ایست قلبی، متوقف شدنِ ناگهانی و غیرمنتظره ی عملکرد قلب، تنفس و هوشیاری است. ایست قلبی معمولا نتیجه ی اختلال الکتریکی در قلب است که عمل پمپاژِ آن را مختل و رسیدن جریان خون را به سایر اندام ها متوقف می کند. ایست قلبی، اورژانسی است. اگر سریعا مورد درمان قرار نگیرد، باعث مرگ ناگهانی می شود. اما با مراقبت های پزشکیِ سریع و مناسب، ممکن است فردی که دچار این عارضه شده است، زنده بماند. انجام احیای قلبی ریوی (CPR)، درمان با دستگاه شوک یا حتی تنها فشار روی سینه، می توانند شانس زنده ماندن را تا رسیدنِ اورژانس، افزایش بدهند.
دلیل ایست قلبی
مهم ترین دلیل ایست قلبی، داشتن بیماری های قلبی مزمن است. دلیل ایست قلبی ناگهانی معمولا یک اختلال در ریتم قلب (آریتمی) است که نتیجه یک مشکل در سیستم الکتریکی قلب شما است.از مهم ترین بیماری های قلبی که منجر به ایست قلبی می شوند می توان به:
- بیماری عروق کرونر اغلب دلیل ایست قلب در افراد به علت بیماری عروق کرونر رخ می دهد. در بیماری عروق کرونر، شریان های شما با کلسترول و سایر رسوب ها مسدود می شوند و جریان خون را به قلب شما کاهش می دهد. این می تواند برای قلب شما سخت تر برای انجام امواج الکتریکی سخت تر شود.
- حمله قلبی اگر حمله قلبی رخ دهد، اغلب به علت بیماری شدید عروق کرونر، می تواند فیبریلاسیون بطنی و ناگهانی قلبی را ایجاد کند. علاوه بر این، یک حمله قلبی می تواند در مناطق باقی مانده از بافت اسکار قرار بگیرد. مدار کوتاه برق در اطراف بافت اسکار ممکن است منجر به اختلالات در ریتم قلب شما شود.
- قلب بزرگ (كارديوميوپاتي). این اتفاق زمانی که دیواره عضلات قلب شما کشش و بزرگ شدن و یا ضخیم شده اتفاق می افتد. در هر دو مورد عضله قلب شما غير طبيعي است که اغلب منجر به آسيب بافت قلبي و آروماتيک بالقوه مي شود.
- بیماری قلبی دریچه های قلب. نشت یا محدود شدن دریچه های قلب شما می تواند به کشیدگی یا ضخیم شدن عضله قلب یا هر دو آن منجر شود. هنگامی که قلب به علت استرس ناشی از اختلال دریچه یا فشار ناگهانی بزرگ و یا تضعیف می شود، خطر افزایش آریتمی قلبی افزایش می یابد.
- بیماری قلبی مادرزادی. هنگامی که ایست قلبی ناگهانی در کودکان یا نوجوانان رخ می دهد، ممکن است به علت بیماری قلبی مادرزادی باشد.
عوامل افزاینده خطر ایست قلبی
از آنجایی که ایست قلبی ناگهانی با بیماری قلبی عروقی مرتبط است، عوامل مشابه ی که خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری را در شما بالا می برد، ممکن است باعث ایست قلبی ناگهانی نیز شود. این عوامل شامل:
- سابقه خانوادگی بیماری عروق کرونر
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کلسترول خون بالا
- چاقی
- دیابت
- شیوه زندگی ناسالم
- مصرف بیش از حد الکل
عوامل دیگری نیز ممکن است دلیل ایست قلبی باشند و خطر آنرا افزایش دهند از جمله:
- حمله قلبی قبلی
- سابقه شخصی یا خانوادگی انواع دیگر بیماری های قلبی، مانند اختلالات ریتم قلب، نقایص مادرزادی قلب، نارسایی قلبی و قلب و عروق
- سن – میزان بروز اختلال قلبی ناگهانی با سن افزایش می یابد
- مرد بودن – احتمال وقوع ایست قلبی در مردان دو تا سه برابر زنان است
- استفاده از مواد مخدر غیر قانونی مانند کوکائین یا آمفتامین
- عدم تعادل تغذیه ای، مانند سطح پتاسیم یا منیزیم کم
تفاوت ارست قلبی و حمله قلبی؟
حمله قلبی و ارست قلبی یکسان نیستند. حمله قلبی هنگامی بروز می دهد که جریان خون رونده به عضله قلب مسدود شود. این شرایط معمولا در اثر وجود یک لخته خونی در یکی از شریان های کرونری بروز می دهد. در حین حمله قلبی، قلب هنوز هم به پمپاژ خون به سرتاسر بدن ادامه داده و فرد هوشیاری و تنفس خود را خواهد داشت. حمله قلبی می تواند به ایست قلبی نیز منجر شود. در صورت تجربه علائم حمله قلبی، دریافت مراقبت فوری پزشکی یا تماس با اورژانس 115 بسیار حیاتی است.
