طاعون یک عفونت بدخیم باکتریایی است که از طریق کک آلوده به انسان سرایت می کند. عامل این بیماری باکتری به نام «یرسینیا پستیس» است که در جوندگان کوچک به خصوص انواع موش ها یافت می شود. این باکتری از طریق کک های بدن موش به انسان منتقل می شود یا اینکه مستقیما از موش به انسان سرایت می کند. طاعون که در قرون وسطی به سبب مهلک و کُشندگی بالایش به آن «مرگ سیاه» گفته می شد، امروزه سالانه در سراسر جهان کمتر از ۵۰۰۰ نفر را آلوده می کند.رایج ترین شکل طاعون موجب تورم و التهاب غدد لنفاوی می شود که به آن اصطلاحا «خیارک» گفته می شود. خیارک ها معمولا در کشاله ران، زیر بغل و گردن به وجود می آیند. نادرترین و کشنده ترین نوع طاعون نیز ریه ها را درگیر می کند و قابلیت سرایت از طریق استنشاق از فردی به فرد دیگر را دارد.
انواع بیماری طاعون
بیماری طاعون انواعی دارد که هر کدام از آن ها علائمی دارند در ادامه به انواع آنها و علائم آن خواهیم پرداخت.
طاعون خیارکی
طاعون خیارکی شایع ترین نوع طاعون است. نامگذاری این نوع طاعون نیز به دلیل وجود زائده های خیارکی است که معمولا در هفته اول ابتلا به بیماری در غدد لنفاوی به وجود می آید. خیارک ها ممکن است:
- در کشاله ران، زیر بغل یا گردن به وجود بیایند
- به اندازه یک تخم مرغ باشند
- بسیار حساس و دردناک باشند
سایر علائم و نشانه های طاعون خیارکی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تب و لرز ناگهانی
- سردرد
- خستگی مفرط یا ضعف و بی حالی
- درد عضلانی
طاعون عفونتی خون
طاعون عفونتی خونی هنگامی بروز پیدا می کند که باکتری های عامل بیماری در دستگاه گردش خون فرد تکثیر پیدا کنند. علائم و نشانه های این نوع طاعون عبارتند از:
- تب و لرز
- ضعف و خستگی مفرط
- شکم درد، اسهال و استفراغ
- خونریزی از دهان، بینی یا مقعد و زیر پوست
- شوک عفونی یا افت فشار خون
- سیاهی و مرگ بافت (قانقاریا) در اندام های انتهایی عموما انگشتان دست و پا و بینی
طاعون ریوی
طاعون ریوی ریه ها را درگیر می کند. طاعون ریوی کمتر از سایر انواع طاعون شایع است، اما به این دلیل که می تواند از طریق ذرات و قطره های بسیار ریز تنفسی از فردی به فرد دیگر سرایت کند، خطرناک ترین نوع این بیماری به حساب می آید. علائم و نشانه های آن می توانند ظرف چند ساعت پس از ابتلا بروز پیدا کرده و ممکن است شامل موارد زیر باشد که عبارتند از:
- سرفه، خلط یا مخاط خونی
- دشواری در تنفس
- حالت تهوع و استفراغ
- تب بالا
- سردرد
- ضعف و خستگی
- درد جناغ سینه
طاعون ریوی به سرعت در بدن پیشروی می کند و ممکن است پس از دو روز از ابتلا منجر به نارسایی تنفسی و شوک شود.
بیماری طاعون چگونه به انسان منتقل می شود؟
با توجه به این موضوع که این بیماری، یک بیماری مشترک میان انسان و حیوانات است، حیوانات انتقال دهندگان اصلی این بیماری هستند.اگر کک آلوده به این باکتری بدن انسان را گاز بگیرید این بیماری انتقال پیدا می کند. اگر جوندگان شهری مانند موش نیز ناقل این باکتری باشند می توانند سبب شیوع این بیماری شوند.حیوانات اهلی می توانند محیط مناسبی برای انتقال جوندگان آلوده به محیط خانه و اجتماعات انسانی باشند. به طور مثال این حیوانات از روشهایی مانند گاز گرفتن و چنگ زدن ترشحات دهانی خود را وارد بدن انسان می کنند.این بیماری به شدت مسری است و اگر فردی مبتلا به بیماری طاعون باشد این بیماری را به دیگران نیز انتقال می دهد. اگر بخواهیم نگاهی کلی به روش انتقال این بیماری داشته باشیم، می توانیم آن را به صورت زیر دسته بندی کنیم:
- از طریق تماس پوستی کک آلوده
- حیوانات اهلی که محل مناسبی برای انتقال کک به محیط خانه و اجتماعات انسانی هستند
- از طریق افراد آلوده به این باکتری
- در اثر تماس با گربه هاي آلوده به پنوموني طاعونی
چه کسانی در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند؟
به طور کلی، این بیماری در اثر تماس انسان با حیوانات به وجود می آید. اگر بهداشت به خوبی رعایت شود این بیماری انتقال پیدا نمی کند.در جوامع حومه شهر که بهداشت ضعیفی دارند معمولا این بیماری بیشتر دیده می شود. همچنین دامپزشکان نسبت به افراد دیگر در خطر بالاتر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
عوامل خطر بیماری طاعون
خطر گسترش طاعون بسیار کم است. در سراسر جهان، تنها چند هزار نفر هر ساله مبتلا به طاعون می شوند. با این حال، خطر آن می تواند بسته به جایی که در آن زندگی می کنید و سفر، شغل و سرگرمی های شما افزایش و یا کاهش یابد.
