اختلالات خواب گروهی از بیماری ها هستند که توانایی فرد برای خوابیدن به طور منظم را تحت تاثیر قرار می دهند. شیوع این اختلالات، چه به سبب بیماری زمینه ای و چه به سبب اضطراب بیش از حد، در دنیا در حال افزایش است. در واقع، بیش از ۷۵ درصد انسان هایی که بین ۲۰ تا ۵۹ سال داشتند اختلالات خواب به طور نسبتا منظم را گزارش می کنند. بیشتر افراد، گهگاه مشکلات خواب را به سبب اضطراب، برنامه های سخت روزانه و دیگر تاثیرات بیرونی تجربه می کنند. با این وجود، زمانی که این مشکلات شروع به رخ دادن به طور منظم کنند و با زندگی روزمره تداخل کنند، ممکن است وجود یک اختلال خواب را نشان دهند. بسته به نوع اختلال خواب، افراد ممکن است در به خواب رفتن مشکل داشته و در طول روز احساس خستگی شدید کنند. کمبود خواب می تواند اثر منفی بر انرژی، خلق، تمرکز و سلامت عمومی داشته باشد.
در برخی موارد، اختلالات خواب می تواند علامت یک مشکل پزشکی یا بیماری روانی دیگر باشد. این مشکلات خواب ممکن است در نهایت با درمان علت زمینه ای از بین بروند. زمانی که اختلالات خواب توسط بیماری دیگری ایجاد نشده باشند، از نظر روانشناسان و روانپزشکان درمان به طور معمول شامل ترکیبی از درمان های دارویی و تغییرات سبک زندگی است. دریافت تشخیص و درمان به محض مشکوک شدن به وجود اختلال خواب، حائز اهمیت است. اثرات منفی اختلالات خواب در صورت درمان نشدن، می تواند منجر به عواقب بیشتری برای سلامت فرد شود. این اختلالات هم چنین می توانند عملکرد شما در محل کار را تحت تاثیر قرار داده، باعث ایجاد تنش در روابط شخصی شده و توانایی شما برای انجام کار های روزمره را مختل کند.
علت اختلال خواب چیست؟
علت اختلال خواب در افراد مختلف متفاوت است. یکی از دلایل اصلی بروز آن می تواند استرس و افسردگی باشد که اگر درمان نشوند، سبب بروز مشکلاتی از قبیل کابوس های شبانه، راه رفتن در خواب، تکرر ادرار، حرف زدن در خواب و مواردی ازاین دست می شوند. البته دقت کنید این نوع اختلال، هم در بزرگسالان و هم در کودکان رخ می دهد و باتوجه به سن عوارض ناشی از آن متفاوت است. درمان اختلالات خواب در بزرگسالان با توجه به علت ایجاد اختلال خواب می تواند متفاوت از کودکان باشد.علاوه بر افسردگی و استرس مواردی دیگری نیز سبب اختلال خواب می شوند که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:
- تکرر ادرار شبانه: علت اختلال خواب، خصوصاً در کودکان تکرر ادرار شبانه است. تکرر ادرار می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود؛ عواملی مانند ترس، استرس، عدم تعادل هورمونی، مصرف مایعات و فوبیای تاریکی می تواند سبب ایجاد تکرار ادرار در کودکان و بزرگسالان شود. همچنین در بعضی از شب ادراری در بزرگسالان و کودکان نیز می تواند موجب اختلال در خواب شود.
- افسردگی و اختلال خواب: یکی از عواملی که سبب ایجاد اختلالات خواب در فرد می شود افسردگی است و این عامل، در دسته اختلالات خواب روانشناسی قرار می گیرد. افسردگی می تواند در اثر ابتلا به بیماری، تنش یا مشکلات اجتماعی و غیره برای فرد به وجود آید. در این حالت فرد افسرده نمی تواند در طول شبانه روز به راحتی بخوابد، به همین دلیل به مصرف قرص های خواب آور روی می آورد؛ درحالی که، علت اصلی اختلال خواب افسردگی است و تا زمانی که درمان نشود باقی خواهد ماند.
