توده هایی که بر روی استخوان ها ، رباط های ستون فقرات ، نخاع و ریشه های عصبی رشد می کند تومورهای نخاعی گفته می شود.تومورهای نخاعی می توانند هم غیرسرطانی و هم سرطانی باشد.البته باید بگوییم که در موارد کمتری تفاق می افتد که منشا بروز سرطان های بدخیم خود ستون فقرات باشد، معمولا این نوع تومورها از سایر بخش های بدن به ستون فقرات گسترش می یابد.
علل تومور نخاعی
علت بروز تومورهای نخاعی پیش سرطانی ناشناخته است، اما این تومورها می توانند ناشی از نقایص ژنتیکی باشند. تومورهای ثانویه ستون فقرات هنگامی رخ می دهند که منشأ سلول های سرطانی در کلیه ها، ریه ها و سینه ها بوده و به ستون فقرات گسترش می یابد. سایر علل آن ها عبارتند از:
- تقسیم سریع سلول های سرطانی در اعصاب، استخوان ها یا غضروف های ستون فقرات
- قرار گرفتن در معرض تشعشعات و مواد شیمیایی
- وراثت (نوروفیبروماتوز یک تومور اعصاب نخاعی است)
انواع تومور نخاعی
سه نوع شایع از تومور نخاعی وجود دارد: تومورهای ستون مهر ه ها، تومورهای اینترادورال- اکسترامدولر و تومورهای اینترامدولر.
تومورهای ستون مهره ها
این دسته از تومورهای نخاعی در دو گروه قرار می گیرند:
تومورهای اولیه ی نخاعی
این تومورها در ستون مهره ها ایجاد می شوند که از استخوان یا اجزای دیسک کمر رشد می کنند. تومورهای اولیه معمولاً در افراد جوان رخ می دهند. استئوژینیک سارکوما (osteosarcoma)، رایج ترین نوع سرطان بدخیم از این بیماری است. اکثر تومورهای اولیه نخاع و ستون فقرات بسیار نادر بوده و معمولاً رشدی بسیار آهسته دارند.
تومورهای متاستازیک نخاعی
تومورهای نخاعی و ستون فقرات معمولاً از سرطانی در بخش های دیگر بدن متاستاز می کنند (گسترش می یابند). این تومورها اغلب موجب بروز دردی می شوند که با استراحت نیز بهبود نمی یابد و ممکن است شدت آن در هنگام شب بیشتر شود و اغلب با علائم جدی دیگری از قبیل کاهش وزن، تب و لرز، حالت تهوع یا استفراغ همراه هستند.
- تومورهای نخاعی در زنان در اکثر موارد از سرطانی در سینه یا ریه نشئت می گیرند
- تومورهای نخاعی در مردان در اکثر موارد از سرطانی در پروستات یا ریه نشئت می گیرند.
تومور نخاعی اینترادورال – اکسترامدولاری
تومورهای اینترادورال – اکسترامدولاری (در داخل سخت شامه)، تومورهایی هستند که در داخل کانال نخاعی (زیر غشایی که طناب نخاعی را می پوشاند) ولی خارج از عصب ها رشد می کنند. این تومورها معمولاً خوش خیم هستند و رشد کمی دارند. اگرچه می توانند باعث بروز علائمی مانند درد و ضعف شوند. اکثر این نوع تومورهای نخاعی عبارت اند از:
- مننژیوما: مننژیوما در غشاهای اطراف طناب نخاعی تشکیل می شوند و معمولاً خوش خیم هستند، البته گاهی ممکن است بدخیم باشند. این تومورها در خانم های میان سال و مسن شایع تر است.
- تومورهای لایه عصبی :تومورهای لایه عصبی (شوانوما و نوروفیبروما ) از ریشه های عصبی نشاءت می گیرند که از طناب نخاعی بیرون می آیند. این نوع تومورها معمولاً خوش خیم هستند و رشد کمی دارند و مدت ها طول می کشد تا موجب بروز مشکل عصبی شوند.
تومور نخاعی اینترامدولاری
تومورهای اینترامدولاری از داخل طناب نخاعی یا از داخل یک به یک رشته های عصبی رشد می کنند و اغلب از سلول هایی ایجاد می شوند که به صورت فیزیکی از طناب نخاعی محافظت می کنند (سلول های گلیال) و پوشش می دهند. این تومورها بیشتر در ناحیه گردنی رخ می دهند و اغلب خوش خیم هستند ولی بااین وجود جراحی جهت خارج کردن آن ها دشوار است. شایع ترین انواع تومورهای اینترامدولاری، آستروسی توما و اپاندیموما هستند.
