چگونه متوجه وجود مشکل بینایی در کودکان شویم؟

علائم مشکل بینایی در نوزادان

نوزادان بالای ۳ ماه باید بتوانند اشیا، مانند اسباب بازی یا توپ را هنگام حرکت در وسعت دید خود با چشم دنبال یا ردیابی کنند. اگر کودک شما در این زمان قادر به تماس مداوم چشمی نیست یا به نظر می رسد قادر به دیدن نیست، پزشک کودک را در جریان بگذارید.

قبل از ۴ ماهگی، انحراف چشم در اکثر نوزادان (استرابیسم) به نظر می رسد. با این حال پس از ۴ ماه، انحراف به سمت داخل یا خارج که به طور منظم اتفاق می افتد معمولاً غیرطبیعی است، اگر یکی از این موارد وجود دارد، به پزشک کودک خود اطلاع دهید.

پیدا کردن علائم وجود یک مشکل بینایی در کودکان زیر یک سال نیاز به دقت شما دارد، یافتن این نشانه ها در کودکان بزرگ تر هم نیاز به پیگیری و تشخیص اولیهٔ والدین کودک خواهد داشت.

علائم مشکل بینایی کودکان بزرگ تر

بچه ها اغلب اصلاً خبر ندارند که مشکل بینایی دارند، بنابراین شما باید در مورد نشانه های مشکل بالقوه هوشیار و گوش به زنگ باشید. برخی از موارد زیر می تواند به شما برای مراجعهٔ به موقع با پزشک کودکتان کمک کند:

• هنگام کتاب خواندن آن را بسیار نزدیک به صورتش نگه می دارد.
• اغلب چشم هایش را ریز می کند یا زیاد پلک می زند.
• سر خود را برای بهتر دیدن مثلاً هنگام نگاه کردن به یک عکس یا تلویزیون خم می کند.
• وقتی خواب آلوده نیست، چشم هایش را می مالد.
• برای بهتر دیدن مثلاً در حین نگاه کردن به کتاب یک چشمش را می بندد.
• در دیدن اشیای کوچک از فاصله یا خواندن تخته سیاه کلاس مدرسه مشکل دارد.
• در دنبال کردن یک شیء با چشمانش یعنی ردیابی تصویری با مشکل مواجه است.
• در پایان روز سردردهای مکرر دارد.
• از خستگی چشم شکایت می کند.
• به نظر می رسد بیش از حد به نور حساس است.
• چشم های او به سرعت به چپ و راست، یا بالا و پایین می جنبند.
• از دوبینی دید شکایت می کند.
• خیلی دست و پا چلفتی به نظر می رسد.
• یک پلک افتاده دارد که هیچ وقت به طور کامل باز نمی شود.
• در مردمک چشمش یک مادهٔ سفید، سفید مایل به خاکستری یا زردگونه و کدر دارد.
• چشم هایش بیرون زده است.
• هر گونه تغییری در ظاهر چشم هایش ایجاد شده است.
• برای دیدن در شب یا در نور کم مشکل دارد.
• یکی از چشم هایش بزرگ تر از دیگری به نظر می آید یا مردمک هایش اندازه های متفاوتی دارند.
• قادر به تشخیص برخی رنگ ها مثل تشخیص رنگ قرمز از سبز نیست.
• در دیدن چیزهایی که بالقوه خطرناک هستند، مانند پله ها، لبهٔ پیاده رو و دیوارها مشکل دارد.
• از فعالیت های نیازمند دید نزدیک مانند خط خطی کردن، رنگ آمیزی، بازی های که روی میز انجام می شود یا انجام تکالیف مدرسه پرهیز می کند.
• از فعالیت های نیازمند دید دوربرد مانند تماشای پرندگان یا هواپیما یا بازی های شامل گرفتن یک شیء خودداری می کند.
• به نظر می رسد انحراف چشم دارد، یعنی چشم هایش رو به خارج می چرخد، یا به نظر نمی رسد که چشم هایش هماهنگ عمل کنند.
• در چشمانش قرمزی ای دارد که بعد از چند روز از بین نمی رود و این حالت گاهی اوقات با درد یا حساسیت به نور همراه است.
• در عکس های گرفته شده با فلاش، یک نقطهٔ ثابت و غیرمعمول در چشم هایش وجود دارد. برای مثال، به جای چشم قرمز که در عکس فلاش دار رایج است، یک نقطهٔ سفید در چشم کودک وجود دارد.

موارد و علائم دیگر مشکلات چشمی کودک

همچنین اگر هر گونه نشانه ایی از یک مجرای اشکی مسدودشده، جراحت یا عفونتی مانند التهاب ملتحمه را مشاهده کردید، پزشک فرزندتان باید چشم های او را بررسی کند. نشانه های این مشکلات عبارتند از اشک ریزی بیش از حد، قرمزی، درد، حساسیت به نور یا چرک یا شوره در چشم های کودک. علاوه بر این، اگر فرزندتان از خارش یا ناراحتی در چشم شکایت کرد به پزشک بگویید، زیرا اینها می تواند نشانهٔ آلرژی در کودک باشد.

پزشک ممکن است چشم های کودک را معاینه کند، بینایی او را بررسی کند یا شما را به یک چشم پزشک ارجاع دهد. اگر مشکلات بینایی در خانوادهٔ شما وجود دارد نیز لازم است حتماً پزشک کودکتان را در جریان بگذارید.

