خواص هلیله سیاه چیست؟

گیاهان اساس معالجه بیماری ها در طول تاریخ بشر بوده اند و امروزه نیز این شیوه درمان با نام طب سنتی در همه نقاط دنیا رایج است. با وجود طب مدرن، اکنون نیز منشا بسیاری از دارو های آزمایشگاهی و شیمیایی از گیاهان دارویی است. گیاهان دارویی گیاهانی هستند که حاوی ماده موثره یا ترکیبات شیمیایی دارویی اند. این ترکیبات شیمیایی که به طور طبیعی در گیاهان وجود دارد، می توانند تاثیرات شگرفی در معالجه بیماری ها داشته باشند. گیاهانی در طبیعت یافت می شوند که اثربخشی بسیار بالا و سریعی از خود نشان می دهند.

اغلب افراد دانه های سیاه رنگ این گیاه را جهت درمان سریع یبوست مصرف می کنند. هلیله سیاه با عناصر مفید و ترکیبات مغذی اساس تهیه و ساخت دارو های شیمیایی زیادی است. این دانه های دارویی نه تنها برای رفع مشکلات گوارشی مفیدند، داروی بسیاری از بیماری ها از جمله دیابت، نقرس، صرع، روماتیسم، سرطان، فلجی و بیماری های قلبی و عروقی است. طبق مطالعات انجام شده هلیله سیاه اثرات آنتی اکسیدانی، ضد دیابتی، ضد باکتریایی، ضد ویروسی، ضد قارچی، ضد سرطانی، آنتی موتاژنیکی و ضد عفونی و فعالیت بهبود زخم ها رادارد.

هلیله سیاه چیست؟

میوه ی هلیله شبیه به بادام با سطح پوست راه راه است. هر میوه ی رسیده یک هسته دارد. وقتی آن را قبل از تشکیل شدن هسته از درخت می چینند و خشک می کنند، رنگ آن تیره می شود و به همین دلیل به آن هلیله سیاه می گویند. وقتی میوه هلیله کاملا می رسد، رنگ آن زرد می شود و به آن هلیله زرد می گویند. از هسته هلیله روغنی زرد رنگ و از تنه درخت هلیله نوعی صمغ می گیرند.درخت هلیله در مناطق پر تپه و جنگلی می روید؛ مثل مناطق جنوبی هیمالیا که جنگل های سرسبز آن در ارتفاعات قرار دارد.

کاربرد های هلیله سیاه

هلیله سیاه به طور گسترده در طب سنتی هند و ایران برای درمان بیماری هایی از جمله زوال عقل، یبوست و دیابت کاربرد دارد. روغن و پودر هلیله سیاه دو فرآورده مهم از این گیاه دارویی هستند. اخیرا از عصاره هلیله سیاه برای تهیه برخی از دارو ها استفاده می شود. این دارو ها به صورت قرص، کپسول و شربت در بازار قابل تهیه می باشند. از هلیله سیاه در جنوب شرق آسیا، به عنوان ماده ای رنگ زا استفاده می شود. با آسیاب کردن میوه های هلیله سیاه و جوشاندن آن، رنگ زرد کره ای بدست می آید که با آن پارچه ها و نخ های پنبه ای را رنگ می کنند. همچنین از میوه های این درخت در چرم سازی و اولین مراحل دباغی استفاده می شود.

ترکیبات شیمیایی هلیله سیاه

میوه هلیله ۳۲ تا ۴۵ درصد تانن (Tannin) و ۱۸ نوع آمینو اسید دارد و منبع آنتی اکسیدان هایی مانند الاجیک اسید، گالیک اسید، چبولیک اسید، فلاونول گلیکوزید، سلنیوم، ویتامین C و وبتامین E است. هلیله به دلیل میزان زیاد تانن طعم گسی دارد. وقتی میوه هلیله کاملا رسیده می شود، میزان تانن آن کاهش و میزان تاکسین های آن افزایش پیدا می کند.

به گفته طبیبان، در گذشته ۷ نوع مختلف میوه هلیله وجود داشته است؛ اما امروزه فقط ۳ نوع آن در دسترس است که هر ۳ میوه یک درخت هستند و تفاوت آن ها فقط در سن شان است.

