وقتی پزشک معالج تان به شما می گوید درمان ویژه شیمی درمانی احتمالا باعث ریزش مویتان می شود شاید نگرانی هایی برای شما بوجود آورد. این به شما امکان می دهد فکری برای پوشش سر یا راهکاری به منظور کاهش ریزش موهایتان بکنید. شاید شما تا قبل از ریختن موهای صورت به ریزش مو فکر نکنید. اگر شما سرطان دارید و تحت شیمی درمانی هستید، ریزش مو هم یک واقعیت است. هم مردان و هم زنان ریزش مو را به عنوان یکی از عوارض جانبی پس از تشخیص سرطان ذکر می کنند که از آن واهمه دارند.
چرا شیمی درمانی موجب ریزش مو می گردد؟
شیمی درمانی علاوه بر حمله به سلول های سرطانی به سلول های سالم بدن که سرعت تکثیر بالایی دارند نیز حمله می کند. ساختار پوستی در قسمت هایی که فولیکول های مو در آن قرار دارند پر از عروق خونی کوچک می باشد که باعث می شود این سلول ها سرعت رشد و تکثیر بالایی داشته باشند، در یک فرد سالم هر 23 الی 72 ساعت این سلول ها تقسیم می شوند. شیمی درمانی باعث از بین رفتن سلول های فولیکول های مو شده و معمولا با گذشت چند هفته از آن بیمار شاهد ریزش موها خواهد بود.گاهی بیماران به شکل تدریجی و گاهی به سرعت و طی چند روز شاهد ریزش موها می باشند که در هر دو صورت موجب نگرانی و حتی افسردگی بیمار می گردد. بسیار مهم است که اطرافیان در این دوران از بعد روانی حمایت کافی از بیمار را به عمل آورند.البته نوع سرطان و داروهای مصرفی در شیمی درمانی تاثیر بسزایی در شدت ریزش موها دارند در زیر برای نمونه نام چند مورد از این ترکیبات را ذکر می کنم:
- آدریاماسین(Adriamycin): این ترکیب باعث ریزش کامل مو در هفته های ابتدایی شیمی درمانی می گردد حتی برخی از بیماران را دچار ریزش مژه ها و ابروها نیز می کند، این دارو معمولا برای مبتلایان به سرطان سینه استفاده می شود.
- متوتروکسات(Methotrextate): باعث نازکی موها در بعضی از بیماران می شود البته نه همه و به ندرت فردی را دچار ریزش مو می کند.
- سیتوکسان(Cytoxan): بیشتر برای سرطان های زنانه استفاده می شود و معمولا اثر کمی در ریزش مو دارد.
- تاکسول(Taxol): این دارو معمولا باعث ریزش کامل موی سر، ابروها، مژه ها و سایر نقاط بدن حتی ناحیه تناسلی می شود.
ریزش مو در شیمی درمانی از کی شروع می شود؟
موها معمولا دو تا چهار هفته پس از شروع درمان شروع به ریزش می کنند. در این فرآیند ممکن است موها به یکباره یا به صورت تدریجی بریزند. احتمالا شما روی بالش، برس مو یا شانه یا در در روشویی یا موقع دوش گرفتن متوجه ریختن موهایتان خواهید شد.
همین طور متوجه کم پشت شدن موهای سرتان هم خواهید شد. ریزش مو تا اتمام دورۀ درمان و حتی چند هفته پس از آن نیز ادامه خواهد داشت. حال ممکن است موهایتان کم پشت شوند یا به طور کلی طاس شوید، این بستگی به درمان شما دارد. افراد مبتلا به سرطان، ریزش مو را به عنوان یکی از عواض جانبی استرس زا ذکر می کنند. هنگامی که شما یک نگاه اجمالی به خودتان در آینه می کنید، ظاهر تغییر یافتۀ شما یادآور مریضی و هرچیزی است که شما از زمان تشخیص انتظار داشتید.
علایم و نشانه های ریزش موی سکه ای چیست؟
پروتئین تقویت کننده مو
محققان با بررسی p53 دریافتند که این پروتئین، فعالیت پروتیئن تقویت کننده مو WNT3a را مسدود می کند.این ایده مطرح شد که آیا درصورت تزریق مستقیم پروتئین WNT3a به پوست سر در زمان شیمی درمانی، می توان از ریزش مو جلوگیری کرد؟برای آزمایش این ایده، موش ها تحت شیمی درمانی قرار گرفته و سپس، پروتیئن WNT3a درون دانه های میکروسکوپی به رنگ آبی، به زیر پوست سر آنها تزریق شد. این دانه ها به محققان کمک کرد تا تأثیرات آنها را در این مناطق بدقت رهگیری کنند. در مناطقی که دانه های حاوی WNT3a به آنها تزریق شده بود، خزهای ضخیم تر پنج روز پس از شیمی درمانی مشاهده شد و برعکس، مناطقی که تزریق در آنها صورت نگرفته بود، با طاسی مواجه شدند.در بررسی پوست زیر میکروسکوپ مشخص شد که پروتئین WNT3a باعث دو برابر شدن تعداد سلول های بنیادی در پایه فولیکول های مو در نخستین روز تزریق شده و اجازه رشد موهای بیشتر را فراهم می کند.محققان بدنبال بررسی تطبیق پذیری این روش برای بیماران مبتلا به سرطان هستند. آنها درحال آزمایش ترکیباتی هستند که می تواند بر روی پوست به شکل کرم یا ژل استفاده شود.
آیا موها بعد از اتمام دوره شیمی درمانی مجددا رشد می کنند؟
چنانچه تعداد جلسات شیمی درمانی کمتر از 12 بار باشد معمولا فولیکول های مو از بین نمی روند و بعد از پایان درمان به مرور موها مجددا روییده خواهند شد و حتی بیمار می تواند تحت نظر متخصص از مکمل های غذایی و محلول های محرک رویش مو استفاده کند همچنین توصیه می شود با پیشرفت فناوری بیماران از کلاه های خنک کننده حین درمان استفاده کنند تا از آسیب به فولیکول های مو کاسته شود و شانس رویش مجدد نیز افزایش یابد.در برخی از موارد که درمان طولانی و تعداد جلسات شیمی درمانی زیاد بوده ممکن است داروهای شیمی درمانی باعث از بین رفتن کامل فولیکول ها گردند و در این حالت متاسفانه موها دیگر روییده نخواهند شد.
