دستگاه گردش خون مسئول رساندن خون، اکسیژن و موادغذایی به اندام های مختلف بدن است. زمانی که جریان خون در بخش های خاصی از بدن کم می شود، فرد علائمی از گردش خون ضعیف خواهد داشت. گردش خون ضعیف معمولا بیشتر در اندام های انتهایی مثل پاها و دست ها احساس می شود. گردش خون ضعیف چیزی نیست که بدون دلیل به وجود بیاید. درواقع این اتفاق نشانه ای است که در نتیجه ی تغییرات بدن رخ می دهد. بنابراین برطرف کردن و درمان علت آن بسیار مهم است. عوامل مختلفی می تواند در ضعیف شدن گردش خون نقش داشته باشد که از جمله ی آن می توان به چاقی، دیابت و شرایط قلبی- عروقی اشاره کرد.
گردش خون ضعیف به معنای آن است که مغز خون کافی دریافت نمی کند و از این رو، توانایی های ذهنی شما افت خواهند کرد.بسیاری از مردم فکر می کنند که تنها افراد مسن و پیر با مشکلات گردش خون ضعیف دست به گریبان هستند، اما این لزوما درست نیست. افراد جوان بسیاری نیز از گردش خون ضعیف به واسطه رژیم های غذایی نامناسب و ورزش نکردن رنج می برند.
علائم گردش خون ضعیف
خون، مواد غذایی و اکسیژن را به همه قسمت های بدن منتقل می کند اما اگر گردش خون و روند خون رسانی ضعیف باشد، این امر سلامت فرد را به خطر می اندازد. معمولا گردش خون ضعیف دلایل متعددی دارد اما مهم این است که متوجه علایم هشدار دهنده آن باشید و در صورت نیازاقدامات لازم را برای بهبود وضعیت خود انجام دهید.
گرفتگی عضلات
گرفتگی های عضلات پا، در واقع ممکن است به دلیل رگ های واریسی باشد. هنگامی که جریان خون وریدی، عملکرد مناسبی نداشته باشد و خون وریدی در رگ ها باقی بماند، با گذشت زمان، مواد زائد جمع آوری شده سلول ها از جمله اسید لاکتیک، به دیواره رگ ها آسیب رسانده و باعث نشت خون از دیواره ی رگ به درون بافت می شود. این اتفاق، به تدریج باعث آسیب به بافت و عضلات می شود که درنتیجه، گرفتگی عضلات پا را در پی دارد.
سنگینی و وزن بالا
اگر هنگام دویدن و یا راه رفتن در طول روز، سنگینی و فشاری را در پاهای خود احساس می کنید که با گذشت زمان بدتر می شود و حتی شما را از انجام فعالیت های روزانه باز می دارد، یکی از شایع ترین علائم بیماری نارسایی مزمن وریدی یا CVI را تجربه می کنید. بیماری CVI فرآیندی است که منجر به واریسی شدن رگ ها می شود.
هنگامی که سیستم گردش خون وریدی کارکرد مناسبی نداشته باشد و خون سیاهرگی نتواند به درستی از اندام ها خارج شود، خون وریدی روی هم انباشته شده و احساس سنگینی و فشار زیادی را ایجاد می کند.
بی حسی
احساس بی حسی در دست و یا پاها، می تواند ناشی ازعوامل زیادی باشد، ازجمله مشکلات گردش خون شریانی یا وریدی که بر اعصاب نیز تأثیر می گذارند. این بی حسی، می تواند دلایل ساده ای مانند کمبود منیزیم یا ویتامین B-12 داشته باشد و یا ممکن است به دلیل عوامل مهم تری مانند تنگی عروق ناشی از دیابت بروز پیدا کند. بی حس شدن اندام ها، می تواند یکی از علائم هشداردهنده ی اولیه، برای مواردی مانند بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS)، مشکلات تیروئیدی یا حتی نارسایی مزمن وریدی (CVI) باشد. بنابراین در صورت مشاهده این علائم، حتماً با یک پزشک مشورت کنید.
تورم
یکی از علائم گردش خون ضعیف تورم است. هنگامی که در پایان روز جوراب های خود را درمی آورید، ممکن است متوجه رد آن ها در مچ پا یا ساق پا هایتان شوید، که این مسئله ناشی از تورم در پاها، مچ و یا ساق پا می باشد. تورم می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که یکی از آن ها در رابطه با وجود مشکلاتی در گردش خون است.
