کشتی یکی از قدیمی ترین و فراگیرترین ورزش های دنیا است و احتمالا در دوران ماقبل تاریخ با تغییر شکل در جنگ های تن به تن و جایگزین کردن مرگ یا صدمات شدید با یک پیروزی نمادین ایجاد شده است. شواهد بسیاری از حضور کشتی در تمامی تمدن های آغازین بشری وجود دارد. البته اولین بار در یونان باستان به یک ورزش واقعی تبدیل و در سال ۷۰۴ پ.م وارد المپیک شد. در المپیک باستان قهرمان کشتی پس از قهرمان پرتاب دیسک مهمترین پهلوان یونان شمرده می شد. داستان رقابت اودیسه و آژاکس که هومر در ایلیاد روایت کرده است از قدیمی ترین و باشکوه ترین داستان های مربوط به کشتی است. سبک های متنوعی از کشتی در کشورهای مختلف دنیا تمرین می شود. از مهمترین سبک های ملی و محلی کشتی می توان به انواع کشتی با کمربند شامل گلیما در ایسلند، شوینگن در سوئیس، گوراش در آسیای میانه و نیز سومو و جوجیتسو در ژاپن، سامبو در روسیه اشاره کرد. تقریبا تمام کشورهای دنیا دو سبک المپیکی کشتی یعنی کشتی فرنگی و کشتی آزاد را پذیرفته اند، تفاوت این دو در آن است که در کشتی فرنگی، که بیشتر در اروپای قاره ای محبوب است، گرفتن پائین کمر و استفاده از پا ممنوع است اما در کشتی آزاد کشتی گیران اجازه همین اعمال را دارند. مسابقات این دو رشته زیرنظر فدراسیون بین المللی کشتی (فیلا) برگزار می شود.
● کشتی در طول تاریخ
بسیاری از کتیبه هایی که از روزگاران قدیم و در حدود پنج هزار سال پیش به جای مانده و توسط باستان شناسان کشف شده است ثابت میکند که کشتی در میان مصریان و آشوریان رواج بسیار داشته و دارای قاعده و مقررات مخصوصی بوده است . از بین النهرین و مصر فنون کشتی به مناطق دور و نزدیک آسیا و روم و یونان راه پیدا کرد و در هر جا گسترش و تکامل بیشتری یافت . مربیان کشتی در یونان باستان مراحل اجرای هر فن کشتی را به صورت چند نقاشی در حالات مختلف بر روی صفحات کاغذ پاپیروس نقاشی می کردند و به کمک آنها شاگردان خود را تعلیم می دادند. با رواج کشتی در یونان مسابقات مربوط به آن نیز از سال ۷۰۴ قبل از میلاد به مواد پنجگانه بازیهای المپیک باستان افزوده شد . مسابقات پنجگانه در بازیهای المپیک یونان باستان که پنتاتلون گفته می شد عبارت بود از دویدن – پریدن – پرتاب نیزه – پرتاب دیسک و کشتی گرفتن. قوانین اولیه کشتی در یونان باستان چنین بود که هر کسی سه بار زمین بخورد مغلوب به حساب می آید . ولی در بیشتر کشتیهای باستانی رسم بر این بود که اگر هر قسمت از بدن البته به جز کف پاها با زمین تماس پیدا کند آن کشتی گیر بازنده اعلام شود. از مشهورترین پهلوانان و کشتی گیران یونان در قرن ششم پیش از میلاد پهلوانی بود به نام میلو از اهالی کروتون. در ۶ دوره پیاپی از بازیهای المپیک به مقام قهرمانی رسید و در ۳۲ مسابقه بزرگ پهلوانی هم حریفان خود را شکست داد تا بلند آوازه ترین کشتی گیر زمان خود باشد. در قاره پهناور آسیا ورزش کشتی در میان قبایل و ایلات و عشایر همواره رایج بوده و محبوبیت بسیار داشته است اما رواج این ورزش در مغولستان – ژاپن – ایران و هندوستان بیشتر از دیگر مناطق آسیا بوده و هنوز هم هست.
● کشتی در ایران
در ایران قدیم کشتی گرفتن و زور آزمایی کردن اهمیت بسیار داشته است و این ورزش در زندگی و سنتهای ما ایرانیان به قدری ریشه دوانده که تبدیل به یک ورزش ملی شده است. درباره کلمه کشتی باید گفت که زرتشتیان و پارسیان باستان هنگام غروب آفتاب بندی به کمر خود می بستند و در برابر کانون آتش به دعا خواندن می پرداختند . آن کمربند کستی نامیده می شد و کشتی گرفتن هم از این کلمه آمده به معنی کمر یکدیگر را گرفتن . البته واژه کستی هم در طی زمان تبدیل به کشتی شده است و امروزه برای نامیدن این ورزش که زورگری و زور آزمایی است به کار میرود. تاریخ پهلوانی ایران سرشار از نامهای آشنایی است که قدرت بدنی و نیروی خود را در راه مبارزه با بی عدالتی و دفاع از مظلومان بکار برده اند. از پهلوانان قدیم پوریای ولی – عبدالرزاق – مفرد قلندر – فیله همدانی – شمس محمد – محمد مالانی و یوسف ساوی شهرت و محبوبیت بیشتر دارند و از پهلوانان دوره معاصر میتوان به نامهای مشهوری همچون ابراهیم یزدی – اکبر خراسانی – حاج محمد صادق بلور فروش و حاج سید حسن رزاز اشاره کرد .
