درمان سندرم پای بی‌قرار چیست؟

سندرم پای بیقرار یک اختلال سیستم عصبی است که باعث ایجاد مشکل و ناراحتی در پا می شود. معمولا این نارحتی در زمان استراحت به ویژه خواب اتفاق می افتد.این اختلال میتواند به خاطر مشکلات قلبی-عروقی, ریوی و ... ایجاد شود و در صورت درمان این اختلالات سندرم پای بیقرار نیز بر طرف می شود.

درمان سندرم پای بی قرار

هیچ درمانی برای سندرم پای بی قرار اولیه وجود ندارد، اگرچه درمان های مختلف اغلب می توانند به تسکین علائم کمک کنند. درمان سندرم پای بی قرار ثانویه(RLS ناشی از یک مشکل پزشکی دیگر) شامل درمان بیماری اصلی است.
درست است که برای سندرم پای بی قرار هیچ درمانی وجود ندارد، اما روش های درمانی می توانند به کنترل علائم کمک کنند تا زندگی با کیفیت تر و خواب بهتری داشته باشید.
اولین قدم دردرمان سندرم پاهای بی قرار پرهیز از مواد یا غذاهایی است که مشکل را ایجاد یا بدتر می کنند. از الکل، کافئین و نیکوتین دور باشید، شاید به تسکین علائم شما کمک کند. علاوه بر این، تمام داروهایی که مصرف می کنید را با پزشک خود بررسی کنید تا مشخص شود هیچ کدام از این داروها می توانند مشکل ایجاد کنند.
هرگونه بیماری زمینه ای مانند کم خونی، دیابت، کمبودهای تغذیه ای، مشکلات کلیوی، بیماری تیروئید، واریس یا بیماری پارکینسون باید درمان شود. مکمل های غذایی برای اصلاح کمبود ویتامین یا مواد معدنی ممکن است توصیه شود. برای برخی از افراد، این روش های درمانی تمام مواردی است که برای بهبود علائم سندرم پای بی قرار لازم است.

مصرف روزانه داروها معمولاً فقط برای افرادی که علائم سندرم پاهای بی قرار را حداقل سه شب در هفته دارند یا در غیر این صورت، به تشخیص پزشک برایشان لازم است توصیه می شود. به خاطر داشته باشید که داروهایی که برای درمان سندرم پاهای بی قرار اولیه استفاده می شوند، بیماری را درمان نمی کنند بلکه فقط علائم را تسکین می دهند. برای افرادی که علائم سندرم پاهای بی قرار به صورت گهگاهی رخ می دهد، مصرف داروهای تجویز شده فقط در صورت بروز علائم توصیه می شود.
داروها به برخی افراد کمک می کنند. اما دارویی که علائم را در یک فرد تسکین می دهد ممکن است در شخص دیگری باعث بدتر شدن آن شود یا دارویی که برای مدتی اثر می کند ممکن است دیگر کار نکند.
داروهای زیر برای درمان سندرم پاهای بی قرار بیشترین اثربخشی را دارند. ممکن است به تنهایی یا در موارد خاص به صورت ترکیبی داده شوند. در نظر داشته باشید پزشک شما بهترین برنامه درمانی را با توجه به علائم و شرایط برای شما تجویز می کند.

