درد مقعد یا درد رکتوم یک مشکل شایع است که به حس ناراحتی در قسمت انتهایی راست روده گفته میشود. در این نقطه از بدن تعداد زیادی عصب وجود دارد، بنابراین معمولاً بیمار درد شدیدی را احساس می کند.
علت این درد اغلب بیماریهای مقعدی مثل بواسیر و شقاق است و به ندرت از بیماری بدخیم مثل سرطان ناشی میشود. اما در هر صورت توصیه میشود، برای پیدا کردن علت درد با پزشک مشورت نمایید. ساده ترین راه تسکین درد، مصرف مسکن های بدون نسخه و نشستن در آب گرم است.
علائم درد مقعد
درد در ناحیه مقعدی می تواند در دهانه و یا داخل رکتوم احساس شود و با علائمی مختلفی همراه باشد که مهمترین آن ها عبارتند از :
- درد باسن
- خون در مدفوع
- خونریزی از مقعد
- خارش و سوزش
عمومی ترین دلایل درد مقعد چیست؟
در اکثر مواقع علل ایجاد کننده درد مقعد خیلی خطرناک نیستند اما به دلیل وجود اعصاب زیاد در این ناحیه، درد می تواند شدید باشد. علت درد در مقعد معمولا با انجام معاینات پزشکی قابل تشخیص است. شایع ترین دلایل درد مقعدی را در ادامه بررسی خواهیم کرد:
یبوست مزمن، از دلایل درد مقعد
یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی یبوست و خشکی مدفوع است که باعث ایجاد مشکلاتی در دفع می شود. این عارضه معمولا به علت کم آبی بدن و مصرف فیبر کم بروز پیدا می کند. اگر یبوست بیشتر از یک هفته ادامه پیدا کند، مزمن است و علاوه بر ایجاد درد هنگام دفع، منجر به بروز مشکلاتی مثل بواسیر یا هموروئید هم خواهد شد.
هموروئید ترومبوزه خارجی، از دلایل درد مقعد
هموروئید ترومبوزه خارجی، لخته شدن خون در كیسه ای خونی (عروق هموروئیدی) درست خارج از مقعد می باشد که شرایط دردناکی ایجاد می کند. درد بصورت ناگهانی با دفع مدفوع یا حتی هنگام نشستن شروع شده و میتواند طی 48 ساعت بعدی شدیدتر شود، ولی كم كم طی چند روز فروكش می كند.
اگر عروق هموروئیدی دچار پارگی شوند، خونریزی مشاهده می شود. برای درمان بواسیر یا هموروئید یا آن را به کمک روش های لیزر و جراحی برداشته و یا به كمك وان آب گرم، داروی مسكن یا نرم كننده های مدفوع آن را تسكین می دهند. برداشتن بواسیر ترومبوزه یا بیرون زده غالبا تنها راه درمان قطعی این عارضه است.
درمان هموروئید با لیزر معمولا سریع و قابل تحمل است و می توان آن را بصورت سرپایی و در کلینیک یا مطب پزشک انجام داد.اما روش های عمل جراحی بواسیر به دلیل دوران نقاهت طولانی و مراقبت های سخت بعد از عمل، کمتر مورد استقبال بیماران قرار می گیرد و تا حدی منسوخ شده است.
شقاق مقعد، از دلایل درد مقعد
شقاق مقعد شکاف بیضی شکل کوچکی در سر مقعد است که باعث درد و خون ریزی هنگام اجابت مزاج می شود. شقاق برای اکثر مردم تقریبا یک چیز عادی است ولی غالبا با بواسیر که آن هم با درد و خون ریزی همراه است اشتباه گرفته می شود.با توجه به اینکه عمق زخم شقاق چقدر است، این بیماری می تواند حاد یا مزمن باشد. بهترین درمان برای شقاق حاد، نرم كردن مدفوع به کمک رژیم غذایی فیبر دار، كرم های موضعی و وان آب گرم (حمام سیتز) برای 10 الی 20 دقیقه چند بار در روز (مخصوصا پس از اجابت) است. وان آب تسكین دهنده و آرام بخش عضلات مقعد است تا بهبودی كامل بدست آید.اما شقاق های مزمن اغلب نیاز به جراحی و لیزر پیدا می کنند و درمان آنها با روش های دارویی و خانگی ممکن نیست. درمان شقاق با لیزر بهترین راه درمان این عارضه است که در صفحه مربوطه می توانید با نحوه انجام و مزایای آن بیشتر آشنا شوید.اکثر شقاق ها (85 الی 90 درصد) در پشت مقعد و 10 الی 15 درصد در جلو و برای تعداد معدودی هم در جلو و هم در عقب مقعد رخ می دهد. شقاقی که در محل دیگری واقع باشد مربوط به بیماری های دیگری است که باید بیشتر بررسی شود.
آبسه و فیستول، از دلایل درد مقعد
آبسه مقعد، حفره ایست عفونی پر از چرک در كنار مقعد یا ركتوم. فیستول مجرایی است كه زیر پوست تشكیل و غدد عفونی مسدود شده را به بخش آبسه شده متصل می كند. درمان آبسه در اكثر موارد با تخلیه و جراحی غالبا ضروری است. جراحی هرچند راحت و ساده است ولی بعضی مواقع پیچیده شده و امكان جراحی در چند مرحله وجود دارد.