مراحل احیا پس از ارست قلبی
شروع فوری احیای قلبی ریوی برای در گردش نگه داشتن خون و اکسیژن رونده به مغز و اطراف بدن ضروری است. سپس، دستگاه دفیبریلاتور یا شوک یک شوک الکتریکی کنترل شده را به قلب می رساند تا آن را به حالت طبیعی باز گرداند. در صورت مشاهده، باید با اورژانس تماس گرفته، فرایند احیای قلبی ریوی را شروع کرده و در صورت وجود از یک دستگاه دفیبریلاتور استفاده کرد. تا زمان رسیدن نیروهای امدادی باید از دستورات اپراتور اورژانس در پشت تلفن پیروی کرد.
درمان پس رخداد ارست قلبی
پس از دچار شدن به حمله، فرد در بخش مراقبت های قلبی یا ویژه بستری خواهد شد. امکان دارد، جهت کمک به احیای زود تر بدن پزشکان فرد را در یک کمای القایی یا خواب مصنوعی قرار دهند.
مرحله اول درمان ایست قلبی
پزشک و متخصصان قلب و عروق علت بروز ایست قلبی را جستجو خواهند کرد. سپس جهت کاهش خطر بروز مجدد آن مصرف دارو یا فرایند های درمانی همچون ضربان ساز یا دفیبریلاتور کاشتنی (ICD) را پیشنهاد می کنند. همچنین، امکان دارد فرد به مراکز بازتوانی قلب ارجاع داده شود تا اعتماد به نفس، تناسب و قدرت خود را بازیابد. هر برنامه بسته به فرد متفاوت بوده اما معمولا شامل ارزیابی متداول، حمایت روانشناسی، آموزش های بهداشتی و جلسات ورزشی می شود. از جمله ارزیابی های متداول می توان بررسی نبض و فشار خون را نام برد.
مرحله دوم درمان ایست قلبی
بهبودی از یک حمله قلبی زمان بر است اما پزشک در این مدت از فرد حمایت خواهد کرد. بیماران باید درباره رویداد های پس از ترخیص و همچنین نگرانی های عملکردی همچون رانندگی یا برگشتن به خانه با پزشک و خانواده خود مشورت کنند. پزشک جهت کاهش خطر بروز مجدد ایست قلبی ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی را پیشنهاد می دهد. برخی از این تغییرات میتواند شامل موارد زیر باشد:
- داشتن یک رژیم غذایی سالم
- ترک مصرف سیگار
- کاهش مصرف الکل
- داشتن فعالیت فیزیکی (ورزش)
در برخورد با ایست قلبی چه باید کرد؟
اگر دچار درد یا احساس ناراحتیِ گاه و بی گاه در ناحیه ی قفسه ی سینه هستید، تپش قلب یا ضربان قلبِ نامنظم یا سریع دارید، خس خس سینه یا تنگی نفسی دارید که نمی توانید به درستی آن را شرح دهید، مدام از حال می روید یا احساس سبکیِ سر یا سرگیجه می کنید، سریعا به پزشک مراجعه کنید. اگر این نشانه ها ادامه دارند، با اورژانس تماس بگیرید.