درد
اگر هنگام پیاده روی در پاهای خود احساس درد می کنید و وقتی که پاهایتان را بالا می برید، درد آن بدتر می شود و احساس سوزش هم دارد، ممکن است به دلیل بروز بیماری عروق محیطی باشد و این درد، با عنوان لنگی یا شلی شناخته می شود. با تنگ شدن شریان ها، خون اکسیژن دار به سختی می تواند به سلول ها برسد و این امر در پاها احساس درد ایجاد می کند.
اندام های انتهایی سرد
سرد بودن دست ها و پاها، احساس درد و کبود شدن آن ها می تواند ناشی از دلایلی مانند مشکلات تیروئید، مشکلات دستگاه گردش خون و یا اعصاب باشد. اگر این علائم به دستگاه گردش خون مربوط باشد، به احتمال زیاد ناشی از وجود مشکلات شریانی است. جریان خون شریانی مناسب، علاوه بر تامین اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز اندام ها از جمله نوک انگشتان دست و پا، به تنظیم دما نیز کمک می کند. پس سرد بودن دست و پاها را به عنوان یک علامت هشدار دهنده در نظر بگیرید.
رگ های واریسی
رگ های واریسی یا عنکبوتی، رگ های برآمده ی کوچک و معیوبی هستند که می توانند در پاها احساس درد، سنگینی و بی قراری ایجاد کنند. درون بعضی از سیاهرگ های اندام های تحتانی از جمله پاها، دریچه هایی وجود دارد که از برگشت خون وریدی به سمت اندام جلوگیری می کنند و خون، برخلاف جاذبه زمین، به سمت قلب جریان پیدا می کند. رگ های واریسی، زمانی به وجود می آیند که دریچه های مذکور شکسته شده و بازگشت خون به سمت قلب دشوار می شود.
در نتیجه، جریان خون مجددا به سمت پا ها برمی گردد و با افزایش فشار، رگ ها بزرگ، پیچ خورده و برآمده می شوند. به دنبال تجمع و باقی ماندن خون سیاهرگی در پاها، مواد زائد دفعی موجود در آن، از دیواره رگ ها به داخل بافت نفوذ کرده و علائمی مانند خارش، سوزش و حتی تجزیه بافت یا زخم وریدی را ایجاد می کنند.
مو و ناخن های ضعیف
ضعف و شکنندگی مو و ناخن ها می تواند به واسطه کمبود جریان خون به اندام شکل بگیرند. اگر مو و ناخن های شما به راحتی می شکنند، ممکن است با گردش خون ضعیف مواجه باشید.
احساس فشردگی در سینه
آنژین صدری یکی از نشانه های اصلی گردش خون بد است که مانند فشردگی در قفسه سینه احساس می شود. این شرایط به واسطه نرسیدن خون کافی به قلب شکل می گیرد و نشانگر خوبی از گردش خون ضعیف است.
زخم های پا
یکی دیگر از نشانه های گردش خون ضعیف زخم های پا هستند که اطراف مچ و زانو ایجاد می شوند. این به واسطه جریان ناکافی خون به پاها شکل می گیرد و ممکن است در این شرایط متوجه پوست دردناک و ملتهب پاها شوید که خوب نمی شود.
درمان گردش خون ضعیف
درمان گردش خون ضعیف به عامل ایجاد آن وابسته است. روش های درمانی، شامل موارد زیر است:
- استفاده از جوراب مخصوص واریس برای کنترل درد و تورم در پاها؛
- تعیین برنامه ی ورزشی مخصوص توسط پزشک برای افزایش گردش خون؛
- تجویز انسولین برای دیابت؛
- جراحی های لیزری یا اندوسکوپیِ رگ برای رگ های واریسی.
از طرفی ممکن است بسته به شرایط بیمار، داروهای حل کننده ی لخته ی خون برای رقیق تر شدن خون، تجویز شود. مسدودکننده ی آلفا (Alpha blockers) و مسدودکننده ی کانال کلسیمی (calcium channel blockers) در بیماری نشانگان رینود استفاده می شود.