حدود 60 درصد از وزن بدن انسان را آب تشکیل می دهد. یکی از نتایج دهیدراسیون بدن، کم آبی دیسک است که سبب شکل گیری برجستگی در دیسک می گردد. کم آبی دیسک در گردن و کمر شکل می گیرد و با نشانه هایی نظیر احساس ضعف در بخش های تحتانی و درد همراه است.
یکی از اختلال های رایج در بدن، کم آب شدن دیسک است که به موجب کم آبی بافت به وجود می آید. دیسک های بین مهره ای در ستون فقرات و گردن متشکل از دو قسمت اصلی هستند. بخش اول هسته مرکزی است که با عنوان نوکلئوس پالیوزس شناخته می شود.هسته مرکزی، ماده ژلاتینی است. حدود 70 الی 90 درصد از هسته مرکزی را آب فراگرفته است. به موجب عدم قرینگی حلقه فیبری، نوکلئوس نسبت به کل دیسک مقداری عقب تر قرار دارد.
بخش دوم، حلقه فیبری در اطراف دیسک است که آنولوس فیبروزوس نام دارد. در حلقه فیبری دور دیسک، رشته های هر حلقه به صورت شعاعی سبب قطع حلقه دیگر می شوند. سپس رشته های حلقه ای دیگر، حلقه های منقطع را به هم می چسبانند. با پاره شدن لایه فیبری تحت عنوان آنولوس فیبروزوس، دیسک کمر و دیسک گردن شکل می گیرد.
دیسک های گردن به مراتب نسبت به دیسک های کمر از ضخامت کمتری برخوردار هستند. علت این افزایش ضخامت در دیسک کمری، به تحمیل فشار ناشی از وزن بدن باز می گردد. حدود 20 درصد از آب موجود در دیسک به موجب کارکرد طولانی مدت در حین نشستن، از بین می رود. در واقع با 6 ساعت در حالت ایستاده و نشسته قرار گرفتن، ار ارتفاع آب دیسک کاسته می شود. سپس با استراحت شبانگاهی، آب مورد نیاز جایگزین می شود.
رابطه کم آبی و کمر درد
چه چیزی کم آبی و کمر درد را به هم مرتبط می کند؟ دیسک های کوچک و ژله مانند در ستون فقرات که تقریبا ۷۵ درصد از آنها آب است. حلقه بیرونی که به آن هسته پالپوسوس نیز می گویند و حلقه داخلی عمدتا آب است. در طول روز، آب به آرامی از دیسک های ستون فقرات خارج می شود.
اگر دیسک های ستون فقرات به خوبی هیدراته نشده باشند، نمی توانند آنطورکه باید از ستون فقرات حمایت و محافظت کنند. دیسک های ژله مانندی که بین هر چند مهره قرار دارند از ستون فقرات شما در برابر ساییدگی محافظت می کنند و شوک حرکات روزمره را جذب می کنند. اگر آنها نتوانند به درستی عمل کنند، استرس بیشتری به ستون فقرات وارد می شود که باعث تورم، درد و حتی برآمدگی دیسک می شود.
هر سیستمی در بدن شما، خواه اندام ها، عضلات، خون یا ستون فقرات، تحت تاثیر میزان آبی که مصرف می کنید قرار می گیرد. اگر به اندازه کافی نوشیدنی ننوشید، بدن شما نمی تواند در بالاترین حد خود عمل کند و در بدترین حالت ممکن است عواقب جدی از جمله کمر درد داشته باشد. پشت ما شبکه ای از ماهیچه ها، تاندون ها، رباط ها، مهره ها و دیسک های مهره ای دارد که به طور هماهنگ برای حمایت از بدن ما کار می کنند و به حرکات مختلف اجازه می دهند.
کمردرد به درد در ناحیه پشت گفته می شود و گاهی اوقات درد تا پاها می رسد. همچنین می تواند باعث درد در سایر قسمت های بدن (شانه، گردن، سر و بازوها) شود. کمردرد ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که نوشیدن آب کم می تواند یکی از آنها باشد.
کم آبی چگونه باعث کمردرد می شود؟
دیسک های مهره ای ما در طول روز به آرامی آب را آزاد می کنند و در شب دوباره خود را پر می کنند. ما باید با نوشیدن آب زیاد هیدراته بمانیم تا دیسک هایمان هیدراته بمانند و از ستون فقراتمان محافظت کنند.اما زمانی که به اندازه کافی نوشیدنی نمی نوشید، آب کافی در بدن شما برای آبرسانی مجدد دیسک ها وجود ندارد و آنها شروع به کوچک شدن می کنند. اینجاست که مشکلات شروع می شوند.