وقتی قلب از حرکت می ایستد، کمبود اکسیژنِ خون، تنها در چند دقیقه می تواند باعث آسیب مغزی شود. مرگ یا آسیب پایدار مغزی ممکن است بین چهار تا شش دقیقه اتفاق بیفتد. این مسئله زمانی اهمیت زیادی پیدا می کند که شما در حال کمک به شخص بی هوشی هستید که نفس نمی کشد. در این مواقع، باید به سرعت این اقدامات را انجام دهید:
با اورژانس تماس بگیرید
اگر با کسی روبه رو شدید که ناگهان افتاده یا واکنشی نشان نمی دهد، سریعا با شماره ی ۱۱۵ تماس بگیرید. اگر آن شخص، کودک است و شما هم دست تنها هستید، سی پی آر انجام دهید یا فقط روی سینه اش فشار بیاورید. این کار را به مدت دو دقیقه انجام دهید و اگر پاسخی نگرفتید، می توانید از الکتروشوک استفاده کنید.
سی پی آر انجام بدهید
سریعا تنفسِ شخص بیهوش را بررسی کنید. اگر به طور طبیعی نفس نمی کشد، سی پی آر انجام دهید. فشارهای سخت و سریعی روی سینه ی او وارد کنید. این فشارها باید ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه باشند. اگر آموزش سی پی آر دیده اید، راه تنفس او را بررسی کنید و پس از هر ۳۰ فشاری که وارد می آورید، تنفس دهان به دهان بدهید.
اگر آموزش این کار را ندیده اید، فقط به وارد کردن فشار روی سینه ادامه دهید. بین این فشارهای سخت و سریع، بگذارید سینه کاملا بالا بیاید. این کار را آن قدر ادامه بدهید تا دستگاه الکتروشوک یا اورژانس از راه برسد.
از دستگاه الکتروشوک استفاده کنید
اگر آموزش استفاده از دستگاه شوک قابل حمل یا دفیبریلاتور را ندیده اید، احتمالا اپراتور اورژانس می تواند برای استفاده از آن راهنمایی تان کند. در چنین مواقعی یک شوک بدهید و بعد سریعا شروع به سی پی آر کنید، یا به مدت دو دقیقه، روی قفسه ی سینه فشار بیاورید.
با استفاده از دفیبریلاتور، ریتم قلب شخص مورد نظر را بررسی کنید. اگر لازم است، یک شوک دیگر با دستگاه بدهید. این چرخه را آن قدر ادامه دهید تا شخص هوشیار شود یا اورژانس از راه برسد.
دفیبریلاتور قابل حملِ خودکار (AED) معمولا در مکان های عمومی همچون فرودگاه ها، سینماها و مجتمع های خرید قابل دسترس هستند. در ضمن می توانید برای منزل تان هم از این دستگاه ها تهیه کنید. این دستگاه ها دفترچه ی راهنما هم دارند که می توانید مطالعه کنید. آنها طوری برنامه ریزی شده اند که تنها در صورت نیاز اجازه ی شوک می دهند.
ایست قلبی چه عارضه هایی دارد؟
وقتی ایست قلبی اتفاق می افتد، نخستین بخشی که در بدن دچار آسیب می شود، مغز است، زیرا بر خلاف سایر اندام ها، مغز از ذخیره ی خون غنی از اکسیژن برخوردار نیست. این اندام کاملا وابسته به عرضه ی بی وقفه ی خون است. کاهش جریان خون به سمت مغز باعث بی هوشی می شود.
اگر ریتم قلب سریعا به حالت طبیعی برنگشت، مغز آسیب خواهد دید و در نتیجه منجر به مرگ می شود. اگر ایست قلبی بیش از ۸ دقیقه به طول بینجامد، احتمال زنده ماندن بسیار کم می شود. کسانی که از ایست قلبی نجات می یابند، ممکن است دچار نشانه هایی از آسیب مغزی شوند.
چگونه می توان از ایست قلبی پیشگیری کرد؟
راه مطمئن و دقیقی برای شناخت خطر ابتلا به ایست قلبی ناگهانی وجود ندارد، بنابراین کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، بهترین راهکار برای پیشگیری از آن است. چک آپ منظم، غربالگری بیماری های قلبی، اجتناب از دود سیگار و الکل، ورزش کردن، پیروی کردن از رژیم غذایی سالم، مصرف پتاسیم، منیزیم و زینک در پیشگیری از این عارضه موثر است.
بیماری ایسکمی قلب چیست؟
