ادینوفاژی(Odynophagia) اصطلاح پزشکی برای بلع دردناک است. درد ممکن است در گلو، دهان یا مری به وجود بیاید و علل آن نیز مختلف است. بلع دردناک به مرور موجب آسیب دیدگی گلو، کاهش ناخواسته ی وزن و سایر عوارض می شود.
ادینوفاژی یا بلع دردناک چیست؟
ادینوفاژی به درد در هنگام بلع غذا گفته می شود و نوعی اختلال است که با بروز آن فرد با بلع دچار درد می شود. بیمار ممکن است که هنگام بلع غذا، مایعات یا بزاق در گلو، دهان یا مری احساس درد کند.
بلع دردناک نشانه ی بسیاری از بیماری ها نیز هست. محل و شدت درد نیز به علل آن بستگی دارد. در برخی موارد، ادینوفاژی به سرعت برطرف می شود، اما برخی موارد آن هم می تواند برای مدت طولانی پایدار باشد که معمولا نشانه ی یک بیماری جدی تر است.
تفاوت ادینوفاژی با دیسفاژی چیست؟
دیسفاژی به زمانی گفته می شود که فرد در بلع غذا مشکل پیدا می کند، اما ادینوفاژی زمانی است که بلع غذا دردناک می شود. دیسفاژی می تواند همراه با ادینوفاژی باشد، اما این دو بیماری ممکن است به صورت جداگانه نیز بروز پیدا کنند.
دیسفاژی در اغلب موارد از ادینوفاژی جدی تر است و می تواند موجب سرفه یا خفگی شود. در موارد شدید، این بیماری می تواند موجب تحریک یا بروز عفونت های باکتریایی در ریه شود که در نهایت به ذات الریه یا سینه پهلو منتهی می شود.
دیسفاژی و ادینوفاژی هر دو ممکن است بر اثر عفونت یا التهاب بروز پیدا کنند. با این حال، دیسفاژی می تواند علامت اضطراب نیز باشد و بر اثر عوامل روانی به وجود بیاید. همینطور این امکان وجود دارد که فرد به دلیل ترس از بلع، دچار دشواری در بلع غذا شود که به آن «فاگو فوبیا» یا «فوبیای بلع» گفته می شود.
گاهی اوقات دیسفاژی و ادینوفاژی با «گلوبوس هیستریکوس» یا «غم باد» اشتباه گرفته می شود. در این بیماری فرد احساس می کند توده ای راه گلویش را بسته است. با این حال، گلوبوس هیستریکوس بر خلاف دیسفاژی و ادینوفاژی، به صورت مستقیم روی مکانیسم بلع اثر نمی گذارد.
علائم ادینوفاژی
ادینوفاژی ممکن است باعث درد در هنگام بلع غذاهای خشک و در برخی موارد مایعات شود. علائم ادینوفاژی با توجه به علل آن می تواند کوتاه یا بلند مدت باشد.
علائم و نشانه های رایج ادینوفاژی عبارتند از:
- دردی یکنواخت، سوزاننده یا تیز مانند چاقو در هنگام بلع در دهان، گلو یا مری
- دردی که هنگام بلع مواد غذایی خشک بدتر می شود. در برخی موارد بلع مواد غذایی جامد و مایعات هم باعث درد مشابهی می شود
- کم کردن وزن به دلیل کاهش مصرف مواد غذایی
- کم آبی بدن به دلیل کاهش مصرف مایعات
دلایل بلع دردناک
دلایل مختلفی برای بلع دردناک یا بلع غذا همراه با درد وجود دارد. بیشتر، دلیل اش عفونت یا قرصی است که مسیر را به سختی طی کرده ولی در کل دلایل جدی تری هم برای بلع غذا همراه با درد وجود دارد.شاید در هر قسمتی از دهان، گلو و مری ( لوله ای که به معده منتهی می شود) یا حتی قفسه سینه درد احساس کنید. در اینجا چند دلیل عمده را لیست کرده ایم اما بهتر است در صورت هرگونه علائم با پزشک مشورت کنید:
سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت سینوس
گلو دردی که باعث بلع دردناک می شود اغلب نشان دهنده وجود یکی از بیماری های شایع است. درد می تواند یک روز قبل از سایر علائم مثل آبریزش بینی و سرفه شروع شود. اگر سرماخوردگی باشد باید صبر کنید و مایعات زیاد نوشیده و استراحت کنید. اگر آنفولانزا باشد که بدتر و شدید تر از سرماخوردگی است، باید با پزشک تماس بگیرید. در مورد عفونت سینوس صاف کردن مداوم گلو سبب التهاب گلو و بلع دردناک می شود تا زمانی که عفونت از بین برود.
گلودرد استرپتوکوکی
این عفونت باکتریایی می تواند بسیار دردناک بوده و هنگام بلع غذا با درد گلو همراه شود. سایر نشانه های این نوع گلو درد مثل علائم سرماخوردگی یا داشتن سرفه نیست. وقتی که یک فرد بالغ این نوع گلودرد را تجربه می کند، علائم معمولاً شامل گلو درد ناگهانی به همراه تب و ورم غدد لنفاوی گردن می شود.