عفونت های قارچی یا بیماری های مقاربتی، از دلایل درد مقعد
بیمارانی كه دچار عفونت قارچی یا بیماری مقاربتی شده اند علائم درد بلند مدت از ملایم تا شدید در مقعد یا اطراف آن خواهند داشت و این هیچ ارتباطی با اجابت ندارد. بیماری های مقاربتی شامل سوزاك، كلامیدیا، تبخال، سفلیس و غیره می شود. این بیماران از خون ریزی كم، ترشح عفونی و خارش رنج می برند. درمان معمولا از طریق آنتی بیوتیك یا ضدقارچ از نوع خوردنی یا پماد می باشد.
بیماری های پوستی، از دلایل درد مقعد
اختلالات پوستی كه در دیگر نقاط بدن رخ می دهند مانند زگیل یا پسوریازیس میتوانند در مقعد هم ایجاد شوند. هنگام ابتلا به زگیل مقعدی و تناسلی بیمار دچار خارش، خون ریزی و به علاوه دردی كه آمد و رفت دارد میشود. راه حل، تشخیص زود هنگام جهت درمان مناسب می باشد و در بعضی موارد نمونه برداری از پوست لازم است. درمان بستگی به ارزیابی نمونه و تشخیص پزشک دارد.
کیست مویی یا سینوس، از دلایل درد مقعد
کیست مویی به معنی بازگشت مو به زیر پوست و تشکیل آبسه و عفونت دردناک است. این عارضه اغلب در زیر پوست بالای مقعد ایجاد می شود و همراه با درد و التهاب است که گاها با درد مقعد اشتباه گرفته می شود.
بیماری های التهابی روده، از دلایل درد مقعد
بیماری های التهابی روده مثل کرون و کولیت که منجر به التهاب جداره روده بزرگ و کوچک می شوند، می توانند منجر به اسهال، یبوست، تهوع، گرفتگی عضلات شکم و حتی حرکات دردناک روده یا درد مقعد شوند.
سرطان، از دلایل درد مقعد
هرچند اكثر دردهای مقعد خوش خیم هستند ولی تومورها پس از مدتی شروع به درد ، خون ریزی ، چركین و غالبا تغییر در حالت اجابت می شوند. هر نوع درد یا خونریزی مقعدی كه التیام نیابد و طی زمان بدتر شود باید توسط پزشك بررسی گردد.
سرطان مقعد یا تومورهای دیگر می توانند به شیمی درمانی، پرتونگاری و یا جراحی نیاز پیدا كنند. پزشك در وحله اول معاینه دقیق و كامل توسط آنوسكوپی (معاینه مقعد با دوربین ریز چراغ دار) و نمونه برداری از جرم می كند. اگر درد زیاد اجازه نمی دهد تست در مطب دكتر انجام شود، مورد در اتاق عمل طی بیهوشی صورت می گیرد تا احتمال سرطان رد شود.
درمان درد مقعد ناشی از شقاق
- درمان طبی: شقاق حاد در50% موارد و شقاق مزمن در 10% موارد با درمان داروئی بهبود می آبد. بطور کلی در شقاق حاد درمان داروئی و در شقاق مزمن درمان جراحی ارجح تر است.درمان شقاق چند اصل مهم دارد: درمان یبوست- کنترل درد- لگن آب گرم
- درمان داروئی :درمان داروئی شقاق را با استفاده از رژیم پر فیبر آب فراوان و تحرک بیشتر (ورزش بیشتر) درمان کنید و در صورت لزوم از ملین استفاده کنید.
- درد با استفاده از کرم های بیحس کننده زایلوکائین محتوی ضد التهاب مثل کورتیزون خاصه در زمان دفع تسکین داده می شود.
- درمان جراحی: موثرترین روش درمان شقاق مزمن قطع اسفنکتر داخلی است و میزان موفقیت آن 100-95% است.
- بطور کلی هر گاه علیرغم درمان طبی درد فیشر بمدت یکماه باقی بماند و یا بعداز بهبود اولیه عود نماید اقدام به جراحی می شود. در صورت درد شدید نیز تصمیم به عمل جراحی سریعتر انجام می شود.در عمل جراحی با بیحسی موضعی و بصورت سرپائی در مطب روشهای استاندارد و یا با استفاده از لیزر اقدام به قطع اسفنکتر داخلی در نواحی طرفی می شود و زائده پوستی sentinel pile نیز برداشته می شود.
- درمان زخم مقعد: درمان زخم مقعد يا همان فيشر (شقاق) بصورت سرپايي و با بيحسي موضعي و با ليزر انجام ميگيرد و درد بيمار بلافاصله بعد از عمل از بين ميرود و بيمار ميتواند بعد عمل به كار روزمره خود بپردازد در حاليكه در جراحي معمولي و با چاقو نياز به بستري شدن در بيمارستان وبيهوشي و دوران نقاهت طولاني دارد.
بیماری خارش مقعد و نکات مهم در مورد آن
