دیابت نوع ۱، یک بیماری مزمن است. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، سلول های لوزالمعده که انسولین تولید می کنند، از بین می روند، و بدن قادر به ساختن انسولین نیست. انسولین هورمونی است که به سلول های بدن کمک می کند تا از گلوکز برای انرژی استفاده کند. بدن شما گلوکز را از غذا دریافت می کند. انسولین به گلوکز اجازه می دهد تا از خون وارد سلول های بدن شود.
زمانی که سلول های بدن شما دارای گلوکز کافی باشند، کبد و بافت های عضلات، گلوکز اضافی را ذخیره می کنند، که به عبارت دیگر، نوعی قند خون در شکل گلیکوژن هستند. انسولین اجازه می دهد تا گلوکز از خون وارد سلول های بدن شود. گلیکوژن به قند خون تجزیه می شود و زمانی که شما در بین وعده های غذایی، ورزش، یا در حین خواب نیاز به انرژی داشته باشید، آزاد می گردد.
در دیابت نوع ۱، بدن بدلیل فقدان انسولین، قادر به فرآوری گلوکز نیست. گلوکز خون نمی تواند وارد سلول ها شود. این امر سبب می شود تا مقدار زیادی گلوکز در خون شما جریان داشته باشد. گلوکز خون بالا می تواند سبب مشکلات کوتاه مدت و بلند مدت گردد.
علائم دیابت نوع ۱
علائم زیر مربوط به دیابت نوع ۱ است:
- گرسنگی بیش از حد
- تشنگی بیش از حد
- تاری دید
- خستگی
- ادرار مکرر
- کاهش وزن چشم گیر در زمان کم
ممکن است شخص دچار کتواسیدوز گردد، که یک نوع عارضه دیابت می باشد. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- تنفس سریع
- خشکی پوست و دهان
- چهره سرخ
- بوی دهان میوه مانند
- حالت تهوع
- استفراغ یا درد معده
اگر یک یا چند علامت از دیابت نوع ۱ را در خود مشاهده کردید، باید به پزشک فوق تخصص غدد مراجعه کنید. اما، اگر علائم کتواسیدوز را داشتید، باید سریعا تحت درمان قرار بگیرید. کتواسیدوز یک نوع حالت اورژانسی محسوب می شود.
چه چیزی باعث دیابت نوع یک می شود؟
پزشکان درست نمی دانند که چه چیزی باعث حمله سیستم ایمنی به پانکراس می شود. برخی محققان بر این باورند که برخی محرک های طبیعی نیز در این مورد نقش ایفا می کنند. این موارد ممکن است یک ویروس یا اتفاقی باشد که در دوران بارداری برایتان پیش آمده است.
دیابت نوع یک می تواند در هر زمانی از زندگی رخ بدهد. اما عمدتا قبل از ۱۹ سالگی تشخیص داده می شود. دیابت نوع یک دختران و پسران را به شکل مساوی تحت تاثیر قرار می دهد، اما در کل این بیماری در سفید پوستان بیشتر شایع است. با توجه به مرکز سلامت جهانی، دیابت نوع یک در بیشتر آفریقایی ها، بومیان آمریکا و مردم آسیا نادر است.
دیابت نوع 1 یا 2؟
در دیابت نوع یک کمبود انسولین وجود دارد ولی در دیابت نوع 2، مقاومت به انسولین و کمبود نسبی انسولین وجود دارد.
افتراق این دو نوع دیابت بر اساس تاریخچه بیماری معاینات فیزیکی و نتایج آزمایشگاهی صورت می گیرد.
1. تظاهرات بالینی
- نسبت های بدنی: کودکان مبتلا به دیابت نوع 2 غالباً چاق هستند (BMI³95 بر اساس سن و جنس). ولی کودکان دیابت نوع یک غالباً چاق نیستند و سابقه ی کاهش وزن در هفته های اخیر را دارند. اگرچه در 25 درصد موارد کودکان مبتلا به دیابت نوع یک اضافه وزن دارند (BMI بین 85 تا 95 درصد بر اساس سن و جنس)
- سن: دیابت نوع 2 غالباً در کودکان بعد از شروع بلوغ تظاهر می کند ولی سن بروز دیابت نوع یک غالباً زیر 10 سال است. تقریباً تمام موارد دیابت نوع 2 در کودکان بالای 10 سال تظاهر می کند.
