اغلب اوقات به نظر می رسد که شپش ها به همان رنگ موهای فردی هستند که آلوده کرده اند و همین موضوع دیدن آنها با چشم غیرمسلح را دشوار می کند. اما احتمالاً شما می توانید آنها را در نواحی پشت گوش و در طول خط رویش مو در پشت گردن راحت تر از جاهای دیگر ببینید.شپش ماده روزانه تا ۱۰ تخم خیلی کوچک می گذارد. تخم های شپش که رشک نامیده می شوند بیضی شکل هستند. آنها ممکن است به رنگ موی میزبان خود باشند و از سفید تا زرد تا قهوه ای متغیرند.
شپش ماده تخم های خود را با یک مادهٔ ضدآب چسب مانند به ساقهٔ موی انسان می چسباند. این تضمین می کند که رشک ها برخلاف شورهٔ سر و ذرات دیگر موجود در مو که اغلب با رشک اشتباه گرفته می شوند، نتوانند شسته شوند، بیفتند یا با برس زدن از سر خارج شوند.
شپش تخم های خود را به فاصلهٔ حدوداً ۲ سانتی متر از پوست سر، در جایی گرم و راحت جای مطلوب برای تخم گذاری می گذارد. رشک ها معمولاً هشت یا نه روز بعد از تخم درمی آیند. وقتی از تخم ها درآمدند، پوسته های زرد یا سفید تخم ها به ساقهٔ مو متصل می مانند و هرچه موها بیشتر رشد می کنند، آنها از پوست سر دورتر می شوند. در نتیجه، پوسته های خالی رشک ها که چسبیده به موها هستند، معمولاً نسبت به تخم های زنده، در فاصلهٔ دورتری از پوست سر قرار دارند.
نوزاد شپش که به نام نیمف؛ Nymph، شناخته می شود خیلی بزرگ تر از یک رشک نیست و معمولاً به رنگ روشن است. نیمف ها ۹ تا ۱۲ روز بعد بالغ می شوند و جفت گیری می کنند، شپش های ماده تخم های خود را می گذارند و این چرخه ادامه می یابد. یک شپش بالغ می تواند تا ۳۰ روز روی سر انسان زنده بماند.
شپش ها حشراتی پهن و بدون بال هستند که به پوست می چسبند و از خون انسان تغذیه می کنند و روی ساقه موها تخم می گذارند. البته این حشرات توانایی پرواز، جهیدن یا نفوذ به درون پوست سر را ندارند، ولی پای آنها برای چسبیدن به موها تکامل یافته است.خارش شدید و بدون علت سر از جمله علائم شایع ابتلا به شپش است، طوری که بر اثر خارش شدید گاهی عفونت پوستی و زردزخم در ناحیه پشت سر و پشت گوش ایجاد می شود.شپش را نمی توان یک مشکل بهداشتی دانست، بلکه بیشتر یک مشکل فرهنگی است، چون اگر به موقع به پزشک مراجعه شود و فرد تحت درمان قرار بگیرد و از اقدامات پیشگیرانه بهره ببرد، از انتقال آن به دیگران جلوگیری خواهد شد.
متاسفانه وقتی فردی مبتلا می شود، به دلیل بی توجهی به راحتی این حشره را به دیگران منتقل می کند و زمانی فرد متوجه شپش سر می شود که دچار خارش شدید شده و چند ماه از بیماری اش گذشته و ده ها نفر را مبتلا کرده است.در قدیم موی مبتلایان به شپش را می تراشیدند، برای درمان شپش سر نیازی به تراشیدن مو نیست و با یک شامپو می توان به راحتی آن رابرطرف کرد.نکته مهم این است که تمام افرادی که ساعات زیادی را در کنار هم سپری می کنند، مثل اعضای یک خانواده باید همزمان مورد درمان قرار بگیرند؛ حتی اگر علامتی از شپش نداشته باشند. علت شکست درمان بیماران هم رعایت نکردن همین نکته است. برخی بیماران مبتلا نیز به تکرار درمان پس از یک هفته نیاز دارند.روسری یا مقنعه، شانه، برس، کلاه، روبالشی و ملحفه باید در آب داغ شسته شوند، اما نیازی به ضدعفونی کردن فرش، موکت، مبل و خانه نیست.
درمان
پزشک یک شامپو دارویی و کرم شستشو یا لوسیون برای کشتن شپش ها توصیه می کند. پزشک با توجه به داروهایی که قبلا کودک استفاده کرده است ممکن است استفاده از داروهای بدون نسخه (OTC) یا داروهای تجویزی را به کودک توصیه کند. درمان دارویی شپش معمولا شپش را می کشد، اما ممکن است چند روز طول بکشد تا خارش را متوقف کند. برای شپش های بسیار مقاوم، ممکن است یک داروی خوراکی نیز تجویز شود.اطمینان حاصل کنید که دارو برای سن کودک شما مناسب است. با اینکه شامپوهای بدون نسخه برای کودکان تا 2 ماه بی خطر هستند، اما سایر داروها فقط برای کودکان 2 سال و بالاتر مناسب هستند. مهم این است که دستورالعمل ها را دقیق انجام دهید زیرا این محصولات کشنده ی حشرات هستند.اعمال بیش از حد دارو و یا استفاده مکرر از دارو مضر است. دستورالعمل ها را در برچسب محصول دنبال کنید.اگر دارو به درستی استفاده نشود یا اگر شپش به درمان مقاوم باشد ممکن است درمان ناموفق باشد. بعد از درمان، پزشک توصیه می کند که با استفاده از شانه ای که دندانه های خوبی دارد تخم ها را از بین ببرید و همچنین ممکن است توصیه کند این کار را 7 تا 10 روز تکرار کنید تا تخم هایی که تازه گذاشته شده اند نیز از بین بروند.
عوامل ایجادکنندۀ شورۀ سر نوزاد چیست؟
خارج کردن شپش با دست
اگر کودکتان دو ماهه یا کوچک تر است، نباید از داروهای شپش برای او استفاده کنید. برای این کودکان باید شپش و تخم شپش را به وسیله دست خارج کنید. برای خارج کردن شپش و تخم شپش، از یک شانه با دندانه های مناسب بر روی موی مرطوب و نرم شده ی کودک استفاده کنید و این کار را هر سه تا چهار روز یکبار به مدت 3 هفته پس از دیدن آخرین شپش ادامه دهید. بهتر است قبل از انجام این کار موی کودک را مرطوب کنید زیرا باعث بی تحرکی موقت شپش ها شده و نرم کننده باعث می شود حرکت شانه بین موها راحت تر شود.
نیازی به خرید شانه برقی که گفته می شود شپش ها را می کشد و خارج کردن تخم شپش را راحت می سازد، نیست. هیچ تحقیقی انجام نشده که درستی این ادعا را تائید کند. همچنین نیاز به خرید محلول سرکه ی مخصوص برای استفاده بر روی پوست سر قبل از جداسازی شپش ها نیست. فقط استفاده از آب کافی است.
در مورد کودکان بزرگتر استفاده از شانه ی مرطوب نیز به عنوان جایگزینی برای درمان با ماده ی ضد شپش است. اگرچه گاهی از وازلین، مایونز یا روغن زیتون برای از بین بردن شپش سر استفاده می شود اما ممکن است این مواد مفید نباشند. اگر دارو تاثیر نداشت و خواستید از این مواد استفاده کنید، ابتدا با پزشک مشورت کنید. حتما حداقل سه هفته پشت سر هم با دقت شپش ها را از سر خارج کنید و با دقت سر کودک را بررسی کنید که ببینید آیا شپش به موهای او برگشته است یا خیر.