تومور نخاعی
علت بروز اکثر تومورهای نخاعی ناشناخته است. برخی از آن ها ممکن است براثر قرار گرفتن در معرض عوامل سرطان زا ایجاد شود. لنفومای طناب نخاعی، سرطان هایی که لنفوسیت ها (نوعی سلول ایمنی) را مبتلا می کنند، بیشتر در بین افراد مبتلا به اختلال سیستم ایمنی بروز می کند. گاهی دیده می شود که بروز تومورهای نخاعی در برخی خانواده ها شایع تر است و این امر بیشتر به خاطر عوامل ژنتیکی می باشد.در برخی موارد، تومورهای اولیه ممکن است به خاطر وجود این دو بیماری ژنتیکی ایجاد شوند:
نوروفیبروماتوز نوع ۲
در این بیماری وراثتی، تومورهای خوش خیمی ممکن است در لایه ی اراکنوئیدی طناب نخاعی یا در سلول های گلیال محافظ ایجاد شوند. اگرچه تومورهای شایع تر ناشی از بیماری نوروفیبروماتوز به عصب های شنوایی آسیب می رسانند و می توانند منجر به از دست دادن شنوایی در یک یا هر دو گوش شوند.
بیماری ون هیپال-لیندو
این بیماری نادر و چند سیستمی با تومورهای خوش خیم مجاری خونی (همانژیوبلاستوماز) در مغز، شبکیه ی چشم و طناب نخاعی و تومورهای دیگر در کلیه ها یا غدد فوق کلیوی ارتباط دارند.
علائم تومور نخاع
رایج ترین نشانه ی تومورهای خوش خیم و بدخیم کمردرد غیر حرکتی، خصوصاً در میانه یا پایین کمر می باشد. این کمر درد را نمی توان به آسیب، فشار یا فعالیت بدنی خاصی ارتباط داد. اگرچه این درد ممکن است با انجام فعالیت بیشتر شود و اغلب در هنگام شب بدتر می شود. درد ممکن است تا پشت و تا لگن، پاها، کف پاها یا بازوها کشیده شود و به مرور شدیدتر خواهد شد- حتی وقتی که با روش های درمانی محافظه کارانه و غیر جراحی که اغلب به کاهش کمر درد ناشی از علل حرکتی کمک می کنند، تحت درمان قرار بگیرند.
بسته به موقعیت و نوع تومور، علائم و نشانه های دیگری نیز ممکن است بروز کنند، خصوصاً با رشد تومورهای بدخیم و وارد شدن فشار روی طناب نخاعی، ریشه های عصبی، مجاری خونی یا استخوان های ستون فقرات. برخورد تومور با طناب نخاعی می تواند جان فرد را به خطر بی اندازد. علائم دیگر این عارضه می توانند شامل موارد زیر باشند:
- از دست دادن حس یا ضعف عضله در پاها، دست ها یا سینه
- مشکل در راه رفتن که موجب زمین خوردن فرد می شود.
- کاهش حساسیت نسبت به درد، سرما و گرما
- از دست دادن کنترل و عملکرد روده یا مثانه
- فلجی با درجات مختلف و در قسمت های مختلف بدن، بستگی دارد که کدام عصب فشرده شده است.
- اسکولیوز یا ناهنجاری های دیگری در فرم ستون فقرات نیز می تواند بر اثر رشد تومورهای بزرگ اما خوش خیم ایجاد شوند.
راه های تشخیص تومور نخاعی
یکی از سیستم های استاندارد بین المللی که با عنوان سیستم استیجینگ ( مرحله بندی) شناخته می شود، انواع تومور را بر اساس سایز، غدد لنفاوی درگیر و احتمال متاستاز طبقه بندی می کند.مراحل فرایند معاینه ی بیماری شامل سونوگرافی، ام آر آی، سی تی اسکن است.
همچنین دقیق ترین نوع آزمایش، آزمایش ام آر آی است. در آزمایش مذکور، از گادولینیوم داخل وریدی استفاده می شود. به عبارتی دیگر نوعی ماده ی خاص رنگی را در ناحیه نخاع تزریق می کنند که موجب روشن شدن تومورها در بدن می شود.این آزمایش تصویری را از ستون فقرات و نخاع را ارائه می دهد اما جزئیات تصویر از ستون مهره به اندازه تست سی تی اسکن دقیق نیست.
