دیابت ملیتوس یا به عبارتی دیگر دیابت شیرین نوعی اختلال متابولیکی در سوخت و ساز بدن است و شامل پیش دیابت، دیابت نوع 1، نوع2 و بارداری می شود. در میان دیابت های مذکور، دیابت ملیتوس نوع دو شایع تر و گسترده تر است.
به طور کلی بیماری دیابت، زمانی منجر می شود که بدن توانایی تولید انسولین مورد نیاز برای کنترل سطح گلوکز یا قند خون را از دست بدهد. گلوکز منبع انرژی برای سلول هایی می باشد که در ایجاد و شکل گیری عضلات و بافت های بدن نقش اساسی دارند. مهمترین عارضه ی دیابت کاهش قدرت توانایی جسمانی در فرد، ایجاد اختلال در عملکرد کلیه و چشم است.
دیابت ملیتوس، به عنوان بیماری مزمن و مادام العمر در سیگنال های عصبی فرد مبتلا اختلال ایجاد می کند. بنابراین فرد دچار کج خلقی و عصبانیت های مکرر می گردد. علاوه براین، او معمولا احساس گشنگی شدیدی دارد و به دفعات متعدد و غیرعادی عمل دفع ادرار را انجام می دهد.بهترین راه پیشنهادی برای درمان و جلوگیری از دیابت توسط پزشکان مربوطه، پیرویی از اصول و رژیم غذایی استاندارد و سالم است. دراین رژیم غذایی مصرف گلوکز و کربوهیدرات های تصفیه شده توصیه می گردد.
زمانی عارضه ی دیابت تشخیص داده می شود که گلوکز پلاسما در صورت ناشتا بودن بالاتر از 126 میلی گرم در دسی لیتر باشد. ناشتا بودن به وضعیتی اطلاق می شود که فرد مراجعه کننده برای 8 ساعت هیچ گونه کالری دریافت نکرده باشد.در قرن هجدهم، برای اولین باردو فرد انگلیسی و آلمانی به نام های جان رولو و یوهان پیتر فرانک اصطلاح میلتوس را در معنی دیابت و قندخون موجود در ادرار مورد استفاده قرار دادند.بنابراین پس از قرن هجدهم، اصطلاح دیابت ملیتوس در وصف فردی استفاده می شود که شخص مبتلا به دیابت و قند خون است. او آب فراوان می نوشد و به دفعات مکرر دفع ادرار می کند.
علائم دیابت ملیتوس
دیابت ملیتوس به دو نوع تقسیم می شود که در ادامه علائم و نشانه های دیابت ملیتوس نوع 1 و 2 را بشناسید.
دیابت ملیتوس نوع 1
- بروز سریع بخاطر عدم تولید انسولین
- افزایش اشتها (polyphagia) یا پر خوری در اثر گرسنگی سلولی برای انرژی، سیگنال های سلولی برای نیاز به غذای بیشتر
- افزایش تشنگی (polydipsia) یا پر نوشی ناشی از تلاش بدن برای خلاص شدن از گلوکز اضافی خون
- افزایش دفع ادرار (polyuria) یا پر ادراری ناشی از تلاش بدن برای دفع گلوکز اضافه خون
- کاهش وزن بخاطر ناتوانی گلوکز در ورود به سلول ها
- عفونت مکرر در اثر وجود گلوکز به عنوان منبع غذایی اضافه برای تغذیه باکتری ها
- تاخیر در بهبود زخم ها بخاطر بالا بودن سطح گلوکز خون که فرآیند ترمیم را بمخاطره می اندازد
دیابت ملیتوس نوع 2
- بروز تدریجی بخاطر تولید جزئی انسولین
- افزایش تشنگی (polydipsia) یا پر نوشی ناشی از تلاش بدن برای خلاص شدن از گلوکز اضافی خون
- افزایش دفع ادرار (polyuria) یا پر ادراری ناشی از تلاش بدن برای دفع گلوکز اضافه خون
- احتمال بالاتر عفونت کاندیدیایی بخاطر وجود گلوکز اضافه برای تغذیه ارگانیسم
- تاخیر در بهبود زخم ها بخاطر بالا بودن سطح گلوکز خون که فرآیند ترمیم را بمخاطره می اندازد
دیابت ملیتوس حاملگی
- بدون علامت
- بعضی از بیماران ممکن است تشنگی و پرنوشی را تجربه کنند
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به دیابت ملیتوس هستند؟
ریسک فاکتورهای ابتلا به دیابت به نوع آن بستگی دارد.
عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 1
با وجود این که علت قطعی ابتلا به دیابت نوع 1 مشخص نیست، با این حال موارد زیر می توانند احتمال ابتلا به آن را بالا ببرند:
- سابقه خانوادگی: درصورتی که یکی از والدین یا خواهر، برادرهای شما مبتلا به دیابت نوع 1 باشد، احتمال ابتلای شما هم به این بیماری افزایش می یابد.
- عوامل محیطی: مواردی نظیر تماس با یک عامل ویروسی خاص می تواند در ابتلای شما به دیابت نوع 1 موثر باشد.
- وجود اتوآنتی بادی ها: اتوآنتی بادی ها، آنتی بادی هایی هستند که به سلول های خودی آسیب می رسانند. درصورتی که این آنتی بادی ها را داشته باشید، احتمال ابتلای شما به دیابت نوع 1 افزایش می یابد.
- منطقه جغرافیایی: برخی مناطق خاص مثل فنلاند بیشتر در معرض ابتلا به این نوع دیابت هستند.
عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2
علت قطعی ابتلا به دیابت نوع 2 مشخص نیست؛ با این حال موارد زیر احتمال ابتلا به این نوع بیماری را افزایش می دهند:
- چاقی یا اضافه وزن
- عدم تحرک
- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع 2
- افزایش سن
- سابقه دیابت بارداری
- سابقه ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک(PCOS)
- فشار خون بالا
- کلسترول یا تری گلیسیرید بالا
دیابت ملیتوس در کودکان
کودکان هم ممکن است به بیماری دیابت ملیتوس یا دیابت شیرین مبتلا شوند. دیابت نوع 1 اغلب در سنین کودکی و نوجوانی بروز می یابد. بروز دیابت نوع 1 ممکن است پر سروصدا و به دنبال کتواسیدوز دیابتی باشد. دیابت نوع 2 با این که اغلب در بزرگسالی آغاز می شود، اما به دنبال تغییر سبک زندگی، چاقی و اضافه وزن، رژیم غذایی ناسالم و کم تحرکی بروز آن در کودکان و نوجوانان هم دیده شده است.
بیماری ملیتوس چه عوارضی دارد؟
درصورتی که دیابت درمان نشود و قند خون برای مدت طولانی بالا بماند، عوارض مختلفی برای ارگان ها و بافت های مختلف بدن می تواند ایجاد شود. برخی از این عوارض می توانند در درازمدت تهدیدکننده ی حیات باشند. از جمله عوارض دیابت ملیتوس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عوارض قلبی، عروقی مثل بیماری عروق کرونری قلب، حمله قلبی، درد قفسه سینه، فشار خون بالا و کلسترول بالای خون
- آسیب اعصاب یا نوروپاتی که می تواند منجر به گزگز و بی حسی انگشتان شود.
- عفونت پوستی
- آسیب کلیوی که می تواند منجر به نارسایی کلیوی و نیاز به پیوند کلیه و یا دیالیز شود
- اختلال نعوظ
- آسیب پا
- کاهش شنوایی
- افسردگی
- زوال عقل
- مشکلات دهان و دندان
دیابت ملیتوس چگونه تشخیص داده می شود؟
راه قطعی تشخیص دیابت با انجام آزمایش خون است. سه نوع تست خونی وجود دارد که به تشخیص قطعی دیابت کمک می کنند:
- قندخونناشتایا FBS: این تست لازم است صبح و به دنبال 8 ساعت ناشتایی انجام شود. FBS 126 و بالاتر به عنوان دیابت ملیتوس شناخته می شود.
- قندخونتصادفی: این تست می تواند در هر زمانی از روز و بدون نیاز به ناشتایی انجام شود. قند خون 200 و بالاتر به عنوان دیابت ملیتوس شناخته می شود.
- آزمایش A1C: این آزمایش میانگینی از قند خون 2 یا 3 ماه اخیر به دست می دهد. در این آزمایش مقدار قند خون متصل به هموگلبین( پروتئینی که در گلبول های قرمز وظیفه حمل اکسیژن را برعهده دارد.) اندازه گیری می شود. عدد هموگلبین A1C ، 6.5و بالاتر به عنوان دیابت ملیتوس شناخته می شود.
چگونه می توان از ابتلا به دیابت ملیتوس پیشگیری نمود؟
با وجود پیشرفت های فراوانی که در علم کسب شده است در زمینه ی این بیماری هیچ گونه درمان قطعی ارائه نشده است و افراد مبتلا به این دیابت باید با مصرف دارو های مختلف در زمینه ی این بیماری از عوارض های وخیم ترجلوگیری نموده و آن را کنترل نمایند.از هم ترین راهکارهایی که در زمینه ی بیماری ملیتوس ارائه شده است می توان به اصلاح سبک زندگی اشاره نمود که فرد مبتلا باید در برنامه ی روزانه ی خود تغذیه ی سالم ، فعالیت بدنی و عدم مصرف دخانیات را قرار دهد تا بتوان این بیماری را کنترل نمود و از آسیب های جدی آن در امان بود.علاوه بر تغییر سبک زندگی و گنجاندن رژیم های غذایی سالم در روند طبیعی زندگی داروها نیز می توانند نقش مهمی را در کنترل و درمان این نوع دیابت داشته باشند که باید به طور گسترده مورد توجه قرار گیرند.داروهای مرتبط با دیابت ملیتوس باید حتما تحت نظر پزشک مربوطه و بنا بر صلاحدید او مصرف شوند تا بتوان میزان قندخون را کنترل نمود.
درمان دیابت ملیتوس بر اساس چه اهدافی صورت می پذیرد؟
همانگونه که می دانید و بیان شد دیابت ملیتوس درمان قطعی ندارد اما می توان با استفاده از تغییر سبک زندگی و استفاده مداوم از داروهای مرتبط با آن این بیماری کنترل نمود و از عوارض آن جلوگیری نمود.در درمان دیابت هدف اصلی رساندن میزان گلوگز خون به حد نرمال می باشد و نگه داشتن میزان فشار خون و چربی خون می تواند کمک شایانی در این زمینه به بیماران مبتلا به دیابت ملیتوس نماید. از دیگر اهداف درمان دیابت ملیتوس می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نگه داشتن سطح گلوکز خون به حالت نرمال
- کاهش میزان فاکتورهایی که ممکن است موجب افزایش عوارض دیابت شوند
- شناخت عوارض دیابت در سریع ترین زمان ممکن و انجام درمان های ممکن برای کاهش شدت آن ها
دیابت نوع ۱ و نکات مهم در مورد آن
