بیماری کزاز قفل شدن فک (lockjaw) نیز نامیده می شود زیرا عفونت اغلب باعث انقباض عضلات در فک و گردن می شود. با این حال، در نهایت می تواند به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. در صورت عدم درمان، بیمای کزاز می تواند به مرگ منجر شود.تقریباً ۱۰ تا ۲۰ درصد از عفونت های کزاز مرگبار هستند. کزاز یک وضعیت اورژانس پزشکی است که نیاز به درمان فوری در بیمارستان دارد. خوشبختانه، از طریق استفاده از واکسن، این بیماری قابل پیشگیری است. با این حال، این واکسن تا آخر عمر ادامه نخواهد یافت. واکسن های تقویت کننده کزاز هر ۱۰ سال یکبار لازم است تزریق شوند تا ایمنی تضمین شود.به دلیل دسترسی آسان به این واکسن، کزاز در ایران نادر است. این بیماری در کشورهای دیگر که هنوز برنامه های ایمن سازی قوی ندارند، شایع است.
علل ایجاد بیماری و راه های انتقال بیماری کزاز
این بیماری یک عفونت ناشی از یک باکتری ای به نام کلستریدیوم تتانی (Clostridium tetani) است. اسطوره ای باکتری های در همه جای محیط، ازجمله خاک، گردوغبار و کود وجود دارد. اسپورهای کلستریدیوم تتانیClostridium tetani) ) معمولاً از طریق یک زخم یا نقص در پوست وارد بدن می شوند. استئوآرتریت نوزادان معمولاً به علت عفونت های عصب بند ناف ایجاد می شود. در حضور شرایط بی هوازی، اسپور جوانه می زند و به فرم فعال باکتری تبدیل می شود. توکسین ها از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی تولید و منتشر می شوند. توکسین ها در چندین محل در سیستم عصبی مرکزی، ازجمله پایانه های سیستم اعصاب محیطی، نخاع و مغز و همچنین در سیستم عصبی سمپاتیک عمل می کنند. تظاهرات بالینی این بیماری زمانی رخ می دهد که توکسین انتشاریافته از عامل بیماری با تسریع انتقال نوروترانسمیترها، باعث تداخل و مانع از عملکرد نورو ترانسمیترها می شود. این امر منجر به انقباض عضلات و اسپاسم می شود. تشنج ممکن است رخ دهد و سیستم عصبی خودمختار نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.اسپور ها می توانند از طریق پوست بریده و همچنین معمولاً از طریق جراحات ناشی از اشیاء آلوده وارد بدن شوند. برخی از شکستگی ها در پوست احتمال بیشتری برای آلوده شدن با باکتری های کلستریدیوم تتانی دارند. این موارد شامل:
- زخم های آلوده به خاک، رطوبت (مدفوع) یا تف (بزاق)
- زخم های ناشی از یک شیء که پوست را از بین می برد، مانند ناخن یا سوزن
- سوختگی
- جراحات ناشی از تصادف
- آسیب از طریق تماس بافت مرده
راه های نادری که باعث انتقال این باکتری به بدن شما می شودبه ندرت، ورود باکتری کلستریدیوم تتانی و ایجاد بیماری کزاز با شکستگی های پوست در اثر موارد زیر مرتبط است:
- زخم های سطحی تمیز (زمانی که فقط لایه بالایی پوست از بین می رود)
- عمل های جراحی
- نیش حشرات
- عفونت های دندانی
- شکستگی های ترکیبی (شکستن استخوان درجایی که در معرض مواجهه قرارگرفته است)
- زخم های مزمن و عفونت ها
- استفاده از داروهای داخل وریدی (IV)
- تزریق داخل عضلانی (واکسن هایی که در داخل یک عضله تزریق می شود).
دوره کمون
دوره کمون یعنی- میزان زمان قرار گرفتن در معرض عامل تا وقوع بیماری – معمولاً بین ۳ تا ۲۱ روز (به طور متوسط ۱۰ روز) است، هرچند ممکن است بسته به نوع زخم ممکن است از یک روز تا چند ماه متغیر باشد. بیشتر موارد در عرض ۱۴ روز رخ می دهد. به طورکلی، دوره های کمون (انکوباسیون) با زخم های شدید آلوده کوتاه تر و با بیماری های جدی تر و نتایج بدتر (پیش آگهی) دیده می شود.