برخی از رایج ترین مشکلات بینایی در کودکان بالای یکسال

• پتوز ( افتادگی پلک): پلک برجسته به حفظ بینایی بهتر چشم کمک می کند. مشکل پتوز اگر حاد باشد، به خاطر افتادگی پلک می تواند دید را مسدود کند. اگر افتادگی پلک کودک شما بسیار کم است، امکان دارد جهت تصحیح بینایی نیاز به جراحی باشد.
• آمبلیوپی (تنبلی چشم): آمبلیوپی، بینایی ضعیف چشمی است که در کودک به طور طبیعی ایجاد می شود. اگر مشکلاتی مانند عیوب انکساری، استرابیسم (عدم تراز چشم)، افتادگی پلک یا آب مروارید تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است در چشم کودک به آمبلیوپی تبدیل شود. یا اگر کودک برای مدت طولانی دچار(نزدیک بینی، دور بینی، استیگمات) باشد و به درستی نبیند، ممکن است بینایی خود را از دست داده و دچار «تنبلی چشم» شود. در صورتی که عیوب انکساری کودک خود را می توان با مراجعه به متخصص و دریافت عینک طبی اصلاح کرد.
• استرابیسم (چشم های متقاطع): مشکل چشم های نامرتب یا ضربدری تقریبا برای 4 درصد کودکان اتفاق می افتد. در این نوع از مشکل بینایی کودکان، یک چشم ممکن است مستقیم به جلو نگاه کند در حالی که چشم دیگر به داخل، خارج، بالا یا پایین می چرخد. این مشکل لازم است در اسرع وقت درمان شود. اگر استرابیسم درمان نشود، مغز ممکن است چشم ضربدری را نادیده بگیرد تا از دوبینی جلوگیری کند. در این حالت فرد برای یک عمر با دید ضربدری مجبور به ادامه حیات خواهد بود.

• عیوب انکساری (نزدیک بینی، دور بینی): نزدیک بینی باعث ناتوانی در دیدن واضح تصاویر دور می شود. این مورد از مشکل بینایی کودکان حدود 42 درصد از کودکان در سن مدرسه را تحت تاثیر قرار می دهد. نزدیک بینی ارثی است و معمولاً در دوران کودکی شروع می شود. نزدیک بینی زمانی ایجاد می شود که چشم، تصویر را به جای دید مستقیم روی شبکیه، در جلوی شبکیه متمرکز کند و باعث تاری دید دور و واضح شدن دید نزدیک شود. نزدیک بینی در سن نوجوانی بدتر شده و بعد از 20 سالگی، شروع به افزایش می کند. این مشکل بینایی در کودکان معمولا با عینک یا لنزهای تماسی اصلاح می شود. دوربینی باعث ناتوانی در دیدن واضح اشیا یا تصاویر نزدیک می شود. 13 درصد کودکان در سنین 6 تا 17 سال گرفتار مشکل دوربینی هستند. چشم هایپروپیک به جای تمرکز بر روی شبکیه، تصویراشیاء را در پشت شبکیه متمرکز می کند، که باعث تاری دید می شود. دوربینی نیز مانند نزدیک بینی ارثی بوده و در دوران کودکی ایجاد می شود. همچنین در بیشتر موارد، عوارض مربوط به دوران حاملگی یا بیماری در اوایل تولد یا ضربه به چشم، می تواند خطر دوربینی را افزایش دهد. عارضه دوربینی هم در کودکان بالای یکسال معمولاً با استفاده از عینک های اصلاحی یا لنزهای تماسی قابل اصلاح است.

• آب مروارید: آب مروارید باعث می شود که عدسی معمولی شفاف داخل چشم کدر به نظر برسد. آب مروارید بیشتر در بین افراد مسن شایع است. اما برخی از کودکان متاسفانه با عارضه آب مروارید به دنیا می آیند یا در اثر جراحت به آن مبتلا می شوند. این مشکل بینایی کودکان با عمل جراحی کلا ریشه کن می شود.

• سلولیت: سلولیت نوعی عفونت پلک یا حفره چشم است که توام با تب، مشکلات حرکت چشم، تورم دردناک یا برآمدگی چشم و تاری دید است. عفونت می تواند بلافاصله به سایر قسمت های بدن سرایت کند. پس لازم است به محض مشاهده این علایم پزشک معالج را در جریان مشکل قرار دهید.

• ورم ملتحمه (تراخم چشم): تراخم چشم یکی از رایج ترین بیماری های چشمی است که تحریک قسمت سفید چشم در اثر عفونت یا آلرژی ملتحمه است. این عارضه می تواند ویروسی یا باکتریایی و یا آلرژیک باشد، که بخاطر احتقان عروق خونی موجود در چشم ایجاد می شود. التهاب ملتحمه موجب سوزش ، ریزش اشک با ترشحات چسبناک، خارش و قرمزی چشم می شود. اصلی ترین مشخصه تراخم، چشم های متورم و صورتی رنگ است. اگر نشانه ایی از یک مشکل یا مجرای اشکی مسدودشده، در چشم کودک مشاهده کردید، معمولاً می توانید علائم را در خانه کنترل کنید. در غیر این صورت پزشک فرزندتان باید چشم های او را بررسی کند. گاهی اوقات پزشک این مشکل بینایی کودکان را با قطره های چشمی آنتی بیوتیکی معالجه می کند.

روند تکامل حس بینایی در شیرخواران