- مشکلات تنفسی و آلرژی: انواع آلرژی ها و مشکلات تنفسی مانند سرماخوردگی و عفونت های دستگاه تنفسی، می توانند مانع خوابیدن شوند. این بیماری ها تنفس را در هنگام خواب دچار مشکل می کنند و فرد دچار مشکل می شود.
- التهاب و درد مفاصل: التهاب و درد مفاصل، سبب می شوند تا فرد نتواند به راحتی بخوابد. به عنوان مثال، افرادی که مبتلا به آرتروز یا درد هستند خواب راحتی ندارند. شایع ترین دردهای شبانه مزمن شامل خستگی بیش از حد، آرتروز، فیبرومیالژیا، کمردرد، سردرد و التهاب روده هستند.
- استرس و اضطراب: استرس و اضطراب اثر منفی بر روی کیفیت خواب دارند و باعث می شوند فرد نتواند به راحتی بخوابد. استرس و اضطراب علت اختلال خواب در اغلب افرادی است که در روز تنش زیادی را تحمل می کنند یا فشار زیادی بر آن ها واردشده است.
علائم اختلالات خواب چیست؟
علائم می توانند بسته به شدت و نوع اختلال خواب، تفاوت داشته باشند. هم چنین، ممکن است درصورت ناشی شدن اختلال خواب از یک بیماری دیگر، علائم متفاوتی بروز کند. با این وجود، علائم عمومی اختلالات خواب شامل موارد زیر است:
- مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن
- خستگی در طول روز
- اشتیاق زیاد به چرت زدن در طول روز
- تحریک پذیری یا اضطراب
- فقدان تمرکز
- افسردگی
اختلالات خواب و بیداری
بیماران مبتلا به این اختلال در الگوی خواب دچار مشکل می شوند. این تغییرات باعث پریشانی شده و روی عملکرد روزانه فرد تاثیر منفی می گذارد. این اختلالات شامل موارد زیر می شود.
- نارکولپسی (حمله خواب): شخص در این اختلال نیاز سرکوب نشدنی به خواب دارد. در این حالت قدرت عضلانی به طور ناگهانی کاهش پیدا می کند. این بیماران در خواب و در بیداری توهماتی را تجربه می کنند.
- اختلال بی خوابی: این بیماران برای خواب کافی دچار ناتوانی می شوند. بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی خود مشکلات خواب را تجربه کنند. اما زمانی به آن اختلال گفته می شود که باعث پریشانی شخص شده و اختلالات قابل توجهی ایجاد کند.
- اختلال پرخوابی: در اختلال پرخوابی شخص علی رغم خواب کافی دچار خواب آلودگی می شود. بیمار ممکن است در زمان و مکان نامناسب مانند مدرسه و محل کار به خواب برود.
- اختلالات خواب مربوط به تنفس: افرادی که دچار ناهنجاری های تنفسی مانند آپنه خواب هستند، در طول خواب دچار وقفه هایی می شوند. در نتیجه شخص بیمار مشکلاتی را در طول روز از جمله بی خوابی و خواب آلودگی را تجربه می کند.
- پاراسومنیا: رفتارهای غیرعادی در خواب مانند راه رفتن، صحبت کردن، ترس از خواب و خوردن در خواب جز علائم اختلال پاراسومنیا است.
- سندروم پاهای بی قرار: این بیماری نوعی اختلال عصبی است. شخص در پاهای خود احساس ناراحتی مانند سوزش یا خزش می کند. برای رفع این ناراحتی شخص میل غیرقابل مقاومت برای حرکت دادن پاها دارد. حرکات بیش از حد خواب را مختل می کند.