- مکان: بیماری های طاعونی در مناطق روستایی و حومه بسیار شایع هستند که جمعیت زیادی دارند، بهداشت ضعیفی دارند و جمعیت جوندگان بالایی دارند. بیش ترین تعداد ابتلا شدگان به طاعون در آفریقا، به ویژه جزیره آفریقا ماداگاسکار است. طاعون همچنین به انسان ها در بخش هایی از آسیا و آمریکای جنوبی سرایت کرده است.
- سرگرمی ها:کمپینگ، شکار یا پیاده روی در مناطقی که حیوانات مبتلا به طاعون در آن ساکن هستند، می تواند خطر گزیده شدن توسط یک کک آلوده را افزایش دهند.
- شغل:دامپزشکان و دستیاران آن ها ریسک بالایی برای ابتلا به طاعون را دارند. افرادی که در فضای باز کار می کنند در مناطقی که حیوانات آلوده به طاعون در آن ها شایع است، نیز در معرض خطر ابتلا به طاعون هستند.
مشکلات بیماری طاعون
مشکلات مربوط به طاعون می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مرگ: بیشتر افرادی که درمان آنتی بیوتیک را دریافت می کنند، طاعون بوبونیک را تحمل می کنند. طاعون درمان نشده میزان تلفات بالایی دارد.
- قانقاریا: لخته های خونی در رگ های خونی کوچک انگشتان و انگشتان پا می تواند جریان خون را مختل کند و باعث مرگ بافت شود. بخش هایی از انگشتان دست و پا که مرده اند، ممکن است نیاز به قطع شدن داشته باشند.
- مننژیت: طاعون ممکن است باعث التهاب غشا اطراف مغز و نخاع (مننژیت) شود.
پیش گیری از بیماری طاعون
هیچ واکسن موثری در دسترس نیست، اما دانشمندان در تلاشند تا یکی از آن ها را رشد دهند. اگر در معرض خطر بیماری قرار داشته باشید، آنتی بیوتیک ها می توانند به جلوگیری از عفونت کمک کنند.
اقدامات احتیاطی زیر را در صورت زندگی کردن یا سپری کردن زمانی در مناطقی که شیوع بیماری در آن ها وجود دارد را در نظر بگیرید:
- خانه تان را عاری از جانورها کنید. _مناطق تخم گذاری را از بین ببرید مانند توده های چوب، سنگ، هیزم و آشغال.
- غذای حیوانات خانگی را در مناطقی که جوندگان به راحتی می توانند به آن دسترسی داشته باشند، نگذارید.
- اگر از هجوم موش ها آگاه شدید، برای کنترل آن اقدام های لازم را انجام دهید.
- حیوانات خانگی خود را عاری از کک نگه دارید.
- از دامپزشکتان محصولات کنترل کنه را بگیرید.
- دستکش بپوشید:زمانی که حیوانات به صورت بالقوه آلوده می شوند، دستکش بپوشید تا از تماس بین پوست و باکتری های مضر جلوگیری کنید.
- به طور دقیق کودکان و حیوانات خانگی خود را زمانی که در به مناطق باز با جمعیت موش ها می روند، بررسی کنید.
درمان بیماری طاعون
به محض اینکه پزشک معالج مشکوک به طاعون شود، بیمار را بستری می کند. داروهای آنتی بیوتیک قوی برای بیماران مبتلا به طاعون تجویز می شوند که عبارتند از:
- جنتامایسین
- داکسی سایکلین
- سیپروفلوکساسین
- لووفلوکساسین
- موکسی فلوکساسین
- کلرامفنیکل
با توجه به مطالب فوق می توان نتیجه گرفت که طاعون بیماری است که به وسیله باکتری مخوفی با نام یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) به وجود می آید. این بیماری عفونی میان انسان و حیوان مشترک است. جوندگانی همانند موش ها و حشراتی نظیر کک ها ناقلین طاعون به شمار می آیند. انسان از مجاورت با این ناقلین و مصرف گوشت آلوده آنها مبتلا شوند. بنابر این در این مورد باید اقدامات احتیاطی لازم را انجام داد.
آرتروز لگن و ران و درمان آن
