ولایت قهری بر فرزندان صرفا مخصوص پدر و جد پدری است و به همین دلیل ، ولایت قهری مادر در قانون مورد پیش بینی قرار نگرفته است که امروزه با توجه به سست شدن بنیاد نظام خانواده پدر سالاری و رواج روز افزون خانواده های تک هسته ای ، اشکالاتی پدید آورده است . به این معنا که چه بسا پدر بزرگ در یک منزل با نوه خود سکونت نداشته و نتواند هم زمان با پدر و یا بعد از فوت پدر ، بر نوه خود ولایتی داشته باشد و در عوض ، با توجه به بالا رفتن سطح سواد و معلومات بانوان ، مصلحت طفل در آن است که سرپرستی و اداره امور فرزند به عهده وی باشد . در این محتوا قصد داریم به بررسی این سوالات بپردازیم که ولایت قهری مادر به چه معناست و اینکه آیا مادر بر فرزند خود ولایت قهری دارد ؟ برای پاسخ به این سوالات ابتدا به بررسی معنای ولایت قهری پرداخته و سپس ولایت قهری مادر را بررسی می کنیم .
ولایت قهری چیست؟
ولایت در لغت به معنی حکومت کردن و تسلط پیدا کردن است و قهری در لغت به معنای جبری و اضطراری است . در اصطلاح حقوق مدنی ولایت ، قدرت و اختیاری است که برابر قانون به یک شخص ذی صلاح برای اداره امور محجوران واگذار شده است . این ولایت دارای اقسامی است که یا ممکن است به حکم مستقیم قانون به شخصی داده شده باشد ، یا به موجب وصایت واگذار شده باشد و یا به حکم دادگاه برقرار شده باشد . ولایتی که به حکم مستقیم قانون به شخصی واگذار شده باشد را اصطلاحا ولایت قهری می گویند . بر اساس قانون مدنی ، ولایت قهری برای پدر و جد پدری پیش بینی شده است ؛ فلذا اولیای قهری شامل پدر و جد پدری هستند.
ولایت قهری مادر
بعضی از فقهای اهل سنت برای مادر ولایت قهری شناسایی کرده اند ، اما در فقه امامیه ( شیعه ) ، ولایت قهری تنها به پدر و جد پدری اختصاص دارد که قانون مدنی نیز به پیروی از همین نظر ، ولایت قهری را برای مادر پیش بینی نکرده است . سابقا قانون حمایت خانواده علاوه بر اینکه جد پدری را از لحاظ ولایت ، بعد از پدر قرار داده و برابری او را با پدر لغو کرده بود ، به مادر نیز سمت ولایت قهری اعطا نموده و او را در ردیف جد پدری قرار داده بود که در حال حاضر این ماده نیز نسخ شده است و نمی توان برای مادر ولایت قهری قائل شد . هر چند که ممکن است مادر به عنوان وصی منصوب از طرف ولی قهری تعیین شود و یا اینکه از طرف دادگاه به عنوان قیم فرزندش شناخته شود . البته به نظر می رسد که دادن اختیارات بیشتر به مادر در اداره اموال و تربیت و مواظبت از فرزندان صغیر ، یک نیاز اجتماعی است که تحولات جامعه و ساختار خانواده ایرانی آن را ایجاب می نماید و از این رو به جاست که قانونگذار راهکاری جهت پیش بینی ولایت قهری برای مادران اتخاذ نماید .
چه تفاوتی بین ولی قهری و حضانت هست؟
گفتیم که ولی قهری یعنی پدر فرد که تا زمان بلوغ و رشد، عهده دار امور وی می باشد اما حضانت به معنی سرپرستی و تربیت کودک است. حال ممکن است پدر یک فرد در عین حال که ولی قهری وی است حضانت وی را نیز بر عهده داشته باشد و گاه ممکن است که اگر چه پدر ولی قهری و عهده دار امور وی است اما در اثر جدایی با همسر خود فعلا حضانت با مادر باشد.
ولایت قهری تا چه زمانی است؟
ولایت ولی قهری تا زمان بلوغ و رشد فرد است. برای مثال ۱۸ سالگی نشانه بلوغ و رشد فرد حساب می شود از این سن به بعد چه دختر و چه پسر در امور مالی خود آزادند اما دختر برای ازدواج همچنان نیازمند اذن پدر است. حال اگر بعد از این سن ۱۸ سالگی فرد مجنون شود یا به شکلی محجور شود؛ برای وی قیم تعیین می شود این قیم ممکن است همان پدر باشد که قبلا ولی قهری بوده یا کسی دیگر باشد حتی ممکن است مادر به عنوان قیم انتخاب شود. اما اگر فرد در زمان قبل از بلوغ و رشد یعنی چسبیده به این دوران دچار جنون یا حجر شود؛ همچنان پدر بر وی ولایت قهری دارد.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
حکم قانونی فرزند زنا زاده چیست؟