فواید هلیله سیاه برای سلامتی

هلیله سیاه با اسم علمی ترمینالیا چبولا (Terminalia Chebula) گیاهی است که در شرق هند و نپال، جنوب غربی چین و سریلانکا، مالزی و ویتنام رشد می کند. این گیاه به دلیل فواید فراوانش در طب آیورودای هندی «مادر گیاهان دارویی» یا «شاه داروها» نامیده می شود.درخت هلیله سیاه در نواحی استوایی رشد می کند و ارتفاعش به ۳۰ متر هم می رسد. میوه نارس هلیله سیاه سبزرنگ است و وقتی می رسد به رنگ خاکستری مایل به زرد درمی آید. این میوه بیضی شکل، صاف و بدون کرک است که ۲ تا ۴٫۵ سانتی متر طول و ۱٫۲ تا ۲٫۵ سانتی متر عرض دارد و نوعی گیاه شیرین، قابض و گرم کننده با طعمی ناخوشایند است. پودر میوه خشک شده هلیله سیاه یکی از ۳ ماده موجود در تریفالا (Triphala) است که یکی از مشهورترین فرمول های آیورودا برای سلامتی محسوب می شود.

بهبود هضم و گوارش

مصرف منظم هلیله سیاه می تواند موجب تقویت عملکرد مجرای گوارشی و روده ها و افزایش جذب مواد مغذی از غذای مصرفی شود. همچنین پودر هلیله سیاه به بهبود دفع، تقویت و پاکسازی روده بزرگ و جلوگیری از یبوست کمک می کند.

حفاظت آنتی اکسیدانی و ضدباکتریایی

پودر هلیله سیاه منبعی غنی از آنتی اکسیدان های قوی است، از جمله:

• الاجیک اسید؛
• گالیک اسید؛
• چبولیک اسید؛
• فلاونول گلیکوزیدها؛
• سلنیوم؛
• ویتامین ث (C).

این مواد از بدن شما در برابر سرطان و سایر بیماری های جدی محافظت می کنند.بر اساس تحقیقات، عصاره هلیله سیاه غلظت گلوتاتیون، سوپراکسید دیسموتاز و سایر آنتی اکسیدان ها را در کبد و کلیه بهبود می دهد و برای مبارزه با استرس اکسیداتیو مؤثر است. همچنین به نظر می رسد هلیله سیاه در برابر بیماری های مرتبط با سن محافظت ایجاد می کند. از طرفی میوه خشک شده هلیله سیاه خاصیت ضدباکتریایی و ضدویروسی قوی دارد که از عفونت باکتریایی و ویروسی جلوگیری می کند.

کاهش اسید معده و محافظت در برابر زخم معده

هلیله سیاه می تواند اسید اضافی معده را کاهش دهد و حتی با افزایش مخاط در معده از زخم معده و درد معده جلوگیری کند. میوه هلیله سیاه غنی از آنتی اکسیدان های پلی فنول مانند گالیک اسید و الاجیک اسید است که با هلیکوباکترپیلوری مبارزه می کنند و خطر پیشرفت زخم معده را کاهش می دهند.

بهبود دیابت و سندروم متابولیکی

قند خون بالا و کاهش حساسیت به انسولین به علت رژیم غذایی نامناسب عوامل اصلی ابتلا به دیابت نوع ۲ و زمینه ساز سندروم متابولیک هستند. ترکیبات موجود در هلیله سیاه تا حدی سبب کاهش قند خون و افزایش حساسیت به انسولین می شود. البته لازم است بیماران دیابتی قبل از مصرف هلیله سیاه با پزشک مشورت کنند.

کمک به کنترل وزن

ه خواص هلیله سیاه برای لاغری هم اشاره شده است چون برای تنظیم وزن مفید است. این گیاه معده را شست وشو می دهد و به سیستم هضم و جذب مواد در معده کمک می کند. همچنین در افزایش سرعت متابولیسم بدن مؤثر است و با تقویت ترشح صفرا به مصرف چربی های بدن کمک و چاقی را مهار می کند.

بهبود اختلالات چشمی

از خواص هلیله سیاه برای چشم، تأثیر آن در بهبود انواع اختلالات چشمی است. می توان از آب هلیله سیاه برای شست وشوی چشم ها استفاده کرد. هلیله سیاه را یک شب در آب بخیسانید و صبح روز بعد از آب آن برای شست وشوی چشم استفاده کنید. آب هلیله سیاه خاصیت ضددرد و ضدالتهابی دارد و برای ورم ملتحمه هم مفید است.

مبارزه با حساسیت پوستی

هلیله سیاه برای مبارزه با حساسیت پوستی بسیار مفید است و پماد هلیله سیاه بهترین پماد برای چنین مشکلاتی محسوب می شود. این خمیر رنگ سبز روشنی دارد و از ساییدن میوه هلیله سیاه با کمی آب جوشیده به دست می آید. این خمیر را روی پوست آسیب دیده بمالید.