یادتان هست که گفتیم ماده ژله مانند وسط دیسک های شما به عنوان ضربه گیر عمل می کند؟ وقتی دیسکی کم آب می شود، تقریبا تمام وزن شما را روی حلقه بیرونی دیسک می اندازد، حلقه ای که برای حمل چنین بار سنگینی طراحی نشده است و در واقع می تواند تحت فشار شروع به فروپاشی کند.هنگامی که یک دیسک فرو می ریزد، حتی در یک سطح جزئی، می تواند شروع به اعمال فشار بر روی اعصاب حساس در ستون فقرات کند که می تواند باعث درد در سراسر بدن شود.
عواقب کم آبی کمر
در هنگام تبادل مایع درون دیسکی (جایگزینی مایع قدیمی با مایع جدید) در شب، بافت های دیسک ما خود را با آبی که در طول روز مصرف کرده ایم، آبرسانی می کنند. پس از آبرسانی مجدد، دیسک های ما دوباره متورم می شوند و کیفیت بالشتک خود را به دست می آورند. وقتی آب کافی نمی نوشیم، سرعت ترمیم دیسک های ستون فقرات کاهش می یابد که می تواند منجر به ساییدگی و پارگی مهره های ما شود.اگر کار یا سبک زندگی شما فشار بیش از حد به کمر شما وارد می کند، کم آبی ممکن است باعث مشکلات شدید شود:
- بی حرکتی: کم آبی می تواند باعث کوچک شدن دیسک های مهره شود. دیسک منقبض ممکن است باعث کاهش فاصله بین مهره ها شود که منجر به مشکل در خم شدن و چرخش بدن می شود.
- فتق دیسک: دیسک های کم آب نمی توانند تاثیر حرکات را تحمل کنند. کم آبی مداوم باعث کاهش خاصیت ارتجاعی می شود و می تواند به لایه بیرونی دیسک مهره آسیب برساند. در حین حرکت مهره ها فشار زیادی ایجاد می کند که منجر به برآمدگی و بیرون زدگی دیسک کمر می شود. برآمدگی یا فتق دیسک باعث کمردرد شدید می شود.
- درد پشت یا ستون فقرات: نازک شدن یا برآمدگی تدریجی دیسک ها می تواند به ریشه های عصبی فشار وارد کند و به آنها آسیب برساند. این بدتر شدن آهسته اعصاب منجر به ناراحتی و درد در ناحیه کمر می شود. گاهی اوقات، فرد ممکن است در پاها احساس بی حسی کند.
علت خشک شدن دیسک
خشک شدن دیسک معمولا در اثر دژنراسیون یا دیسک تخریب شده است که به طور طبیعی با افزایش سن اتفاق می افتد. به غیر این، موارد دیگری که می توانند باعث خشک شدن دیسک شوند، عبارتند از:
- ضربه ناشی از تصادف، زمین خوردن یا آسیب دیدگی ورزشی
- بلند کردن اجسام سنگین و اعمال فشار زیاد بر ستون فقرات
- کاهش ناگهانی وزن (کاهش ناگهانی وزن می تواند باعث از دست دادن مایعات بدن، از جمله دیسک های شما شود.)
تشخیص کم آبی ستون فقرات
برای تشخیص این بیماری، پزشک سوالاتی در مورد علائم، زمان و محل بروز درد، بی حسی و گزگز داشتن و یا حتی سوالاتی در مورد حوادث احتمالی مانند زمین خوردن یا سقوط و آسیب دیدگی ها از بیمار می پرسد. در اولین قدم، پزشک شما را معاینه خواهد کرد و طی معاینه ممکن است از شما بخواهد حرکاتی را انجام دهید. این کار به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که چه دیسک هایی تحت تاثیر قرار گرفته اند! بعد از معاینه فیزیکی، شما به عکسبرداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا MRI نیاز خواهید داشت تا دکتر بتواند مهره ها و دیسک های شما را بهتر ببیند.
