استوماتیت از مجموعه بیماری های دهان و نوعی اختلال در دهان است که به شکل التهابی فراگیر در قسمت های مختلف مثل التهاب لب، التهاب کام دهان، التهاب در زبان و التهاب اطراف دهان نمایان میشود. بیماری استوماتیت یا التهاب دهان به دو صورت استوماتیت حاد و استوماتیت آفتی و زخم دهانی است که نوع دوم شایع تر است. بیماری استوماتیت از مجموعه زخم های دهان میتواند به هر یک از نواحی حفره دهان آسیب وارد کند. برفک دهانی، بیماری های لثه، بیماری های زبان، التهاب بالای دهان، التهاب سقف دهان، التهاب و ورم مخاط دهان نوع دیگری از بیماری های دهان هستند که نشانه ای از استوماتیت یا التهاب دهانی میباشند. بیماری استوماتیت یا التهاب دهان به دلایل مختلفی به وجود می آید مثل: عفونت، بیماری های سیستمیک، وجود آلرژی، واکنش شیمیایی و یا آسیب فیزیکی.
علل استوماتیت
ویروس هرپس سیمپلکس ۱ (HSV-1) باعث استوماتیت تبخالی می شود و در کودکان خردسال بین ۶ ماهه تا ۵ ساله شایع تر است. افرادی که در معرض HSV-1 قرار دارند ممکن است بعدا دچار زخم سرد شوند.استوماتیت آفتی می تواند یک یا دسته ای از زخم های کوچک در گونه ها، لثه ها، قسمت داخلی لب ها یا زبان باشد. این بیماری در جوانان شایع تر است؛ بیشتر اوقات در سنین بین ۱۰ تا ۱۹ سال.استوماتیت آفتی ناشی از ویروس نیست و بنابراین واگیر ندارد. در عوض، ناشی از مشکلات بهداشت دهان و دندان یا آسیب رسیدن به غشاهای مخاطی است. برخی از دلایل عبارتند از:
- جراحات کوچک ناشی از کار دندانپزشکی یا سایر صدمات
- بیماری سلیاک
- حساسیت غذایی به توت فرنگی، مرکبات، قهوه، شکلات، تخم مرغ ، پنیر یا آجیل
- پاسخ آلرژیک به باکتری های خاص در دهان
- بیماری های التهابی روده
- بیماری های خود ایمنی که به سلول های دهان حمله می کنند
- HIV/AIDS
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- کمبود ویتامین B-12، فولیک اسید، آهن یا روی
- داروهای خاص
- استرس
- عفونت کاندیدا آلبیکنز
علائم استوماتیت
- التهاب در ناحیه دهان
- قرمزی و خونریزی
- زخم های دهانی
- تنفس بد بو
- خستگی
- بی اشتهایی
- تب
علل استوماتیت
- عفونت های ویروسی مثل هرپس سیمپلکس و تبخال
- آفت دهان
- زخم یا جراحی
- شیمی درمانی
- پرتودرمانی در ناحیه سر و گردن
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- دخانیات
- تحریک کننده ها
- حساسیت
- کمبود ویتامین و مواد معدنی
- کم خونی
- تروما
عوامل افزایش دهنده خطر
- آلرژی به غذا یا داروها
- سیگار کشیدن
- دندان مصنوعی
- استرس روحی ، اضطراب
- دندان های ناهموار
- پرتودرمانی
- شیمی درمانی
- سوء مصرف الکل ، غذاهای داغ یا چاشنی ها
- حساسیت به دهان شوها، رنگ شکلات ها، رژ لب
- عوارض جانبی داروها
- مواجهه شغلی با رنگ ها، فلزات سنگین ، بخار اسید، غبار صنعتی
انواع بیماری استوماتیت
استوماتیت عبارت است از التهاب فراگیر دهان (شامل مخاط دهان، لب ها، زبان و کام ) که دارای ۲ نوع اصلی است :
1-استوماتیت هرپسی حاد
2- استوماتیت آفتی (زخم دهان ) که شایع تر است .
سایر انواع عبارتند از:
- ژنژیویت
- پریودنتیت
- کاندیدیاز (برفک )
- آنژین
- نسان
استوماتیت ممکن است نشانه ای از یک اختلال زمینه ای جدی تر باشد.
چگونه می توان استوماتیت را درمان کرد؟
درمان استوماتیت با توجه به نوع آن متفاوت است. نوع ویروسی آن هیچ درمانی نمی خواهد. اگر در کودکان باشد، فقط چون کودک بیقراری می کند، ممکن است والدین را دچار اضطراب و نگرانی کند. کافی است به آنها اطمینان داد که علایم خودبه خود از بین می روند.
در مورد نوعی که ناشی از رادیوتراپی است بهتر است از دهانشویه استفاده شود. دهانشویه های زیادی امروزه در بازار موجود است که بدون نسخه هم قابل خریداری است. انواعی که دارای ماده ای به نام بنزین آمید است این علایم را کمتر می کند.در مورد استوماتیت آفتی هم می توان از یک قاشق شربت دیفن هیدرامین فقط به عنوان دهانشویه استفاده کرد و با آن دهان را شستشو داد. پمادهای کورتیکواستروییدی نیز گاهی استفاده می شود که دوره آفت را کمتر می کند و مشکل بیمار را از بین می برد.
آیا می توانید از بروز استوماتیت جلوگیری کنید؟
پس از آلوده شدن به ویروس HSV-1، ویروس را تا آخر عمر خواهید داشت. این ویروس در حدود ۹۰ درصد از بزرگسالان در سراسر جهان یافت می شود. خودداری از بوسیدن یا به اشتراک گذاشتن ظروف غذاخوری می تواند به جلوگیری از شیوع عفونت کمک کند.
در مورد استوماتیت آفتی، برخی مکمل های غذایی مانند ویتامین های گروه B (فولات، B-6 B-12) ممکن است کمک کننده باشند. غذاهای سرشار از این ویتامین ها نیز می توانند کمک کنند. برخی غذاهای غنی از ویتامین B شامل موارد زیر هستند:
- کلم بروکلی
- فلفل دلمه ای
- اسفناج
- چغندر
- جگر گوساله
- عدس
بهداشت مناسب دهان و دندان نیز مهم است. راه دیگر برای جلوگیری از شیوع، صحبت نکردن در هنگام غذا خوردن است زیرا این امر احتمال گاز گرفتن گونه را افزایش می دهد. اگر استرس محرک است، تمرین های آرامش بخش می تواند کمک کننده باشند.
رژیم غذایی در بیماری استوماتیت
مصرف ویتامین آ و مواد غذایی حاوی این ویتامین در ترمیم مخاط دهان کمک کننده است و التهاب را کاهش می دهد.این افراد باید از مصرف مواد غذایی تند یا شور که باعث بروز سوزش می شوند خودداری کنند.مصرف بیش از حد غذاهای تند به مخاط دهان آسیب می رسانند و مخاط را از حالت طبیعی نرم خارج می کنند که باعث کاهش مقاومت مخاط به میکروب ها، عوامل سرطان زا و عفونی می شود.به همین دلیل در جوامعی که مصرف غذاهای تند در آنها رایج است، احتمال بروز استوماتیت و سرطان های دهان در حدود 40 تا 50 درصد بیشتر از سایر جوامع است.
خارش سقف دهان چیست؟
