بازار سرمایه
- بازار سرمایه برای عملکرد اقتصاد حیاتی است، چراکه سرمایه جزئی ضروری برای تولید خروجی در اقتصاد است. بازار سرمایه شاخه وسیعی از بازار است که فرآیند خریدوفروش ابزارهای مالی را تسهیل می کند. به طور خاص دو شاخه از ابزارهای مالی وجود دارد که سرمایه در آن ها دخیل است. اوراق مالکیت که اغلب با عنوان سهام و اوراق بدهی که اغلب با نام اوراق مشارکت (قرضه) شناخته می شود. بازار سرمایه محلی برای انتشار و فروش سهام و اوراق مشارکت برای زمان هایی عموماً بیشتر از یک سال است.
- بازار سرمـایه توسط سازمان بورس و اوراق بهادر و دیگر قانون گذاران مالی نظارت می شود. گرچه بازار سرمایه که عموماً با نام بورس اوراق بهادار تهران شناخته می شود، در خیابان حافظ مستقر است؛ اما امروزه بیشتر معاملات بازار سرمایه از طریق سیستم الکترونیک کامپیوتری و اینترنتی صورت می گیرد.
بازار مالی و انواع آن- غیر از تفاوت بین اوراق مالکیت و بدهی، بازار سرمایه به دو دسته از بازارها تقسیم می شود:
1. نخستین دسته، بازار اولیه است. در بازار اولیه، سهام و اوراق مشارکت به صورت مستقیم از شرکت ها به سرمایه گذاران و سایر شرکت ها و نهادها و اغلب تحت عنوان عرضه عمومی اولیه توزیع می شود. بازار اولیه این امکان را فراهم می کند تا شرکت ها بدون گرفتن وام از بانک، با عرضه سهام خود به عموم مردم، منابع مالی موردنیاز برای اجرای فعالیت های خود را تأمین کنند.
2. بعد از عرضه عمومی اولیه در بازار اولیه، نوبت به بازار ثانویه می رسد تا سهام شرکت ها در این بازار دادوستد شود و سهامداران بتوانند با فروش سهام خود به پول نقد دست یابند و علاقه مندان هم با خرید سهام، مالک بخشی از شرکت شوند.
- بازار سرمایه شرکت کنندگان متعددی دارند ازجمله:
الف) سرمایه گذاران حقیقی،
ب) سرمایه گذاران حقوقی یا نهادی همچون بیمه ها و صندوق های سرمایه گذاری مشترک، شرکت ها، سازمان ها، بانک ها و مؤسسات مالی.
- دولت و شهرداری ها اغلب برای تأمین مالی طرح های خود اوراق مشارکت منتشر می کنند.
تأمین کنندگان سرمایه عموماً می خواهند بیشترین بازده احتمالی را با کمترین ریسک ممکن داشته باشند، درحالی که شرکت های متقاضی سرمایه مایل اند سرمایه خود را با کمترین هزینه ممکن افزایش دهند.
- اندازه بازار سرمایه یک کشور به صورت مستقیم به اندازه اقتصاد آن بستگی دارد. ایالات متحده آمریکا به عنوان بزرگ ترین اقتصاد جهان، بزرگ ترین و عمیق ترین بازارهای سرمایه جهان را در اختیار دارد. چون بازار سرمایه پول را از مردم که صاحبشان هستند به سازمان ها که برای سودآوری به آن نیاز دارند انتقال می دهند و برای یک عملکرد خوب در اقتصاد مدرن حیاتی هستند. از طرف دیگر، چون بازار سـرمایه به صورت گسترده به اقتصاد جهانی پیوند خورده است، می بینیم که نوسانی در یک گوشه جهان می تواند منجر به امواج عظیمی در گوشه ای دیگر شود. نقص این پیوستگی در بحران مالی جهانی طی سال های ۲۰۰۷ نا ۲۰۰۹ به بهترین نحو قابل نمایش است. دوره ای که آغاز آن با سقوط بازارهای مالی ایالات متحده آمریکا آغاز شد و اثرات این بحران به صورت جهانی در بازار سرمایه همه کشورها دیده شد.
3 گام مهم برای شروع سرمایه گذاری در بورسروانشناسی بازار سرمایه
بازار سرمایه ایران به دلیل افزایش سهم عوامل محیطی و فزونی یافتن ریسك سیستماتیك نسبت به ریسك غیر سیستماتیك، به مراتب پیچیده تر از گذشته شده است. توجه به روابط پیچیده در دنیای معاصر برنامه ریزی استراتژیك متناسب با این شرایط بسیار دشوار و غیرعملی است زیرا برنامه ریزی استراتژیك فرآیندی است كه در آن به محیطی قابل پیش بینی و به روابط خطی نیاز دارد. گری هامل استراتژیست برجسته معتقد است برنامه ریزی یك فرآیند است و فرآیندها نمی توانند استراتژی تولید كنند. بنابراین استراتژی یك برنامه نیست بلكه رویكردی است كه براساس آن، فرصت های بالقوه مورد شناسایی قرار می گیرد، در واقع تشخیص فرصت ها، جوهره اصلی استراتژی محسوب می شود.توانایی درك محیط و تشخیص پارادایم الگوی ذهنی جدید، از اصول اساسی تفكر استراتژی جدید به شمار می رود. ناتوانی در تشخیص فضای جدید باعث می شود سرمایه گذاری ها به درستی صورت نپذیرد و فرصت های در حال شكل گیری مورد شناسایی قرار نگیرند.
