های آبشار تنگ آبی اول و دوم در استان خوزستان قرار دارد. قلعه تُل شهری است در استان خوزستان. این شهر در بخش مرکزی شهرستان باغ ملک قرار گرفتi است. قلعه تل توسط محمد تقی خان بختیاری در سرتلی در ناحیه ایذه بنا شده است. شهر قلعه تل در استان خوزستان و تقسیمات کشوری بخش مرکزی شهرستان باغملک قرار داردومردمان آن بختیاری هستند. این شهر از قدیم مرکز دهستان قلعه تل و محل آمد و رفت ساکنان اطراف و تأمین خدمات اولیه روستاهای این دهستان بوده است.سکونت در شهر قلعه تل با استناد آثار تاریخی بدست آمده در نشستگاه آن به گذشته ای بسیار دور در دوره حاکمیت پادشاهی عیلام باز می گردد. این پادشاهی که در حدود ۵۰۰۰ سال پیش در پهنه ای از جنوب غرب و غرب ایران کنونی وجود داشت از چندین شهر و ناحیه مهم تشکیل می شد که معروف ترین آنها آنزان یا آنشان بود که گمان بر این است منطبق بر منطقه اطراف شهر ایذه کنونی است. اهمیت این شهر و نزدیکی شهر کنونی قلعه تل با آن و نیز احتمال عبور کاروان های بین شهر آنزان و شوش از مسیر میانکوهی منطبق بر دشت قلعه تل بر احتمال رونق حیات این شهر در روزگار عیلامیان می افزاید.اگر از حومه شهر قلعه تل به سمت شمال شرق برویم به تنگه ای طولانی بر می خوریم که با شیبی تند دامنه جنوب غربی منگشت را شکافته و از بالادست آن انبوهی آب با جوش و خروش سرازیر است. در مسیر این آب چندین آبشار زیبا که ارتفاع بعضی از آنها بیش از ۱۵ متر است به وجود آمده و به جز درختان معمول زاگرس از قبیل بلوط و بن و کلخونگ و … در این تنگه درختان انجیر و مو و گردو نیز به چشم می خورد و در بعضی از جاها انبوه درختان مناظر شمال کشور را تداعی می کند.مسیر این تنگه طولانی و سنگلاخ و در بعضی جاها صعب العبور و دارای پرتگاه است و در طول راه بایستی به دفعات زیاد عرض رودخانه را طی کرد و حتی مقداری از راه را باید در داخل رود طی کرد.
شهر تاریخی قلعه تل
قلعه تل درواقع بخش مرکزی باغملک است و چند سالی می شود که از دهستان به بخش تغییر یافته است. آثار به جای مانده از اولین ساکنان این منطقه به بیش از ۵۰۰۰ سال پیش نسبت داده شده و هم زمان با حکومت عیلامیان بوده است. قلعه تل از نظر جغرافیایی در شمال باغملک و جنوب شهر ایذه و در دل رشته کوه زاگرس قرار دارد. آب و هوای معتدل و خاک حاصلخیز احتمالاً اصلی ترین دلایل برای سکونت ایلات مختلف در قلعه تل بوده است. این شهر تاریخی در ابتدا در اطراف یک تپه بلند بنا شد و «تل» به معنی تپه هم احتمالا به همین خاطر در نام آن دیده می شود. نام این شهر اصالتا برگرفته از قلعه بزرگیست که عیلامیان در فراز تپه مذکور برپا کردند.
و در پایان...
این شهر مرکز شهرستان باغ ملک است و در شرق استان خوزستان قرار گرفته است. شهرستان باغ ملک، یکی از شهرستان های استان خوزستان در جنوب غربی ایران است.باغملک بخشی از شهرستان ایذه بود که در سال ۱۳۷۱ از آن جدا شده و تبدیل به شهرستان شد. خوزستان با شهرستان های رامهرمز، ایذه، هفتگل، مسجد سلیمان است و با استان های چهار محال بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد هم مرز است.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعد نیوز همراه باشید.