• آگونیست های دوپامین: این داروها اغلب اولین داروهایی هستند که برای درمان سندرم پاهای بی قرار استفاده می شوند. این داروها از جمله پرامیپکسول (میراپکس)، روتیگوتین (نوپرو) و روپینیرول (رکیپ) مانند انتقال دهنده عصبی دوپامین در مغز عمل می کنند وبرای بیماری متوسط تا شدید تجویز می شوند. عوارض جانبی شامل خواب آلودگی در روز، حالت تهوع و سبکی سر است.
• عوامل دوپامینرژیک: این داروها ، از جمله Sinemet( ترکیبی از لوودوپا و کاربیدوپا ) سطح دوپامین را در مغز افزایش می دهد و می تواند حس ساق پا را در سندرم پاهای بی قرار بهبود بخشد. با این حال، در صورت استفاده روزانه ممکن است باعث بدتر شدن علائم در برخی از افراد شود. همچنین عوارض جانبی می تواند شامل حالت تهوع، استفراغ، توهم و حرکات غیر ارادی اندام ها (دیسکینزی) باشد.
• بنزودیازپین ها: بنزودیازپین ها مانند آلپرازولام، کلونازپام (کلونوپین) و تمازپام (Restoril) آرام بخش هستند. خیلی در بهبود علائم نقشی ندارند ولی به خواب راحت تر با وجود علائم کمک می کنند. از مضرات این گروه دارو ها ایجاد خواب آلودگی درطول روز می باشد.
• اپیوئید ها: این داروها اغلب برای درمان درد استفاده می شوند، اما می توانند علائم سندرم پاهای بی قرار را تسکین دهند. از آنجا که مواد اپیوئیدی بسیار اعتیاد آور هستند، معمولاً فقط در مواقعی که دارو های دیگر موثر نباشند، تجویز می شوند. هیدروکدون (ویکودین یا نورکو) یک نمونه از این دارو ها است.
• داروهای ضد تشنج: این عوامل مانند کاربامازپین (Tegretol)، پرگابالین، گاباپنتین (نورونتین) و گاباپنتین اناکاربیل (Horizant) ممکن است به بهبود علائم سندرم پاهای بی قرار مانند هرگونه درد مزمن یا درد عصبی دیگر کمک کنند.
• آگونیست های آلفا 2: این دارو ها گیرنده های آلفا 2 در ساقه مغز را تحریک می کنند. این کار سلول های عصبی ای که باعث مهار قسمتی از سیستم عصبی (که حرکات غیر ارادی و حس های غیر طبیعی عضله را کنترل می کند) می شوند، را فعال می کند.

رعایت بهداشت خواب برای کمک به درمان سندرم پای بیقرار

رعایت موارد بهداشت خواب (sleep hygiene) اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا خستگی موجب بدتر شدن علائم می شود. به طورکلی داشتن عادت های خواب مناسب برای افرادی که دچار اختلال های خواب مانند سندرم پای بیقرار هستند، اهمیت بیشتری دارد. البته خواب مناسب علائم سندرم پای بیقرار را برطرف نمی کند، ولی موجب می شود کمبود خواب ناشی از بیماری خود را جبران کنید. با رعایت نکات زیرا تا جای ممکن می توانید خواب راحتی داشته باشید:

• هرشب در ساعت مشخصی به رخت خواب بروید و هر روز صبح نیز در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
• اتاق خواب خود را خنک، آرام و تاریک کنید.
• استفاده از عواملی را که مانع خواب می شوند (مانند تلویزیون و تلفن) در اتاق خواب تان به حداقل برسانید.
• ۲ تا ۳ ساعت پیش از خواب به هیچ صفحه نمایشی نگاه نکنید. زیرا نور آبی این صفحه های نمایش موجب بر هم خوردن ریتم شبانه روزی شما می شود. ریتم شبانه روزی به شما کمک می کند چرخه ی خواب طبیعی خود را حفظ کنید.
• یک ساعت قبل از خواب میزان نور محیطی را که در آن قرار دارید کاهش دهید.
• از مصرف نوشیدنی های محرک مانند قهوه یا نوشیدنی های شیرین پرهیز کنید.
• از مصرف الکل و تنباکو پرهیز کنید یا مصرف آن را کاهش بدهید.

مصرف مکمل های آهن و ویتامین

کمبود آهن یکی از دلایل اصلی سندرم پای بیقرار است. مطالعات فراوانی نشان داده است که مصرف مکمل های آهن به کاهش علائم سندرم پای بیقرار کمک می کند. با یک آزمایش خون ساده به راحتی می توانید کمبود آهن را بررسی کنید. بنابراین اگر فکر می کنید دچار کمبود آهن هستید با پزشک خود صحبت کنید.

اگر نتیجه ی آزمایش خون و بررسی کمبود آهن مثبت باشد، پزشک مصرف مکمل های خوراکی آهن را به شما توصیه می کند. این مکمل ها را به راحتی می توانید از داروخانه ای در محل زندگی تان تهیه کنید. در بعضی موارد ممکن است به تزریق داخل وریدی آهن نیاز داشته باشیم.

در سال ۱۹۹۸ در بررسی کوچکی روی ۱۰ نفر مشخص شد که مصرف منیزیم موجب کاهش علائم بی خوابی در بیماران مبتلا به سندرم پای بیقرار می شود. در این بررسی نتیجه گیری شد که مصرف منیزیم روش درمانی مفیدی برای افراد مبتلا به PLMD است. مرکز پزشکی دانشگاه مریلند نیز با اشاره به این پژوهش، کمبود منیزیم را از عوامل تشدید سندرم پای بیقرار معرفی می کند. البته در بررسی انجام شده به نیاز به انجام پژوهش های بیشتری در مورد مصرف منیزیم نیز اشاره شده است. بیماران مبتلا به بیماری های کلیوی باید در مورد مصرف منیزیم محتاط باشند.