پزشک متخصص برای ارائه درمانی با کیفیت از ابزار های تشخیصی از جمله آنژیوگرافی، میلوگرافی یا اشعه ایکس، بیوپسی یا نمونه برداری و آزمایش خون استفاده می کند. بهتر است بدانید که آزمایش خون تنها در مواردی خاص قادر به تشخیص بیماری می شود.
درمان تومورهای ستون فقرات
تومور های ستون فقرات به شکل استخوانی و متاستاتیک هستند.حذف تومور نخاعی در هر شرایطی پاسخگو نیست. متاسفانه در افرادی که تومور متاستاتیک را دارند، درمان از طریق جراحی رادیولوژی ، شیمی درمانی و جراحی جداسازی صورت می گیرد.
معمولا برای کاهش درد نخاع، از اشعه استفاده می کنند. در این روش درمانی از اشعه هایی با تمرکز بالا استفاده می شود تا سلول های تومور تحت فشار قرار بگیرند. در نتیجه اندازه تومور کوچک تر شود.هنگامی که پزشک شما تشخیص دهد که تومور داخل بدنتان، بر ستون فقرات فشار وارد می کند و پایداری آن را مختل می سازد، برای درمان از جراحی استفاده می کند.در جراحی مذکور، بخشی از مهره هایی که با تومور درگیر هستند را بر می دارند. سپس زمانی که مشکل برطرف شد، از استخوان های مصنوعی و ایمپلنت های فلزی برای بازگرداندن پایداری نخاع استفاده می کنند.گاهی اوقات اپیدیموم های انتهای فیلوم بزرگ را نمی توان به طور کامل از بدن خارج کرد، زیرا به رشته های عصبی نخاع وصل هستند، در نتیجه به کمک اشعه روند بهبودی را کامل می کنند.
جراحی تومور نخاع
پزشک متخصص برای انتخاب شیوه ی درمان صحیح، باید از شرایط سنی، شرح حال بالینی بیمار، اندازه و نوع تومور مطلع گردد. سخت ترین مرحله در پروسه درمان، تشخیص نوع تومور بیمار است. به خصوص در شرایطی که با شکستگی مهره ای ناشی از عفونت و بیماری رو به رو باشیم.در هر صورت، برای جلوگیری از آلوده کردن و عدم درگیر شدن دیگر نواحی بدن باید تومور نخاعی برداشته شود.تومور نخاع معمولا در ناحیه مهره ی 4 و 5 تشکیل می شودبرای انواع تومور های نخاعی، راه های درمان به خصوصی توسط پزشک ارائه می شود؛ در ادامه مطلب آن ها را بیان می کنیم.
همان طور که گفتیم تومور های مقدماتی در داخل نخاع شکل می گیرند. بهترین نوع درمان تومورهای مقدماتی، عمل جراحی و برداشتن کامل آن ها از بدن است. هدف این قبیل عمل ها معمولا عدم سرایت بیماری به دیگر نواحی و حفظ کارکرد عصبی در ناحیه نخاع می باشد.برای جراحی تومورهای مقدماتی از روش های نوروفیزیولوژیک از قبیل SSEP و MEP استفاده می شود.
پرتو درمانی تومور نخاع
از این روش برای حذف بقایای تومورهایی که با جراحی برداشته شده اند، درمان تومورهای غیرقابل جراحی یا درمان تومورهایی که جراحی آن ها بیش از حد خطرناک است استفاده می شود. در پرتو درمانی از پرتوهای قوی برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می شود.
استریوتاکتیک رادیوسرجری تومور نخاع
در استریوتاکتیک رادیوسرجری، پزشکان با استفاده از رایانه پرتوهای اشعه را با دقت و از زوایای مختلف بر تومورها تمرکز می دهند. در جراحی رادیویی از فن آوری های مختلفی مانند دستگاه «چاقوی گاما» استفاده می کنند.
شیمی درمانی تومور نخاع
شیمی درمانی روش استانداردی برای بسیاری از انواع سرطان است. در این روش، از ترکیبی از داروهای ضدسرطان برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می شود. از شیمی درمانی برای کوچک کردن سلول های سرطانی، توقف تقسیم سلول های سرطانی و جلوگیری از گسترش این سلول ها به بافت های مجاور استفاده می شود.
در مورد بازتاب درمانی چه می دانید؟
