پونه (نام علمی: Mentha pulegium) از گیاهان خانواده نعنائیان است. گیاهی است از سرده نعنا و تیره لب گلی ها و له شده برگ های آن عطر نعنا دارد. پونه جزو داروهای مورد استفاده در طب سنتی، قاعده آور، سقط کننده جنین، و جزو گیاهان دارویی است، اما برای کبد سمی است و باعث مرگ برخی از افراد شده است. اسانس آن در صنعت عطر سازی کاربرد دارد و دارای ماده سمی پولِگون است. گونه ای نعنا به شکل خوابیده یا خیزان با ساقه های متعدد و پوشیده از کرک های متراکم و گسترده؛ پهنک برگ ها تخم مرغی، به طول ۵ تا ۲۰ میلی متر و حاشیهٔ صاف یا کم و بیش دندانه دار است و گل آذین آن دارای چرخه های کروی و گل های غالباً بنفش و به ندرت سفید است که با فاصله از یکدیگر و پرشمار در محور برگ ها و در طول ساقه قرار گرفته اند. به گل های کوچک معطر به رنگ صورتی یا بنفش که به صورت گروهی در بغل برگ و ساقه پونه در تابستان ظاهر می شوند و مصرف دارویی و خوراکی دارند، گُل پونه می گویند.
فواید درمانی گیاه پونه
گیاه پونه دارای اسانس روغنی فرار یا روغن منتول و حاوی مقادیر بالایی از کلسیم، پتاسیم، منیزیم، آهن، ویتامین A و C، تانن، فیبر، رزمارینیک اسید، تیمول، بتاکاریوفیلین و پلی فنول هاست. این گیاه دارویی دارای خواص ضد باکتریایی، ضد ویروسی، ضد قارچی، آنتی اکسیدانی و اثرات آرام بخش قوی است. پونه یکی از گیاهان بسیار مفید در طبیعت است که در خانواده نعنائیان دسته بندی می شود. بیشترین مصرف این گیاه پر فایده در صنایع غذایی مانند آشپزی و شیرینی پزی است ، البته پونه از دیرباز در طب سنتی به عنوان آرام بخش مورد استفاده قرار می گرفته است. از اسانس پونه برای صنایع عطر سازی استفاده می شود. جالب است بدانید روغن پونه سمی است و در سالیان دور مهاجرین امریکایی برای دور کردن حشرات استفاده می شده است. نکته مهم در مورد این گیاه این است که اسانس آن می تواند حتی کشنده باشد.
مفید برای سرما خوردگی و آنفولانزا
پونه از محتویات بالای منتول تشکیل شده است و در طی سالیان متمادی به دلیل ویژگی های تحریک کننده و توانایی آن در تسکین علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا مورد استفاده قرار می گرفت. این گیاه ممکن است به تنفس کمک کند و به عنوان یک عامل تقویت کننده دستگاه تنفسی و ریه ها عمل نماید. طبق گفته طرفداران این گیاه، خاصیت خلط آور در پونه، باعث شل شدن مخاط یا خلط می شود و آن را از سیستم تنفسی شما پاک می کند.
مفید برای گوارش و درد معده
با رجوع به نسل های گذشته، در می یابیم که از پونه برای بهبود سلامت عمومی دستگاه گوارش و برای درمان چندین اختلال شایع در گوارش استفاده شده است. برای کمک به معالجه نفخ، گاز یا درد معده می توانید مقدار کمی چای پونه بنوشید. این گیاه همچنین دارای خواص ضد اسپاسم است که می تواند به تسکین درد معده یا گرفتگی معده کمک کند. بسیاری از طرفداران معتقدند که این گیاه را می توان برای بهبود عملکرد کبد و تولید صفرا برای کمک به هضم غذا، در حد اعتدال مصرف نمود.
مؤثر در درد عضلات و مفاصل
روغن پونه از کیفیت گرم و بی حس کننده برخوردار است و در ماساژ برای کمک به درمان درد عضلات و مفاصل استفاده می شود. همچنین، به دلیل ویژگی های قابض، پونه درمان خوبی برای روماتیسم و آرتریت می باشد زیرا می تواند، به ریشه کن کردن اسید اوریک از سیستم گردش مواد در پا کمک کند. گیاه پونه با طبع گرم و خشک و خاصیت کاهنده اسیداوریک برای درمان بیماری نقرس و آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) موثر است.