منیزیم در غلات کامل، مغزها و سبزیجات برگ سبز وجود دارد. بعضی عقیده دارند که اسپری کردن روغن منیزیم روی اندام درگیر مفید است. البته نباید بدون مشورت با پزشک این کار را انجام بدهید.

کمبود ویتامین D نیز می تواند با سندرم پای بیقرار مرتبط باشد. در مطالعه ای در سال ۲۰۱۴ مصرف مکمل های ویتامین D موجب کاهش علائم بیماری در افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار و کمبود ویتامین D شد.مصرف مکمل های ویتامین C و ویتامین E در افرادی که همودیالیز می شوند، به کاهش علائم سندرم پای بیقرار کمک می کند.هیدراته نگه داشتن بدن نیز مفید است. برای این منظور باید درطول روز مقدار زیادی آب بنوشید و از مصرف کافئین و الکل پرهیز کنید.

ورزش

ورزش به شما کمک می کند حس بهتری داشته باشید و استفاده ی بیشتر از پاها به کاهش علائم کمک می کند. اگر سبک زندگی بی تحرکی دارید، پیاده روی به جای رانندگی، شرکت کردن در یک رشته ی ورزشی یا تمرین دادن پاها در باشگاه برای شما مفید است. به گفته ی مؤسسه ی ملی بهداشت، ورزش متعادل به کاهش علائم خفیف سندرم پای بیقرار کمک می کند.

در مطالعه ای در سال ۲۰۰۶ روی ۲۳ بیمار مبتلا به سندرم پای بیقرار، ۳ بار در هفته درطول ۱۲ هفته انجام ورزش های هوازی و تمرینات قدرتی پایین تنه، به میزان قابل توجهی موجب کاهش علائم سندرم پای بیقرار شد. سایر بررسی ها نیز نشان داده است که ورزش برای سندرم پای بیقرار بسیار مفید است، به ویژه در افرادی که دچار نارسایی کلیه در مرحله ی نهایی (ESRD) هستند.با توجه به این مطالعات و مطالعات دیگری که نشان می دهد فعالیت بدنی به بهبود خواب کمک می کند، به نظر می رسد که ورزش، درمانی طبیعی برای افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار است.ورزش و فعالیت بدنی به تسکین سندرم پای بیقرار کمک می کند، ولی گاهی موجب تشدید آن نیز می شود. برای بیشتر بیماران ورزش ملایم مفید است، ولی ورزش بیش ازحد موجب بدتر شدن علائم بیماری می شود. براساس توصیه ی بنیاد سندرم پای بیقرار (Restless Legs Foundation) ورزش باید در حد اعتدال باشد. پس به اندازه ای ورزش نکنید که به تیر کشیدن و دردعضلات تان منتهی شود، زیرا زیاده روی در ورزش موجب بدتر شدن علائم سندرم پای بیقرار می شود. ورزش کردن در اواخر شب نیز برای افراد مبتلا به این بیماری مفید نیست.

یوگا و تمرینات کششی

یوگا و تمرینات کششی نیز مانند سایر انواع ورزش برای افراد دچار سندرم پای بیقرار مفید است. استرس موجب بدتر شدن سندرم پای بیقرار می شود، بنابراین انجام تکنیک های تمدد اعصاب و تمرین هایی مانند یوگا، مراقبه و تای چی بسیار مفید است.در مطالعه ای ۸ هفته ای در سال ۲۰۱۳ که روی ۱۰ زن انجام شد، یوگا موجب کاهش علائم سندرم پای بیقرار در آنها شد. یوگا به بهبود روحیه و کاهش استرس آنها نیز کمک کرد و این مسئله نیز به نوبه ی خود موجب بهبود خواب آنها شد. در مطالعه ای در سال ۲۰۱۲ یوگا موجب بهبود خواب در ۲۰ زن مبتلا به سندرم پای بیقرار شد.در مطالعه ی دیگری نیز تمرینات کششی بهبود قابل توجهی را در علائم سندرم پای بیقرار افرادی ایجاد کرد که همودیالیز می شدند.

پژوهشگران نمی دانند که چرا یوگا و تمرینات کششی برای این بیماران مؤثر است و برای روشن شدن این مسئله باید پژوهش های بیشتری انجام شود. ولی با توجه به این نتایج شاید بخواهید بعضی از تمرینات کششی ساق و ران پا را نیز به برنامه ی ورزشی روزانه تان اضافه کنید.

