آیا مفاهیم تفاوتی دارند؟ قره باغ یا قره باغ کوهستانی چه فرقی می کنند؟
مفاهیم نوع صورتبندی ما از "جهان" و "هستی" و "پیرامون" را نشان می دهند. در ساحت ژئوپلیتیک مفاهیم نقش بنیادینی در فهم ما از "جهان پیرامون" دارند و نسبت عمیقی با "ایستادندگاه" ما دارند. هنگامیکه ما از مفهوم "منلطق پسا-شوروی" در نسبت با قفقاز یا آسیای مرکزی استفاده می کنیم و یا وقتی به غرب آسیا می گوییم "منطقه خاور میانه" این نشان می دهد که "ما" در جایگاه خویش نایستاده ایم و از مسکو یا لندن به جهان پیرامونی خویش نظر میافکنیم و نتیجه اینچنین نگرشی این خواهد بود که سیاستگذاریهای ما نیز در امتداد تعمیق "عمق استراتژیک" خودمان نیست بل جهان را از "ایستادندگاه روسی" یا "منظر اروپایی/آمریکایی" تفسیر می کنیم و این باعث می شود نوعی شقاق بین نظر و پراکسیس ما ایجاد شود و دچار "اسکیزوفرنیای ژئوپلیتیکی" بشویم. حال با این مقدمه این پرسش را می توان مطرح کرد که نام منطقه مورد مناقشه در قفقاز آیا "آرتساخ" است یا "قره باغ کوهستانی (ناگورنو قاراباخ)" و یا هیچکدام بل "قره باغ"؟
ارامنه نام این منطقه را آرتساخ (جنگل یا درخت سوخته) می نامند و روس ها از واژه ناگورنو-قاراباخ (نا=روی و گور=کوهستان و قاراباخ= قره باغ) استفاده می کنند و اروپاییان هم به نامگذاری روسی یعنی ناگورنو-قاراباخ در ارجاعاتشان اشاره می کنند. اما واقعیات تاریخی و ژئوپلیتیکی را در نسبت با ایستادندگاه ایرانی وقتی صورتبندی کنیم هیچکدام از این نامگذاریها نه تنها درست نیست بل تطابقی با مقتضیات منظر ایرانی ندارد.
از منظر ایرانی نام این منطقه "قره باغ" است که ترکیبی ترکی از دو واژه قره یعنی سیاه و عمیق و باغ یعنی بیشه و بوستان می باشد. هنگامیکه ما در ساحت زبان نام این منطقه را آرتساخ می خوانیم یعنی روایت استعماری روسی (که با همکاری برخی از عناصر ارمنی که رعایای ایران بودند ولی در قرن هیجدهم میلادی به دربار روسیه پناهنده شده بودند) را ملاک صورتبندی پیرامون خویش قرار می دهیم و این خلاف "منافع ملی ایران" است؛ هنگامیکه نام این منطقه را ناگورنو قاراباخ یا قاراباخ کوهستانی می خوانیم یعنی پیرامون نزدیک خویش را بر اساس مصالح روسیه و از منظر پسا-شوروی صورتبندی کرده ایم بی آنکه به پیامدهای آن التفات داشته باشیم. به سخن دیگر، کژی در ساحت زبانی صرفاً یک لغزش لغوی نیست بل نشانی از لغزش ادراکی دارد که بر روی رفتار و رویکردهای عملی ما نیز تاثیر به سزایی خواهد گذاشت. نام این منطقه از منظر ایرانی "قره باغ" است و رویکرد ایرانی در باب "پیرامون نزدیک" نیازمند بازخوانی بنیادین دارد که مبتنی بر ایستادندگاه ایرانی باشد و من آن را کما کان غایب می بینم.
خبر فوری: درگیری نظامی شدید آذربایجان و ارمنستان در قره باغ