بچه های بالاتر از ۳ سال، تب، تهوع و استفراغ به همراه گلو درد را تجربه خواهند کرد. بچه های زیر ۲ سال معمولاً گلودرد استرپتوکوکی نمی گیرند. برای کشت گلو حتماً با پزشک مشورت کنید تا عفونت مشخص شود.آنتی بیوتیک برای درمان استفاده می شود و این بیماری خود به خود بهبود می یابد اما درمان برای ایجاد حس بهتر و عدم سرایت به سایرین و جلوگیری از بروز سایر بیماری ها انجام می شود.
روش درمان آبریزش بینی چیست؟
مونو
این عفونت توسط ویروس اپستین – بار ایجاد شده و سریع منتقل می شود.علاوه بر آن درد حین بلع و علائم دیگری مثل تب، سردرد، لوزه متورم، غدد لنفاوی باد کرده، درد عضلات و خستگی هم وجود دارد. احتمالاً نیاز به انجام آزمایش خون برای تشخیص مونو دارید. اکثراً بدون درمان و در طی چند روز بهبودی حاصل می شود.
ویروس تبخال
نوع ۱ این ویروس سبب درد و ورم داخل دهان می شود ( علاوه بر لب ها ). در طی چند روز از بین می رود اما در صورت داشتن HIV حتماً با پزشک تماس بگیرید.
در دوره نقاهت از خوردن غذاهای اسیدی مثل مرکبات دوری کرده و سعی کنید به خوبی استراحت کنید.
برفک
این عفونت در افراد دارای HIV شایع است اما در آن هایی که دیابت دارند یا استروئید یا آنتی بیوتیک استفاده می کنند نیز دیده می شود.
اگر برفک دارید، این علائم را هم خواهید داشت:
- از دست دادن حس چشایی
- احساس وجود پنبه در دهان
- پوست خشک، قرمز و ترک خورده در گوشه لب ها
برای درمان به پزشک مراجعه کنید تا داروهای ضد قارچ تجویز کند.
CMV
سیتو مگالو ویروس از اعضای خانواده هرپس است که به دوره های فعال یا کمون تغییر حالت می دهد. اگر علت CMV است باید این علائم را هم داشته باشید: خستگی، درد عضلانی، تب، تهوع و استفراغ. تغذیه مناسب و استراحت کافی به بدن کمک می کند با عفونت مبارزه کرده اما در صورت باردار بودن یا داشتن HIV یا ضعف سیستم ایمنی حتماً با دکتر مشورت کنید چون برای این افراد بسیار جدی است.
بلع قرص یا غذا
مسلما دوست ندارید چیزی به مری تان بچسبد یا آن را اذیت کند. قرص های کوچک و بیضی راحت تر از قرص های بزرگ، گرد و سبک عبور می کنند. داروهایی که عموما این مشکلات را ایجاد می کنند آنتی بیوتیک هایی مثل داکسی سایکلین، تتراسایکلین، مکمل های پتاسیم و دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی هستند.
برای پیشگیری حدود نصف لیوان آب را همراه با قرص بخورید و ۱۰ دقیقه بنشینید. اگر این قرص حساسیت و مشکل ایجاد می کند یک لیوان کامل آب بنوشید و تا ۳۰ دقیقه نخوابید.
تشخیص علت بلع دردناک
اگر هنگام بلع حس دردناکی را تجربه می کنید، هنگام مراجعه به پزشک گوش و حلق و بینی، هر علامتی که دارید را با دقت ذکر کنید. همچنین اگر هر یک از علائم جدید است یا در حال بدتر شدن است، باید به پزشک اطلاع دهید. توضیح دادن همه علائم به پزشک کمک می کند تا علت درد شما را راحت تر تشخیص دهد.
اگر معاینه جسمی برای قطعی کردن تشخیص کافی نباشد، پزشک ممکن است آزمایشات خاصی از جمله موارد زیر را انجام دهد:
- آزمایش خونی به نام شمارش کامل خون
این آزمایش میزان انواع مختلف سلول های خونی بدن را اندازه گیری می کند. نتایج این آزمایش می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا بدن شما با عفونت ناشی از ویروس یا باکتری ها مبارزه می کند یا خیر. - اسکن های MRI و CT
این اسکن ها می توانند تصاویری با جزئیات کامل از گلو ایجاد کنند و امکان بررسی هرگونه ناهنجاری را برای پزشک فراهم می آورد. - کشت سلولی گلو
این آزمایش شامل گرفتن نمونه ای از مخاط از پشت گلو است. این آزمایش وجود برخی از ارگانیسم های موجود در گلو را که می توانند باعث عفونت شوند، بررسی می کند. - کشت خلط
شامل گرفتن نمونه خلط یا مخاط و آزمایش آن برای حضور موجودات میکروبی خاص است. این آزمایش ساده و بدون درد می تواند به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد که آیا عفونت باعث بلع دردناک شما شده است یا خیر. - تست بلع باریوم
آزمایش بلع باریوم شامل تابش یک سری پرتوهای ایکس به مری است. در این تست بعد از بلع مایعات مخصوصی که حاوی یک عنصر بی ضرر به نام باریوم است، پرتوی ایکس به بدن تابیده می شود. باریوم به طور موقت مری را پوشانده و روی اشعه ایکس ظاهر می شود و به پزشک اجازه می دهد مسیر غذا را ردیابی کند. آزمایش بلع باریوم می تواند به پزشک نشان دهد که آیا غذا به درستی از دهان به معده می رود یا خیر.