راه های تشخیص اختلالات خواب
تشخیص اختلالات خواب تنها توسط پزشک متخصص انجام پذیر است. پزشک با بررسی و معاینه فیزیکی و علائم فرد اطلاعاتی را در ارتباط با عواملی که ممکن است سبب ایجاد آن شده باشد، جمع آوری می کند. اغلب پزشکان برای تعیین علت دقیق آن از آزمایش استفاده می کنند.
- پلی سومنوگرافی: پلی سومنوگرافی یا تست خواب اولین آزمایشی است که پزشک برای بررسی اختلال خواب از آن استفاده می کند. پلی سومنوگرافی آزمایشی است که در آن حرکات بدن، امواج مغزی و سطح اکسیژن خون اندازه گیری می شوند تا مشخص شود چه عاملی باعث ایجاد آن شده است.
- الکتروانسفالوگرام: به آزمایشی گفته می شود که در آن فعالیت فیزیکی مغز مورد بررسی قرار می گیرد تا هرگونه مشکل در فعالیت های آن شناسایی شود.
- آزمایش خون ژنتیک: اختلال خواب در برخی از افراد ناشی از ژنتیک است. به همین دلیل آزمایش خون ژنتیک، معمولاً برای تشخیص بی خوابی ناشی از نارکولپسی صورت می گیرد. علاوه بر بیماری نارکولپسی، برخی از بیماری های ژنتیکی دیگر نیز سبب اختلال خواب می شوند که با این آزمایش قابل شناسایی است.
چگونگی درمان اختلالات خواب
درمان اختلالات خواب می تواند با توجه به نوع و علت زمینه ای آنها متفاوت باشد . برای درمان اختلالات خواب همان طور که گفته شد بهتر است که به پزشک مراجعه شود و پزشک هم با معاینه و انجام آزمایش ، بیماری را تشخیص دهد. علاوه بر پزشک برای درمان این مشکل می توان سبک زندگی را تغییر داد.
درمان پزشکی
همان طور که گفته شد یکی از راه های درمان این مشکل ، درمان پزشکی می باشد . در این روش پزشک می تواند با تجویز قرص های خواب آور؛ مکمل های ملاتونین؛ داروی آلرژی یا سرماخوردگی؛ داروهای مربوط به مشکلات سلامتی زمینه ای این اختلال را درمان کند . گاهی هم برای آپنه ی خواب، از دستگاه تنفس یا جراحی استفاده می کند، او همچنین برای دندان قروچه، محافظ دندانی را مورد استفاده قرار می دهد.
تغییرات سبک زندگی
همان طور که گفته شد یکی دیگر از روش های درمان اختلال خواب ، تغییرات در سبک زندگی می باشد. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می تواند کیفیت خواب شما را تا حد زیادی بهبود ببخشد؛ به خصوص هنگامی که به همراه درمان های پزشکی انجام شود. برخی از تغییراتی که باید درنظرگرفته شود موارد زیر می باشد:
- سبزیجات و ماهی بیشتر در رژیم غذایی خود قرار دهید و مصرف قند و شکر را کاهش دهید
- برنامه ی خواب منظم داشته باشید و نسبت به انجام آن پایبند باشید.
- به وسیله ورزش کردن، اضطراب و استرس خود را کم کنید.
- قبل از خواب مایعات و آب کمتری بخورید تا به خاطر ادرار مجبور نباشید که از خواب بیدار شوید.
- مصرف کافئین را مخصوصا در در اواخر بعدازظهر یا شب کم کنید.
- همچنین مصرف تنباکو و الکل را کاهش دهید
- وعده های کم کربوهیدرات کوچک تر قبل از خواب بخورید.
خوابیدن و بیدار شدن در یک ساعت مشخص در هر روز نیز می تواند کیفیت خواب شما را به طور قابل توجهی افزایش دهد. درحالی که ممکن است در آخر هفته ها وسوسه شوید تا دیرتر از خواب بیدار شوید، اما این کار می تواند بیدار شدن و به خواب رفتن را در طول هفته ی کاری برای شما دشوارتر سازد.
در مورد بیماری اختلالات دفع چه می دانید؟
