تنفس، اکسیژن مورد نیاز بدن را برای زنده ماندن تأمین می کند. همچنین تنفس باعث می شود کربن دی اکسید دفع شود. اگر تنفس در همه حال از جمله در هنگام خواب از طریق دهان صورت بگیرد، می تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد. در کودکان، تنفس دهانی می تواند باعث کج شدن دندان ها، بد شکل شدن چهره یا رشد ناکافی شود. در بزرگسالان تنفس دهانی مزمن می تواند موجب بوی بد دهان، بیماری لثه و تشدید علائم سایر بیماری ها شود.اغلب تنفس دهانی باعث می شود در ظاهر دهان شخص اندکی باز برسد. تنفس دهانی می تواند می تواند موجب قرارگیری نامناسب فک شود. این امر ممکن است باعث درد فک، دندان قروچه و بایت نامنظم شود که نیاز به درمان دارد.چندین مطالعه نشان داده اند در کودکانی که تنفس دهانی دارد رشد استخوان فک آنها دچار تغییر می شوند. احتمال آنکه در این افراد صورت کشیده تر به نظر برسد و فک ها به صورت یکسان روی یکدیگر قرار نگیرند بیشتر است.کودکانی که از طریق دهان نفس می کشند اغلب از اوربایت رنج می برند. اصطلاح تخصصی برای اشاره به چنین وضعیتی در فک، رتروگناتیک است.
چه عواملی میتوانند باعث تنفس دهانی شوند؟
-آلرژی
-آسم
-سرماخوردگی مزمن
-انحنای سپتوم بینی
-لوزه ها و ادنويید های بزرگ شده
-تاریخچه مکیدن انگشت یا انگشت شست
-پولیپ سینوس
_ ناهنجاری های هنگام تولد مانند شکاف کام، یا سندرم پیررابین
ارتباط تنفس دهانی با به هم ریختگی دندان ها
مسیرهای هوایی، نحوه نفس کشیدن و مال اکلوژن ها مواردی هستند که در رشد و تکامل دخالت دارند. از آنجایی که شکل می تواند از عملکرد تبعیت کند و عملکرد نیز می تواند از شکل پیروی کند، بنابراین هر دو مورد باید به سرعت درمان شوند.
این مسئله که ناکارآمدی تنفس و مسیرهای هوایی در انسان می توانند باعث مال اکلوژن و ناهنجاری های اسکلتی شوند، ثابت شده است. تنفس دهانی به مدت طولانی (تنفس دهانی اجباری) اغلب باعث ناهنجاری های دندانی و اسکلتی در کودکان در حال رشد می شود. برخی از این اثرات منفی عبارتند از: رشد بیش از حد دندان های آسیا، چرخش استخوان فک در جهت عقربه های ساعت، افزایش ارتفاع عمودی- قدامی صورت و اپن بایت.اغلب قرار گرفتن زبان در وضعیت پایین، باعث کاهش وسیع شدن جانبی ماگزیلا و کاهش رشد قدامی آن می شود. در مقابل، ناهنجاری های جمجمه ای چهره ای و یا مال اکلوژن ها می توانند بر مسیرهای هوایی و تنفس اثر منفی داشته باشند.
درمان تنفس دهانی
هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان تنفس دهانی خوشایند نمی باشد و لازم است به مرور زمان مورد توجه قرار گیرد همچنین ترکیبی از درمان ها میتوانند تنفس مناسب را بازیابی کنند . معمولا :
_ کنار آمدن با آلرژی ها و تحریک کننده ها
_ ارتودنسی برای گسترش فک و راه هوایی استفاده میشود
_ آموزش مجدد تنفس جهت به کار گیری بینی برای تنفس به جای زبان ارتودنسی میتواند به معضلات راه تنفسی کمک کند
_ وقتی شما به ارتودنسی فکر میکنید اولین چیزی که ممکن است به ذهنتان برسد مرتب سازی دندان ها باشد، بسیاری از افراد تصور می کنند که ارتودنسی فقط مواردی را درمان میکند که مربوط به اختلالات فکی و صورتی می شوند. هرچند که مطالعات جدید نشان داده اند که ارتودنسی میتواند در معضلات تنفس راه هوایی هم کمک کنند.
طی صدها سال مطالعات بسیاری نشان داده اند که حفظ سلامت دهان و دندان میتواند باعث بهبود سلامت عمومی شود. اکنون شواهدی وجود دارد که نشان می دهد درمان ارتودنسی ممکن است منجربه نه تنها بهبود ناهنجاری فکی و دندانی شود، بلکه سلامت سایرموارد دیگررا نیزدربرگیرد.بیشترمتخصصان ارتودنسی به دنبال ارتباط بین تکامل صورتی تکامل راه هوایی اند واینکه چگونه ارتودنسی میتواند آن را بهبود دهد.تحقیقات نشان داده اند که انسداد راه هوایی با تنفس تداخل دارد. اختلال طولانی مدت تنفس می تواند به اختلالات دندانی دهانی و بد شکلی فک منجرگردد. تحقیقات همچنین نشان داده اند که این یک راه دو طرفه می باشد، ناهنجاری دندانی وصورتی وبد شکلی فک مانند کام تنگ میتواند منجربه انسداد راه هوایی و اختلال درتنفس شود. این ناهنجاری ها می تواند تنفس ازطریق بینی را دشوارتر کنند، که منجر به تنفس مزمن دهان وتوقف تنفس درهنگام خواب، اختلالات خواب و ناخوشی مادام العمرشود . مدیریت و شناسایی فرم وعملکرد ناهنجاری درمراحل اولیه رشد وتکامل کودک می تواند درهنگام بروزاین مشکلات به اصلاح این موارد کمک کرده وازایجاد مشکلات طولانی مدت جلوگیری کند.
توجه به ارتودنسی و تنفس دهانی
خوشبختانه درمان ارتودنسی این شرایط را فراهم می کند که بیماران بتوانند ناهنجاری های فکی و دندانی را به طور اصولی و دائمی مداوا کنند. اصلاح جایگاه نامناسب فک و دندان ها عارضه های تنفس دهانی را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. البته نکته قابل توجه اینجاست که تنفس دهانی می تواند سبب افزایش طول درمان ارتودنسی شود.
البته نباید نگران بود چرا که متخصص ارتودنسی هنگام معاینه بیمار تمام مشکلات احتمالی و دشواری های درمان را برای او توضیح می دهد. ممکن است ردیف شدن دندان ها و قرار گیری فکین در بیمارانی که تنفس دهانی دارند از حد معمول کمی بیشتر باشد. به همین دلیل متخصص ارتودنسی به بیمار پیشنهاد می کند که همزمان با درمان های ارتودنسی به یک متخصص گوش حلق و بینی هم مراجعه کند تا از عود مجدد مال الکلوژن جلوگیری کند. در نهایت به این نتیجه می رسیم که قبل از بروز عوارض تنفس دهانی و نیاز به ارتودنسی این مشکل را حل کنید. زیرا تنفس دهانی در دراز مدت منجر به نیاز بیمار به ارتودنسی و هزینه ارتودنسی و طول درمان طولانی می شود.