تجهیزات برگزاری یک بازی معمول کشتی فرنگی به قرار زیر هستند:
1. دوبنده
دوبنده کلمه ای است که برای وصف لباس جایز کشتی فرنگی کاربرد دارد. این لباس سبک و محکم است و با انعطاف پذیری خود به ورزش کار کمک کند.
2. کفش های کشتی
با توجه به این که ورزش کشتی فرنگی روی تشک اجرا میشود، ورزشکاران باید از کفش های ویژه ای استفاده کنند. این کفش ها باید در هنگامی که ورزش کار روی سطح اسفنجی برای تعیین موقعیت خود در برابر رقیب تکان می خورد، نیروی گرفتن، انعطاف و اعتدال مناسبی را به وی ارائه دهد.
3. خون بند
خون ریزی ورزشکاران در حین سرشاخ شدن در مبارزه کشتی فرنگی پدیده غیر عادی نیست. پس اگر چنین موقعیتی پیش آید، کشتی گیر میتواند از" خون بند"( که داخل دوبنده خود قرار داده اند) برای بند آوردن جریان خون استفاده کند.
4. کلاه ایمنی
کلاه ایمنی یکی از تجهیزات اختیاری کشتی فرنگی است. احتمالا برخی از ورزشکاران، به علت حالت فیزیکی خود، به کلاه ایمنی نیاز داشته باشند. ولی امکان دارد بعضی دیگر از آن ها، به علت ترجیحات شخصی، از استفاده از آن جلوگیری کنند.
5. تشک مبارزه
تمام مسابقه ها کشتی فرنگی روی یک تشک مبارزه گرد برپا میشوند. این تشک ها از ماده های پلاستیکی زخیمی ساخته شده اند و ناحیه های مختلفی برای تعیین نقاط" خارج از محدوده" و نقاط" کم کاری" روی آن مشخص شده اند. اگر کشتی گیر زمان زیادی را در ناحیه کم کاری باقی بماند، به این معنی است که در حالت تدافعی قرار دارد و مایل به مبارزه با رقیب نیست.
6. اوزان:
گروه های وزنی کشتی ازاد و فرنگی برابر است و تا به حال چند بار تغییر نموده است . از سال ۲۰۰۲ به این سو رقابت های کشتی فرنگی و ازاد در رده سنی بزرگسالان در هفت وزن ِ ۵۵ کیلوگرم، ۶۰ کیلوگرم، ۶۶ کیلوگرم، ۷۴ کیلوگرم، ۸۴ کیلوگرم، ۹۶ کیلوگرم، ۱۲۰ کیلوگرم برگزار میشود.
در رده نونهالان( ۱۴ و ۱۵ سال) در ده وزن از ۲۹ تا ۸۵ کیلو، در رده نوجوانان( ۱۶ و ۱۷ سال) در ده وزن از ۳۹ تا ۱۰۰ کیلو و در جوانان( ۱۸ تا ۲۰ سال) در ۸ وزن از ۴۶ تا ۱۲۰ کیلوگرم برپا میشود.
مسابقه های کشتی زنان در المپیک در چهار وزن ۴۸ کیلوگرم، ۵۵ کیلوگرم، ۶۳ کیلوگرم و ۷۲ کیلوگرم برپا میشود . ولی مسابقات قهرمانی جهان در هفت وزن( از ۴۴ تا ۷۲ کیلوگرم) انجام میشود.
مقررات کشتی فرنگی
- بر مبنای قانون بین المللی هرگونه گرفتن، ضربه زدن و پرتاب کردن آرام رقیب جایز است. ولی هر مدل گرفتنی که زندگی یا سلامتی اعضای رقیب را به خطر بیندازد مثل گرفتن گلو ممنوع است. همچنین استفاده از لگد، مشت، کله زدن و گرفتن دوبنده ممنوع است. جدیدترین قانون کشتی فیلا که از سال ۲۰۱۳ به اجرا در می اید اینگونه است:
- کشتی در دو زمان ۳ دقیقه ای برگزار میشود .
- شمارش امتیازها بصورت مجموع هر دو زمان خواهد بود.
- خاک کردن ۲ امتیاز دارد. خارج شدن رقیب از تشک و پوئن- اخطار تنها یک امتیاز خواهد داشت.
- در کشتی فرنگی هنگامی که امتیاز فنی یک کشتی گیر در هر زمان یا در مجموع به اختلاف ۸ برسد، کشتی فورا قطع و برنده اعلام خواهد شد.
- برخورد شانه ها با تشک، ضربه فنی به حساب می آید .
- در کشتی فرنگی وضعیت اخطار متفاوت از کشتی ازاد است. نخستین تذکر بصورت هشدار است و به رقیب اجازه انتخاب میدهد که کشتی را در خاک ادامه دهد یا در سرپا. دومین هشدار به کشتی گیر کم کار این فرصت را به حریفش میدهد که کشتی را در خاک ادامه دهد یا در سرپا یک و یک امتیاز برای رقیب در پی خواهد داشت. اگر کشتی گیری سه اخطاره شود، رقابت قطع میشود و حریفش با امتیاز ضربه فنی برنده میشود .
- سابقه ها می بایست روی تشک کشتی که حداقل ۱۰ متر قطر دارد برپا شود.