آرامبخش
پونه ممکن است خواص آرام بخش داشته باشد. در گذشته برای مقابله با صرع استفاده می شد و ممکن است به آرامش اعصاب کمک کرده و به افراد در رفع مشکلات خود در خواب کمک کند. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد پونه فراتر از این ویژگی ها باشد و گزینه های طبیعی مطمئن تر و بهتر برای مقابله با استرس و بی خوابی وجود دارد. منتول بالای موجود در گیاه پونه و اکثر گروه نعناعیان برای کاهش سردرد و آرامش ذهن موثر است. تحقیقات صورت گرفته تاکنون خواص آرامش بخشی خفیف گیاه پونه را به اثبات رساندند. از این گیاه در گذشته برای درمان هیستری استفاده می شد. گیاه پونه به دلیل رایحه تند و مطبوع در موارد آروماتراپی بسیار کاربرد دارد. برای خواب بهتر از دمنوش با ترکیب گیاه اسطوخودوس و پونه استفاده کنید.
پونه برای درمان آکنه یا جوش صورت
گیاه پونه با خاصیت ضد باکتری بالا یک نوع آنتی بیوتیک طبیعی در مقابل باکتری های بیماری زاست. شست و شوی نامنظم صورت، چربی پوست و ماندگاری برخی از لوازم آرایش روی پوست موجب تجمع باکتری و ایجاد جوش می شود. با استفاده از ماسک پونه می توان از بروز جوش های چرکی جلوگیری کرد. برای این منظور از عرق خالص گیاه پونه بر روی پوست صورت استفاده کنید. یک دستمال کاغذی صاف را با عرق پونه آغشته کنید و مانند ماسک روی پوست صورت خود بگذارید. پونه ممکن است برای برخی از افراد ایجاد حساسیت کند. قبل از استفاده از ماسک عرق پونه مقداری از آن را روی بازو یا مچ دست بکشید. در صورت قرمز نشدن یا نداشتن خارش می توان از آن روی پوست صورت استفاده کرد.
خواص پونه کوهی برای ریه
پونه کوهی با داشتن ویتامین ها و مواد مغذی موجود در پونه کوهی برای سیستم ایمنی بدن ضروری و مفید است. به تقویت عملکرد سبستم ایمنی بدن کمک می کند. این گیاه دارویی حاوی کارواکرل و رزمارینیک اسید است که این ترکیب به عنوان یک کاهش دهنده هیستامین و ضد احتقان طبیعی عمل می کند. پونه کوهی که برای سلام ریه و ضد عفونی کردن آن مفید و موثر است، بر تنفس راحت از طریق بینی تاثیری مستقیم دارد. پ نه کوهی می تواند جایگزین بسیار خوبی برای آتتی بیوتیک ها باشد. به جای استفاده از دارو های شیمیایی برای ضدعفونی کردن ریه می توان از دم کرده پونه استفاده کرد. برای تهیه دمنوش پونه یک قاشق چای خوری از پون را با یک لیوان آب جوش ترکیب کرده و اجازه دهید به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دم بکشد، پس از اینکه دم کشید آن را از صافی رد کنید. برای بهتر شدن طعم این دمنوش پونه کوهی می توانید کمی عسل هم به آن اضافه کرده و سپس آن را بنوشید. برای اینکه از خاصیت ضدعفونی کنندگی پونه کوهی برای ریه برخوردار شوید باید روزی سه فنجان از این دم کرده مصرف کنید.
خواص پونه برای عفونت
پونه کوهی به عنوان یک ضد عفونی کننده قوی علیه قارچ ها و میکروب ها شناخته می شود، در واقع پونه کوهی با وجود ترکیبات تیمول و کارواکرول می تواند از بدن در برابر بسیاری از باکتری ها و عفونت ها محافظت کند. کسانی که در گوش و یا ناخن عفونت های قارچی دارند و یا خانم هایی که در ناحیه تناسلی با عفونت قارچی درگیر هستند می توانند از پونه کوهی استفاده کنند. دم کرده و ضماد پونه کاری را برای حل این مشکلات می تواتید استفاده کنید. علاوه بر این پونه کوهی برای درمان عفونت ادراری نیز کاربرد دارد و دم کرده پونه کوهی از تاثیرگذارترین و مناسب ترین درمان ها برای عفونت ادراری است. پونه کوهی با تحریک گلبول های سفید خون، آن ها را افزایش داده و موجب تسریع روند بهبودی می شود.
تنظیم چرخه قاعدگی
پونه بخاطر فعالیت های ایمنوگرافی معروف است. در طول سال ها از این روش برای تحریک قاعدگی در خانم هایی که چرخه نامنظم دارند یا در کسانی که قاعدگی ندارند، استفاده می شود. گرچه گزینه های جایگزین زیادی برای تحریک قاعدگی وجود دارند که بسیاری از آنها بسیار ایمن تر از پونه هستند. به همین دلیل، بیشتر متخصصان استفاده از پونه را برای این منظور توصیه نمی کنند.