- مقاومت به انسولین: در مبتلایان به دیابت نوع 2 غالباً علایمی مانند آکانتوزیس نیکریکانس (وجود پوست ضخیم و سیاه رنگ) در پشت گردن، زیر گردن، زیر بغل، زیر پستان ها و در موارد شدید در کشاله ران، پرفشاری خون، اختلالات چربی های خون و تخمدان پلی کیستیک نیز دیده می شود. این علایم بسیار به ندرت در دیابت نوع یک دیده می شود. در امریکا در 50 تا 90 درصد موارد دیابت نوع 2 نوجوانان، اکانتوزیس تیگریکانس دیده می شود.
- سابقه ی خانوادگی: در دیابت نوع یک فقط در 10 درصد موارد سابقه خانوادگی وجود دارد در صورتی که در دیابت نوع 2 در 75 تا 90 درصد موارد سابقه خانوادگی این نوع دیابت وجود دارد.
2. یافته های آزمایشگاهی
- آنتی بادی ها: در دیابت نوع یک- آنتی بادی بر علیه سلول های بتا، گلوتامیک اسید دکربوکسیلات (GAD))، تیروزین فسفاتاز (IA2)، انسولین و ترانسپور ترزینک 8 (ZnT8) دیده می شود. اگرچه عدم وجود آنتی بادی های فوق تشخیص دیابت نوع یک را کنار نمی گذارد.
در 30 درصد موارد در مبتلایان به دیابت نوع 2 نیز آنتی بادی های فوق ممکن است مشاهده شوند. در واقع این افراد مبتلا به دیابت نوع یک با پیشرفت کند بوده اند که در بزرگسالی تظاهرات بالینی خود را نشان داده است.
- اندازه گیری انسولین و C-peptide: مقادیر بالای انسولین و C-peptide نشان دهنده ی دیابت نوع 2 است. مقادیر 2 ماده فوق در دیابت نوع یک بسیار پایین است.
اگر دیابت به علت تخریب سلول های بتا به وجود آید به آن نوع یک می گویند. اگر این تخریب به علت واکنش های ایمنی باشد به آن 1A و اگر در اثر عوامل دیگر به وجود آمده باشد به آن 1B می گویند.
درمان دیابت نوع 1 چگونه است ؟
هدف از درمان دیابت نوع 1 این است که قند خون ناشتا در محدوده طبیعی ( 130-90 میلی گرم دردسی لیتر) بوده و قند خون، دوساعت پس از صرف غذا در محدوده کمتر از 180 میلی گرم باشد. برای رسیدن به این هدف باید انسولین مورد نیاز بدن، روزانه تزریق شود. انسولین تزریقی با کمک رژیم غذایی و فعالیت بدنی، قند خون شما را تعدیل می کند. در بدن افراد غیردیابتی، انسولین به طور خودکار و متناسب با مقدار قند موجود در غذا، تحرک فرد و میزان استرسی که دارد ترشح می شود. اما در بدن افراد دیابتی، فرد بیمار باید این تعادل را با یک برنامه ریزی منظم در تزریق انسولین شخصا برقرار کند.
انسولین هورمونی است که در بدن انسان، نقش کلید را برای ورود قند به داخل سلول ها بر عهده دارد. در حال حاضر انسولین را بهطور مصنوعی و دقیقا مثل انسولین طبیعی بدن انسان در محیط آزمایشگاه می سازند و به آن انسولین انسانی می گویند. انسولین های حیوانی نیز وجود دارند که از بدن گاو یا خوک به دست می آیند. از این انسولین ها برای جایگزین سازی فقدان انسولین بیماران مبتلا به دیابت استفاده می شود.
رژیم غذایی و دیابت
منظور از رژیم غذایی، همان برنامه صرف غذا است. رژیم غذایی در درمان بیماری دیابت نقش اساسی دارد. به این دلیل است که افرادی که به تازگی دچار دیابت شده اند، به منظور کمک در تشخیص عادات غذایی و ایجاد برنامه غذایی مناسب، نیاز به مشاوره و راهنمایی دارند. باید بدانیم که چیز ثابتی به نام رژیم غذایی دیابتی وجود ندارد. رژیم غذایی دیابتی در واقع یک برنامه سالم و صحیح برای همه افراد است، بنابراین لازم نیست که برای یک بیمار دیابتی غذاهای جداگانه ای در منزل تهیه شود، پیروی از رژیم غذایی سالم برای همه افراد مفید و ضروری است.
منظور از پیش دیابت چیست؟