گزینه های درمانی کم آبی ستون فقرات
اگر علائم شما خفیف است، معمولا راه ساده تری برای درمان پیش رو دارید! در چنین مواقعی پزشک ممکن است به شما توصیه کند که وزن مناسبی داشته باشید، حالت بدنی خوبی داشته باشید و از عوامل شایع درد کمر مانند بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید. اگر علائم شما شدیدتر باشد، برای درمان خشکی ستون فقرات چند گزینه درمانی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند، از جمله:
- داروهای مسکن: داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می توانند به کاهش درد کمک کنند.
- استراحت :در بعضی از موارد، معمولا 2 تا 3 روز استراحت مطلق، باعث بهبود وضعیت شما می شود.
درمان های فیزیوتراپی کم آبی ستون فقرات
یکی از درمان های اصلی برای کم آبی دیسک، روش های فیزیوتراپی است. فیزیوتراپیست ها یک برنامه تمرین درمانی مشخصی را برای هر فرد رائه می دهند که باعث بهبود وضعیت او خواهد شد. انجام ورزش های تقویت کننده عضلات بدن می تواند به مدیریت بیماری خشکی دیسک و ستون فقرات کمک کنند. بعضی از این روش های درمانی فیزیوتراپی از:
- ماساژ درمانی:ماساژ درمانی و شل شدن عضلات در نزدیکی مهره های آسیب دیده می تواند باعث کاهش فشار و درد در ناحیه ستون فقرات شود.
- درای نیدلینگ: درای نیدلینگ به عنوان یک تکنیک پرکاربرد در فیزیوتراپی، برای کاهش فشار و تسکین دردهای ستون فقرات کمری و گردنی موثر است.
- منوال تراپی یا درمان های دستی: به کمک منوال تراپی تا حدودی زیادی می توان به بهبود عملکرد بافت نرم و مفاصل بدن کمک کرد.
جراحی برای درمان کم آبی ستون فقرات
در بعضی از مواقع ممکن است برای درمان کم آبی دیسک گردن و کمر، جراحی توصیه شود. اگر بیمار در طی 3 ماه به روش های درمانی فیزیوتراپی جواب ندهد، عمل جراحی توصیه می شود.بعضی از گزینه های جراحی عبارتند از:
- جراحی تثبیت کننده: در این جراحی، دو مهره اطراف دیسک خشک شده به هم جوش داده می شوند. این کار باعث می شود که حالت پایداری برای ستون فقرات ایجاد شود و در نتیجه فرد درد و ناراحتی نداشته باشند.
- رفع فشار:در این جراحی، پزشک استخوان اضافی یا ماده دیسکی را که از جای خود خارج شده است، بر می دارد تا فضای بیشتری برای اعصاب نخاعی ایجاد کند.
- اصلاح انحنای ستون فقرات:در این روش، همان طور که از اسم آن مشخص است، در حین جراحی انحنای غیر طبیعی ستون فقرات اصلاح می شود. در نهایت این کار به تسکین درد و افزایش دامنه حرکت کمک خواهد کرد.
- تعویض دیسک: گاهی اوقات هم می توان دیسک های مصنوعی را در بین مهره ها قرار داد تا از ساییدگی استخوان ها به یکدیگر جلوگیری شود.
پیشگیری از کم آبی دیسک
با اینکه خشک شدن ستون فقرات گردنی یا کمری یک قسمت طبیعی از روند پیری و افزایش سن است، اما با رعایت مواردی می توانید از این مشکل پیشگیری کنید. بعضی از این اقدامات پیشگیری کننده عبارتند از:
- بدن شما باید آب کافی در طول روز دریافت کند: عدم مصرف آب کافی باعث می شود که بدن عملکرد کمتری داشته باشد و نتواند مایع بین دیسک ها را در خود نگه دارد.
- سیگار نکشید: استعمال سیگار می تواند به طور مستقیم بر روی دیسک کمر تاثیر بگذارد و سرعت تحلیل رفتن دیسک را افزایش دهد.
- وزن سالم داشته باشید: اضافه وزن یا چاقی فشار مضاعفی به کمر و ستون فقرات وارد می کند که می تواند باعث خشک شدن و فرسودگی دیسک های بین مهره ای شود.
- به طور منظم ورزش کنید: انجام دادن تمرینات ورزشی به طور منظم، می توانند استخوان ها و عضلات را تقویت کنند. برای انجام دادن تمرینات ورزشی مناسب، بهتر است از پزشک خود یا از یک متخصص فیزیوتراپی کمک بگیرید.
فتق دیسک کمر و نکات مهم در مورد آن
