در مورد سندرم پای بی‌قرار چه می دانید؟

سندرم پای بی قرار یا Restless Leg Syndrome نوعی اختلال خواب عصبی است که فرد تمایل اجبار گونه برای تکان دادن پا های خود دارد. سندرم پای بی قرار باعث می شود که به راحتی نتوانید بخوابید زیرا علائم معمولاً در شب بدتر است و این کمبود خواب ادامه دار باعث خواب آلودگی در طول روز و تحریک پذیری و دشواری تمرکز می شود، که می تواند تأثیر عمده ای در زندگی شخصی و شغل شما داشته باشد. افرادی که سندرم پای بی قرار دارند بیشتر احتمال دارد دچار افسردگی یا اضطراب شوند. خوشبختانه با مصرف دارو و تعدادی تغییر در سبک زندگی، این بیماری قابل کنترل است.

علل بروز سندروم پای بیقرار

اصلا این بیماری ارتباط تنگاتنگی با سلامت بدن دارد؛ یعنی اگر ذهن و جسم سالم باشد امکان ابتلا به این بیماری کم می شود و البته بیماری که به صورت ارثی منتقل شده هم رفع و رجوع می شود. بین همه ویتامین ها کمبود ویتامین B6 می تواند در مدت کوتاهی فرد را به این سندرم مبتلا کند. بنابراین کمبود ویتامین را جدی بگیرید، چون اینطور که معلوم است، اثرات کمبود ویتامین فقط رنگ زرد و بی حالی نیست و ممکن است باعث بیقراری در پاها شود.

مصرف برخی داروها مانند ضدافسردگی ها به ویژه در شب می تواند منجر به بروز و تشدید علایم سندروم پای بی قرار شود که توصیه می شود با هماهنگی پزشک مصرف این داروها را به زمان دیگری از روز موکول کرد. استرس موجب شدت سندروم پای بیقرار می شود. فشار روانی یکی دیگر از علل ابتلا به سندروم پای بی قرار است که در صورت عدم مدیریت آن می تواند وضعیت درد را شدت بخشد.

اگر سندروم پای بی قرار با رعایت بهداشت خواب و مدیریت استرس درمان نشود فرد باید تحت درمان دارویی قرار گیرد. استرس از نوع ذاتی و اکتسابی اش می تواند مهمترین عامل ابتلا به این سندرم باشد، به خاطر همین هم هست که خانم ها بیشتر از آقایان به این بیماری دچار می شوند و طول درمانشان هم از مردها بیشتر است. به جز استرس، بی تحرکی و کمبود ویتامین و اعتیاد هم در رده های بعدی مهمترین دلایل قرار می گیرند. به همین خاطر روش درمانی این بیماری هم به سه دسته تغذیه ای و دارویی و ورزش تقسیم می شود.

بارداری با تغییرات هورمونی ایجاد شده ممکن است به طور موقت علائم و نشانه های سندرم پاهای بی قرار را تشدید کند. برخی زنان برای نخستین بار در دوران بارداری و بویژه طی سه ماهه اول این عارضه را تجربه می کنند. چاقی، سیگار کشیدن، بیماری های اعصاب و برخی مشکلات مغز و اعصاب مرتبط با کم کاری تیروئید و مسمومیت با فلزات سنگین و سایر بیماری های هورمونی مانند دیابت و نارسایی کلیوی که با کمبود ویتامین ها و مواد معدنی ارتباط دارد، از دیگر عوامل مستعدکننده محسوب می شود. کم خونی و فقر آهن هم از دلایل ایجاد یا تشدید این سندرم به شمار می رود. حتی بدون وجود کم خونی، فقر آهن ناشی از خونریزی معده و روده ای، قاعدگی با خونریزی زیاد یا نیاز به تزریق خون مداوم ممکن است بیماری را تشدید کند. علاوه بر این، مصرف کافئین، نیکوتین، الکل، مسدود کننده های هیستامینی و شماری از داروهای ضدافسردگی نیز با ایجاد سندرم پاهای بی قرار مرتبط است.