انواع بازار سرمایه در ایران کدم اند؟
الف- سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار را می توان به عنوان اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفت که با توجه به تحولات اقتصادی مبتنی بر بازار در دهه ۱۳۴۰ تأسیس شد. این سازمان موسسه ای غیردولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ها در بورس و سایر درآمدها اداره می شود.
بورس اوراق بهادار به معنی یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات خاصی انجام می شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس اندازها و سرمایه های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.
طبق ماده ۴ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران، بازار بورس اوراق بهادار به سه بخش مجزا تفکیک شده است:
- بازار اول – تابلوی اصلی
- بازار اول – تابلوی فرعی
- بازار دوم
که هرکدام از تابلوها شرایط پذیرش خاصی دارند.
ب- فرابورس ایران
فرابورس ایران نیز از دیگر ارکان بازار سرمایه کشور به شمار می رود که مانند سایر بورس ها تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می نماید. فرابورس اولین و تنها بازار خارج از بورس کشور هست که در سال ۱۳۸۸ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. به این ترتیب تأسیس این بورس موجب گردید بسیاری از بنگاه های اقتصادی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را نداشتند با شرایط آسان تری پذیرفته شوند و در ضمن تأمین منابع مالی از طریق بازار سرمایه تسهیل گردید.
بازار فرابورس شامل ۶ بازار زیر است که شرایط پذیرش شرکت ها در هر یک از این بازار ها متفاوت است:
- مشتمل بر بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- بازار پایه
- بازار شرکت های کوچک و متوسط (SMF)
- بازار دارایی فکری
بازار اول:
در بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عامی که شرایط حضور در تابلو اول فرابورس را احراز کرده باشند، انجام می شود. پذیرش شرکت در بازار اول فرابورس منوط به تهیه امیدنامه و ارسال مدارک و مستندات کافی به منظور شناخت از وضعیت شرکت هست. پس از تکمیل مدارک یادشده هیات پذیرش اوراق بهادار ضمن بررسی وضعیت مالی و عملیاتی، در صورت احراز شرایط با پذیرش شرکت موافقت می نماید.
بازار دوم:
در بازار دوم فرابورس مانند بازار اول، معاملات سهام شرکت های سهامی عام انجام می شود؛ اما شرایط پذیرش و قوانین در بازار دوم فرابورس، نسبت به بازار اول آسان تر است.
بازار سوم (بازار عرضه):
سهام شرکت های سهامی به صورت عمده و بلوکی، حق تقدم سهام، پذیره نویسی سهام و سایر اوراق بهادار در بازار عرضه معامله می شود.
بازار ابزارهای نوین مالی:
کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم خرید سهام مانند انواع اوراق مشارکت، انواع گواهی سرمایه گذاری و انواع صکوک که در زمان پذیرش حداقل سه ماه تا سررسید آن ها فرصت باقی مانده باشد، قابل پذیرش در این بازار هستند به شرطی که بعد از پذیرش، معاملات دست دوم آن ها به صورت انحصاری از طریق فرابورس انجام شود.
بازار پایه:
این بازار صرفاً جهت نقل وانتقال سهام سایر شرکت های سهامی عام که نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده اند و امکان پذیرش در هیچ یک از بازارهای بورس یا فرا بورس را ندارند، ایجادشده است.
فرابورس و مزیت های آنج- بورس کالای ایران
در شهریورماه ۱۳۸۲ بورس فلزات تهران به عنوان اولین بورس کالای کشور و سپس بورس کالای کشاورزی در شهریور سال ۱۳۸۳ تأسیس و شروع به کارکردند.
در سال ۱۳۸۶ به منظور مدیریت و سیاست گذاری یکپارچه، بورس فلزات و بورس کشاورزی با یکدیگر ترکیب شدند و در مهرماه همان سال شرکت بورس کالای ایران تأسیس گردید. این بورس در حال حاضر دارای ۴ بازار مشتمل بر بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه و بازار مالی است.
د- بورس انرژی
بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. حامل های انرژی شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل های انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفندماه سال ۹۱ باهدف ایجاد بازاری شفاف و کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل های انرژی شکل گرفت.
در نهایت...
در انتها لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه، همچون سرمایه گذاری در سایر حوزه ها مانند ملک ،ارز، سکه و… ممکن است به سود یا زیان سرمایه گذاران بیانجامد. اما مطالعه، آموزش و افزایش سطح آگاهی می تواند ریسک حاکم بر این بازار را کاهش داده و بر جذابیت آن بیفزاید. اگر شما هم قصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه را دارید با آموزش و آگاهی وارد این حوزه شوید.