ماساژ

ماساژ دادن ماهیچه های پا به کاهش علائم سندرم پای بیقرار کمک می کند. بسیاری از سازمان های بهداشتی مانند مؤسسه ی ملی بهداشت و بنیاد ملی خواب (National Sleep Foundation) ماساژ را به عنوان درمانی خانگی پیشنهاد می دهند. گرچه پژوهش های فراوانی انجام نشده است که ماساژ را به عنوان درمانی برای سندرم پای بیقرار توصیه کند، ولی مطالعه ای موردی در سال ۲۰۰۷ مزیت های استفاده از ماساژ را نشان داد.

برای نمونه، علائم سندرم پای بیقرار زنی ۳۵ ساله که ۲ بار در هفته و به مدت ۳ هفته، هر بار ۴۵ دقیقه برای او ماساژ پا انجام می شد، در تمام طول دوره ی زمانی انجام جلسات ماساژ بهبود یافت. برای ماساژ پای او از مجموعه ای از تکنیک ها مانند ماساژ سوئدی و فشار مستقیم به ماهیچه های پا استفاده شد.

علائم سندرم پای بیقرار او پس از ۲ جلسه ماساژ کاهش یافت و تا ۲ هفته پس از پایان دوره ی ماساژ درمانی به حالت قبلی برنگشت. به گفته ی پژوهشگر این مطالعه، افزایش آزادسازی دوپامین درنتیجه ی ماساژ می تواند دلیل این مزیت ها باشد. ماساژ موجب بهبود گردش خون نیز می شود. بنابراین بهبود گردش خون نیز می تواند یکی از دلایل اثرات مثبت آن بر سندرم پای بیقرار باشد. مزیت دیگر ماساژ تأثیر آن بر تمدد اعصاب و آرامش است و آرامش نیز موجب بهبود خواب می شود.

برای کاهش علائم بیماری می توانیم از حمام گرم نیز استفاده کنیم. زیرا حمام گرم به آرام کردن عضلات و کاهش شدت علائم کمک می کند.

باور های غلط و شایعات غیر علمی در مورد پا های بی قرار

سندرم پا های بی قرار می تواند به عنوان یک اختلال حسگر حرکتی عصبی شناخته شود که با تمایل به حفظ حرکت پا ها در طول دوره های استراحت یا زمان عدم فعالیت، همراه باشد. این سندرم معمولاً در شب ها بیشتر شده و این مساله به نوبه خود می تواند موجبات بروز اختلال در خواب شود. به گزارش سیناپرس، اگر چه تاکنون روش های درمانی متعددی برای مواجه شدن با این سندرم پیشنهاد شده است، اما به باور کارشناسان، داشتن یک رژیم غذایی مناسب و متعادل نگه داشتن قند خون می تواند به شما برای کنترل سندرم پا های بی قرار کمک کند. البته روش های دیگری همچون ماساژ نیز در کاهش عوارض و نشانه های این سندرم موثر است.برخی از مهمترین باور های غلط در مورد این بیماری عبارتند از:

• پا های بی قرار نشانه اختلال فکری افراد است: این باور اشتباه بوده و معمولا افرادی که دچار سندرم پا های بی قرار هستند، بدون این که متوجه تکان دادن پای خود باشند، به فعالیت های عادی خود ادامه داده و این موضوع ارتباط مستقیمی با شرایط عصبی آن ها ندارد. البته افراد عادی در شرایط عصبی شدن ممکن است بخش هایی از بدن خود از جمله پا ها را تکان دهند.
• سندرم پا های بی قرار فقط در زمان خواب رخ می دهد: این باور کاملا غلط بوده و این سندرم در حالت نشسته و زمانی که فرد کار خاصی انجام نمی دهد نیز دیده شده و صرفا در هنگام خواب بروز نمی کند. این سندرم می تواند به تدریج گسترش یافته و در سایر بخش های بدن همچون دست ها نیز دیده شود.
• مصرف آرام بخش برای درمان سندرم پا های بی قرار مفید است: به خاطر داشته باشید مصرف هر نوع داروئی بدون تجویز پزشک خطرناک بوده و به ویژه مصرف خودسرانه دارو های آرام بخش می تواند عوارضی جدی در پی داشته باشد.

در مورد سندرم پای بی قرار چه می دانید؟