بیماری های مزمن. بعضی از بیماری های مزمن و خاص همچون کمبود آهن، بیماری پارکینسون، نارسایی کلیه، دیابت و نوروپاتی محیطی معمولا با سندرم پای بی قرار مرتبط هستند. درمان این بیماری ها معمولا باعث درمان سندرم پای بی قرار هم می شود. داروها. بعضی از انواع داروها همچون داروهای ضدتهوع، داروهای آنتی سایکوتیک، داروهای ضدافسردگی و داروهای درمان سرماخوردگی و یا آلرژی که شامل آرام بخش آنتی هیستامین هستند، می توانند بیماری را شدیدتر نمایند.

انواع سندرم پای بیقرار

دو نوع اصلی سندرم پای بیقرار عبارت است از: سندرم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک (idiopathic، با علت ناشناخته) و سندرم پای بیقرار ثانویه.

سندرم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک

در سندرم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک، علت بروز بیماری مشخص نیست. سندرم پای بیقرار ایدیوپاتیک رایج ترین نوع این بیماری است و ویژگی های زیر را دارد:

• معمولا قبل از سن ۴۰ سالگی شروع می شود.
• گاهی در دوران کودکی شروع می شود.
• گاهی علت آن ژنتیکی است.
• وقتی سندرم پای بیقرار شروع می شود، معمولا تا آخر عمر ادامه پیدا می کند.

گاهی این علائم پراکنده است یا به تدریج بدتر شده و با گذشت زمان شایع تر می شود. در موارد خفیف ممکن است که فرد برای مدتی طولانی هیچ علائمی نداشته باشد.

سندرم پای بیقرار ثانویه

اختلال ثانویه، اختلالی است که توسط بیماری یا شرایط پزشکی دیگری ایجاد می شود. سندرم پای بیقرار ثانویه معمولا پس از سن ۴۵ سالگی شروع می شود و ارثی نیست. این انواع سندرم پای بیقرار کاملا متفاوت هستند، زیرا:

• شروع آنها ناگهانی است.
• علائم معمولا با گذشت زمان بدتر نمی شود.
• ممکن است که علائم شدیدتر باشد.

بیماری ها و شرایط پزشکی که علت سندروم پای بیقرار ثانویه و موجب بروز آن هستند عبارت است از:

• دیابت؛
• کمبود آهن؛
• نارسایی مزمن کلیه؛
• بیماری پارکینسون؛
• نوروپاتی؛
• بارداری؛
• آرتریت روماتوئید.

هنوز مشخص نیست که سندرم پای بیقرار دقیقا چطور رخ می دهد. ولی ممکن است که این بیماری با عملکرد دوپامین در بدن مرتبط باشد. دوپامین پیام رسانی عصبی است که در کنترل حرکات عضلانی نقش مهمی دارد. بعضی از داروها مانند مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضدافسردگی موجب بروز سندرم پای بیقرار می شوند. این داروها بر فعالیت دوپامین اثر می گذارند.

این بیماری با بارداری نیز مرتبط است و حدود ۲۰٪ از زنان درطول سه ماهه ی آخر دوره ی بارداری خود دچار سندرم پای بیقرار می شوند. البته دلایل این ارتباط روشن نیست.

سندروم پای بیقرار در دوران بارداری

زنانی که قبل از بارداری نیز به سندرم پای بیقرار مبتلا بوده اند، ممکن است که درطول دوران بارداری علائم و نشانه های بیماری آنها بدتر شود. البته بارداری به خودی خود می تواند منجر به سندرم پای بیقرار شود. معمولا علائم بیماری با گذشت زمان درطول دوران بارداری بدتر می شود و به ویژه در سه ماهه ی سوم احتمال بروز علائم بیشتر است.

دلیل افزایش بروز سندرم پای بیقرار در طول دوران بارداری مشخص نیست، ولی عوامل زیر در این مسئله نقش دارند:

• سطح پایین مواد معدنی یا ویتامین هایی مانند آهن و فولات (یا اسید فولیک یا ویتامین B9)؛
• کم خوابی ناشی از تغییرات ایجاد شده در بدن و احساس ناراحتی؛
• تغییرات و اختلالات هورمونی؛
• افزایش تحریک پذیر حواس.