درمان اختلالات ریوی

مصرف پودر هلیله سیاه برای سرفه های شدید، برونشیت و مشکلات ریوی پیشنهاد می شود. برای این منظور نصف قاشق چای خوری پودر هلیله سیاه را با مقدار بسیار کمی عسل مخلوط کنید و به آرامی بمکید.

بهبود وضعیت پوست و مو

پودر میوه هلیله سیاه برای مو و پوست مفید است و معمولا برای مشکلات پوستی مثل جوش، کاهش موی زائد و موخوره پیشنهاد می شود. برای درمان جوش و التهابات پوستی گیاه پودرشده را با آب داغ به حالت خمیر دربیاورید و بعد از سردشدن، روی ناحیه آسیب دیده بمالید. درمان موضعی می تواند بهبود پوست را سریع تر و از جوش های بعدی جلوگیری کند. همچنین هلیله سیاه منبعی غنی از آنتی اکسیدان و سم زدایی قوی است و مصرف منظم پودر آن رنگ مو و پوست شما را بهبود می دهد.

درمان خونریزی

جوشانده هلیله سیاه از اضافه کردن یکی دو قاشق پودر هلیله سیاه به آب و جوشاندن آن به دست می آید. در صورت ابتلا به مشکلاتی مثل هموروئید، مصرف جوشانده می تواند به قطع شدن ترشح یا خونریزی کمک کند و موجب تقویت معده و خوددرمانی شود. همچنین خاصیت قابض بودن هلیله سیاه توده هموروئید را التیام می دهد.

درمان اسهال و اسهال خونی

پودر پالپ میوه اغلب به عنوان دارویی مؤثر برای اسهال مزمن و اسهال خونی استفاده می شود. ۱ قاشق پودر هلیله سیاه را با ۱ قاشق عسل مخلوط کنید و برای خلاصی از اسهال روزی ۲ بار از این ترکیب بخورید.

سفیدکردن دندان

از دیگر خواص هلیله سیاه کاربرد آن در سفیدکردن دندان است. روزی ۲ بار از این ماده روی دندان هایتان بزنید. این ماده به سفید و قوی شدن دندان کمک می کند. برای این کار هلیله سیاه را آسیاب و الک کنید و درون ظرف نگه دارید.

درمان زخم های دهان

با پودر هلیله سیاه و دوغ یا ماست خمیر درست کنید و برای درمان زخم های دهانی و جوش از این خمیر استفاده کنید. می توانید از جوشانده رقیق شده هلیله سیاه را هم برای التهاب دهان غرغره کنید. اگر دچار دندان درد یا مشکل لثه شده اید، خمیر را مستقیم روی دندان یا لثه دردناک خود بمالید تا سریع تسکین پیدا کند.

خواص هلیله سیاه در روایات

• در روایات از هلیله سیاه و خواص و فواید آن تمجید شده و از این گیاه به عنوان درخت بهشتی یاد شده است.
• در روایتی آمده است که پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله فرموده اند که «هلیله سیاه، از درختان بهشت است.»
• «اگر مردم بدانند که در هلیله زرد چه خاصیتی است، همانا هم وزن آن طلا می دادند.» (پیامبر صلی الله و علیه و آله)
• امام حسین علیهم السلام فرمودند: «هلیله زرد و ۷ دانه فلفل سیاه بگیرید و آن را آسیاب کن و با آن سرمه بکش، زیرا درمان چشم است.»
• "در هلیله، درمان ۷۰ بیماری و درد است." (امام حسین(ع) )

عوارض هلیله سیاه

مصرف هلیله سیاه در دوران بارداری به طور جدی ممنوع است و مصرف این داروی گیاهی ممکن است موجب کاهش تولید شیر مادر شود. از خواص هلیله سیاه این است که می تواند موجب کاهش قند خون بالا شود اما مصرف هلیله سیاه برای کسانیکه خطر ابتلا به دیابت و سندروم متابولیک را دارند توصیه نمی شود. همچنین مصرف هلیله سیاه را از دو هفته پیش از عمل جراحی باید قطع کنید. مصرف افراطی از هلیله سیاه ممکن است موجب اسهال موقا و برهی مشکلات گوارشی مانند نفخ و گاز معده شود.

مصرف هلیله سیاه برای خانم هایی که قاعدگی سخت و شدید دارد توصیه نمی شود. افرهدی که بیش از حد لاغر هستند و یا در هنگام انجام فعالیت های بدنی خسته می شوند نباید از هلیله سیاه استفاده کنند. اگر دچار اسهال شدید و بدن شما کم آب است از آن جایی که هلیله قابض است توصیه می شود که از آن مصرف نکنید.

آشنایی با خواص مفید زبان گنجشک