موسیقی یکی از هنرهای خارق العاده ساخت دست بشر است. هنری زنده و پویا که از گذشته تا به امروز مورد استفاده بشر بوده است و تا به امروز نیز ادامه دارد و هنوز بشر هر از گاهی دست به اختراع سازی جدید می زند.
یک از انواع سازها، سازهای بادی هستند که تنوع مختلفی دارند. انسان ها از دورانی دور متوجه شدند که با دمش به داخل برخی منافذ مثل ساقه های تو خالی گیاهان و شاخ و استخوان برخی حیوانات می توانند صداهایی تولید کنند. یک قطعه استخوان سوراخ مربوط به دوره انسان نئاندرتال را قدیمی ترین ساز بشری شناخته اند.این صداهای اولیه که شاید برخی از آن ها گوشنواز هم نبودند به اعتقاد کارشناسان مبنای اختراع انواع سازهای بادی شدند. در این مقاله سعی شده است که به اختصار به چگونگی ایجاد اصوات با استفاده از سازهای بادی و نحوه کار با آن ها و همچنین انواع سازهای بادی و نیز سازهایی که به لحاظ طبقه بندی در دسته سازهای بادی قرار می گیرند بپردازیم.
ساز بادی چیست و چگونه کار می کند؟
ساز بادی به طور کلی به هر سازی که با استفاده از دمش انسان به داخل یک ساز برای ایجاد صدا و نت های مختلف استفاده شود اطلاق می شود. اگر بخواهیم به طور ساده بگوییم که یک ساز بادی چگونه کار می کند، می توان گفت: وقتی نوازنده از طریق دهان خود به داخل یک ساز بادی می دمد، مجرای این ساز به عنوان یک تشدید کننده عمل می کند و سپس کلیدهای مختلف سازهای بادی و یا سوراخ های موجود در برخی از آن ها و یا حتی حرکت لب و دهن نوازنده، باعث می شود در برخی مقاطع هوا فشرده شود و یا تغییر مسیر دهد و یا حتی سرعت آن تغییر کند که در نهایت به عنوان یک صدا با نتی خاص به گوش برسد. البته اینکه صدای خروجی چقدر زیبا باشد بستگی به هنر موسیقی دارد که با ظرایف و لطافتی که دارد و نیز با ترکیب نت های مختلف در کنار هم این صدا های خروجی را بدل به یک صدای گوشنواز کند.
انواع ساز های بادی
سازهای بادی به دو گروه سازهای بادی چوبی و برنجی تقسیم می شوند.
سازهای بادی چوبی
تولید صوت در این سازها مکانیزم ساده دارد. در این سازها نوازنده به داخل ساز می دهد و در اثر عبور هوا از آن ها صوت ایجاد می شود. سازهای بادی چوبی نیز خود به دو دسته سازهای زبانه دار و بی زبانه تقسیم می شوند.
ساز های بادی چوبی زبانه دار
همانگونه که از نام این سازها مشخص است عبور هوا در این سازها از قسمتی به نام زبانه یا قمیش باعث ارتعاش هوا شده و صوت ایجاد می کند.
سازهای بادی چوبی بی زبانه
در این سازها عبور هوا از قسمتی تیغه ای شکل باعث تولید صوت می شود.
از انواع سازهای بادی زبانه دار می توان به کلارینت و از انواع بی زبانه می توان به فلوت اشاره کرد.
انواع سازهای چوبی بادی ایرانی عبارتند از: بالابان، دوزله، دونی،سرنا، شمشال، قومشه،کرنا ونی انبان. در اقسام جهانی آن می توان به ساکسوفون، تنور، رکورد، کلارینت و هارمونیکا اشاره کرد.
سازهای بادی برنجی
در این سازها دمش هوا به درون ساز همراه با لرزش سریع لب ها تولید صدا می کند. به این دسته از سازها سازهای بادی فلزی نیز گفته می شود. این سازها نوعی شیپور هستند و بنابراین نقش مهمی در ارکستراسیون سبک های مختلف دارند.
این سازها به دلیل پیچیدگی فرم دهی فلزات و سایر محدودیت های تکنیکالشان کمتر وارد موسیقی ملل شده آمد. از جمله سازهای بادی فلزی می توان به ترومپت، کلاریون، سوسافون، اولا ساکس هورن و هورن اشاره کرد.
یاد گیری ساز های بادی
اغلب انسان ها وقتی به یک موسیقی روحنواز گوش می دهند در ذهن شان تصویری از خود هنگام نواختن سازهای موجود در ملودی را ترسیم می کنند. انسان ها همواره علاقه مند هستند سازی را برای نواختن بیاموزند و از نواختن و صدای آن لذت ببرند. اما وقتی با سختی های یادگیری و نواختن آن مواجه می شوند عقب نشینی می کنند. چه بسیارند افرادی که سازی را خریداری کرده اند اما بعد از مدتی آن ساز تبدیل به یکی از لوازم دکوری منزل شده است. لذا اغلب به علاقمندان یادگیری موسیقی توصیه می شود نوازندگی را با یک ساز ساده آغاز کنند. در این بین برخی از سازهای بادی این ویژگی را دارند.
فلوت رکوردر
فلوت رکوردر یکی از ساده ترین سازها است. اغلب برای آشنایی اولیه کودکان با موسیقی از این ساز استفاده می شوند. معمولا یک علاقه مند به نوازندگی بعد از حدود حدود ۳ ماه آموزش فلوت رکوردر قادر به نواختن قطعه ای ساده و زیبا خواهد بود.
ساز دهنی یا هارمونیکا
ساز دهنی یا هارمونیکا دیگر سازی است که برای شروع آموختن موسیقی معمولا به هنرجویان توصیه می شود. این امر دلایل فنی دارد. در سازدهنی یا هارمونیکا کروماتیک یک کلید در کنار ساز تعبیه شده است که هنرجو می تواند فواصل نیم پرده را به راحتی بنوازد. این بدان معناست تمام گام ها برای فرد مبتدی قابل اجرا خواهد بود و یادگیری را برای هنرجو آسان می کند. معمولا به طور میانگین یک هنرجو بعد از ۶ ماه قادر خواهد بود تا یک قطعه ساده را با این ساز بنوازد.
ساز ملودیکا
این ساز دارای یک لوله پلاستیکی و یک کیبورد است که اخیرا در آموزشگاه های موسیقی مورد توجه قرار گرفته و تدریس می شود. با این ساز نیز می توان بعد از ۶ ماه یک قطعه ساده را نواخت.
فرد ریش نیچه فیلسوف بزرگ می گوید زندگی بدون موسیقی اشتباهی بیش نیست. در این مقاله سعی شد به طور کوتاه سازهای بادی توضیح داده شود. امیدواریم این مطلب محرکی برای شما جهت حرکت به سمت آموختن یک ساز باشد. وارد دنیای موسیقی بشوید و از جذابیت های این دنیا لذت ببرید چرا که زندگی بدون موسیقی اشتباهی بیش نیست. ساز زندگیتان کوک...
آشنایی با ساز نی از سازهای بادی