بروز این بیماری درطول دوران بارداری به شکل گسترده ای مطالعه و بررسی نشده است. بعضی از درمان های دارویی خارج از بارداری نیز، مانند روتیگوتین (Rotigotine، از داروهای جدید درمان بیماری پارکینسون که از آن در درمان بیماری سندرم پای بیقرار نیز استفاده می شود) و گاباپنتین (Gabapentin، دارویی که ابتدا برای درمان صرع توصیه شد، ولی اکنون برای موارد مختلفی مانند کاهش درد، به ویژه دردهایی با منشأ عصبی مانند کمردرد و سردرد استفاده می شود) از نظر ایمن و بی خطر بودن استفاده از آنها در زنان باردار بررسی و ارزیابی نشده اند.

معمولا درمان های رفتاری مانند ورزش ملایم و داشتن الگوی خواب سالم اولین درمان هایی است که برای زنان باردار توصیه می شود. اگر سطح آهن بیمار پایین باشد و تصور شود که این مسئله موجب سندرم پای بیقرار شده است، تجویز مکمل های خوراکی آهن درطول بارداری خطری ایجاد نمی کند. در موارد شدیدتر کمبود آهن، از غلظت های بالاتری از آهن به صورت داخل وریدی و با استفاده از سرم استفاده می شود. اگر علت دیگری وجود دارد که نیازمند درمان دارویی است و درمان های فوق اثرات موردنظر را ندارند، برای کاهش ریسک باید داروها در کمترین دُز ممکن تجویز شوند.

علائم بروز سندروم پای بیقرار

این بیماری نوعی اختلال حرکتی و اختلال خواب است. افراد دچار این بیماری بسختی می توانند مشکل حسی مبهم در عمق پاهای خود را توصیف کنند. این بیماران نیاز مبرمی به حرکت دادن پاهایشان دارند. احساس کشیدگی، سوزش، گزگز، احساس کاذب حرکت مایع یا حرکت مورچه در ساق پاها مواردی هستند که بیماران ذکر می کنند. اکثر بیماران نمی توانند به خواب روند یا مکررا از خواب بیدار می شوند. علائم با حرکت دادن پاها بهتر می شوند و موقع استراحت بدتر می شوند. همچنین اوج علائم عصرها و شبهاست. گاهی همراه این بیماری، پرش در پاها بلافاصله پس از بخواب رفتن یا در طی خواب رخ می دهد (نام این پرشها “حرکات دوره ای اندام در خواب” است).

سندرم پای بیقرار چه حسی را در فرد ایجاد می کند؟

فردی که به سندرم پای بیقرار مبتلاست احساس عجیب و ناخوشایندی را در پاها و گاهی در بازوهای خود حس می کند و تمایل شدیدی به حرکت دادن آنها دارد. افراد مبتلا به این بیماری معمولا این احساسات را به صورت زیر توصیف می کنند:

• تیر کشیدن؛
• سوزش؛
• دمر خوابیدن؛
• خزیدن؛
• حالتی شبیه شوک های الکتریکی؛
• خارش پوست؛
• تقلا کردن؛
• مورمور شدن.

تنها راه رهایی از این حس ناراحتی، حرکت دادن پاهاست. این احساسات معمولا زمانی بروز می کنند که فرد در حال استراحت یا غیرفعال است و فقط درطول شب رخ نمی دهند. این علائم معمولا در هنگام غروب یا شب بدتر می شوند و ممکن است که برای مدت کوتاهی در صبح آرام شوند.

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟

بیشتر افراد درگیر با RLS جهت مراقبت های پزشک اقدامی نمی کنند زیرا نگران هستند که درمان جدی وجود نداشته باشد؛ ولی توجه کنید که این سندروم امکان بروز اختلال در کیفیت زندگی را دارد؛ بنابراین بهتر است با پزشک خود در صورت ظهور این علائم صحبت کنید.بارداری و تغییرات نامطلوب به طور دائمی ممکن است علائم سندروم پای بی قرار را در بدن تشدید کند. همچنین این بیماری ممکن است زمینه ارثی داشته باشد. اغلب بروز سندروم با زمینه ارثی قبل از سن ۴۰ سالگی اتفاق می افتد.

گیاهان دارویی ضد سرطان مثانه چیست؟