بیماری کزاز چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک شما یک معاینه فیزیکی را برای بررسی علائم کزاز مانند سفتی عضله و اسپاسم های دردناک انجام خواهد داد.بر خلاف بسیاری از بیماری های دیگر، کزاز به طور کلی از طریق آزمایشات آزمایشگاهی تشخیص داده نمی شود. با این وجود، پزشک شما باز هم می تواند آزمایشاتی را انجام دهد تا بیماری هایی که علائم مشابهی دارند، رد شوند.این بیماری ها شامل مننژیت، نوعی عفونت باکتریایی که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می دهد، یا هاری، نوعی عفونت ویروسی که موجب تورم مغزی می شود، می باشند.پزشک براساس سابقه ایمن سازی شما، کزاز را تشخیص خواهد داد. اگر ایمن سازی نشده باشید و یا واکسن تقویت کننده را تزریق نکرده باشید، در معرض خطر بالای کزاز هستید.
درمان کزاز
درمان شامل مصرف یک ضد سم نظیر TIG می باشد. هر چند ضد سم تنها می تواند سموم غیر متصل به بافت عصبی را خنثی نماید. پزشک ممکن است برای مقابله با باکتری کزاز آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند. همچنین تجویز واکسن کزاز، از عفونت آتی با کزاز جلوگیری می نماید.
عفونت کزاز نیازمند یک دوره طولانی درمان در یک مرکز بهداشتی می باشد. داروهایی جهت آرام بخشی و فلج عضلانی تجویز می شوند که در این صورت شما نیازمند روشهای حمایتی از مجاری هوایی می باشید. درمان معمولا شامل سه حالت زیر است:
- آزمونهای تشخیصی می توانند شامل بررسیهای خونی و کشت در آزمایشگاه باشند.
- بستری شدن در یک اتاق تاریک و ساکت . درمان ممکن است شامل استفاده از لوله های تنفسی ، تأمین مایعات داخل وریدی و داروها باشد.
- جراحی برای برداشتن بافت دچار عفونت
اکثر موارد بیماری کزاز شدید بوده و علی رغم درمان منجر به مرگ می گردد. مرگ اغلب در اثر انقباض مجاری هوایی، عفونتهای تنفسی و اختلال در سیستم عصبی خودکار رخ می دهد. سیستم عصبی خودکار قسمتی از سیستم عصبی است که کنترل عضلات قلبی، عضلات غیر ارادی و غدد را بر عهده دارد. بیماران بهبود یافته از کزاز گاهی به مشکلات روانی مبتلا می شوند و به مشاوره روانپزشکی نیازمند می گردند.
داروهای کزاز
- ضد سمها برای خنثی کردن سم عصبی
- شل کننده های عضلانی برای کنترل اسپاسمها
- خواب آورها برای تسکین اضطراب
- ضد تشنجها
- آنتی بیوتیکها
- واکسن کزاز
واکسن کزاز
واکسن کزاز، که همچنین به عنوان کزاز توکسوئید (TT) نیز شناخته شده است، یک واکسن است که برای پیشگیری از کزاز استفاده می شود. در دوران کودکی پنج دوز توصیه می شود و سپس دوزهای اضافی هر ده سال پیشنهاد می شوند. پس از سه دوز تقریباً هر کس مصون می شود.
در کسانی که ایمن سازی در برابر کزاز را تکرار نکرده اند، یک دوز تقویت کننده باید ظرف 48 ساعت پس از آسیب دیدگی استفاده شود. در افرادی که در معرض آسیب دیدگی قرار گرفته اند و جزو دسته پرخطر محسوب می شوند استفاده از آنتی توکسین کزاز نیز ممکن است توصیه شود.
مطمئن شوید که زنان باردار به موقع واکسیناسیون شده اند، در غیراین صورت، ایمن سازی آن ها می تواند به جلوگیری از کزاز نوزادان کمک نماید.
این واکسن بسیار امن است، حتی در طول دوران بارداری و نیز برای کسانی که مبتلا به اچ آی وی/ایدز می باشند. در بین 25٪ و 85٪ از مردم قرمزی و درد در محل تزریق رخ می دهد. تب و احساس خستگی و درد عضلانی خفیف کمتر از 1٪ از افراد رخ می دهد. نرخ بروز واکنش های آلرژیک شدید کمتر از یک در 100٬000 نفر است.
با توجه به مطالب فوق بیماری کزاز از سایر بیماری های قابل پیشگیری واکسن متفاوت است، زیرا از فردبه فرد دیگر انتقال نمی یابد. باکتری ها معمولاً در خاک، گردوغبار و کود کشاورزی قرار می گیرند و از طریق شکاف در پوست و زخمی که توسط اشیا آلوده ایجاد می شود، وارد بدن فرد می شوند.
بیماری طاعون چیست؟
