مال خر کیست؟
هنگامی که سرقتی اتفاق می افتد سارق باید مالی که دزدیده است را بفروشد یا به اصطلاح، آن را آب کند. به همین دلیل افرادی هستند که کار خرید و فروش اموال مسروقه را هم انجام می دهند که در قانون به آنها مال خران گفته می شود. طبق قانون، خرید مال مسروقه جرم است و اگر کسی چنین اقدامی را آگاهانه انجام دهد، برابر قانون مجازات اسلامی، تنبیه خاصی برایش در نظر گرفته می شود.
در حقیقت سارقان پس از سرقت اموال باید به نحوی آنها را بفروشند و مال خرها افرادی هستند که این اموال را با قیمتی بسیار پایین تر از ارزش واقعی آنها، خریداری کرده و به فروش می رسانند.
این عمل در قانون جرم محسوب شده و مال خر به نوعی شریک سارق به حساب می آید. مال خری به معنای معامله مال مسروقه بوده که به درستی نیز جرم انگاری شده است.
مال خری یا همان خرید و فروش مال مسروقه، از جمله جرایمی محسوب می شود که انگیزه سرقت را در میان سارقان افزایش خواهد داد. معنای مخالف این موضوع نیز آن است که اگر سارق، برای اجناس یا اموال مسروقه، مشتری پیدا نکند، میزان سرقت تا اندازه بسیار زیادی، بخصوص در مورد اموال قیمی مانند لوازم خودرو و طلاجات ساخته شده، کاهش خواهد یافت.
هر دو نفر سارق و خریدار مال مسروقه یا همان مال خر، غاصب محسوب می شوند. غاصب نخست سارق و غاصب دوم، مال خری است که با علم به مسروقه بودن، مال مورد نظر را خریداری کرده است.
تعریف جرم رشا و ارتشا و نحوه شکایت و رسیدگی به آن در مراجع قضاییمجازات مالخری
مطابق با ماده ۶۶۲ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس با علم و اطلاع یا با وجود قرائن اطمینان آور به این که مال در نتیجه ارتکاب سرقت حاصل شده است، آن را به نحوی از انحاء تحصیل یا مخفی یا قبول کند یا مورد معامله قرار دهد، به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»
علاوه بر این، اگر متهم خرید و فروش اموال مسروقه را حرفه خود قرار داده باشد، و با توجه به ارزش مال مسروقه به اشد مجازات در این ماده محکوم خواهد شد.
در حالت کلی شاید ملاک مشخصی برای اثبات دزدی بودن مال وجود نداشته باشد، اما از برخی شواهد می توان تا حدودی به آن پی برد.
برای مثال، در برخی شهرها مکان های خاصی برای فروش اموال دزدی وجود دارد و طبیعتا رفتن به این مکان ها و خرید از آنجا را نمی توان به حساب ناآگاهی و بی اطلاعی از دزدی بودن مال گذاشت.
مجازات خرید مال مسروقه همانطور که به آن اشاره کردیم، سنگین بوده و اشتغال به این کار، مجازات را تشدید خواهد کرد.
اثبات بی اطلاعی از دزدی بودن مال نیز کاری دشوار است و باید دلایل محکمه پسند را به قاضی ارائه داد تا نهایتا قاضی با بررسی دلایل و عوامل دیگر نسبت به عدم آگاهی متهم از مال مسروقه، وی را تبرئه نماید.
در غیر این صورت مجازات مالخری برای وی در نظر گرفته خواهد شد.
باید به این نکته نیز توجه نمود که فقط خرید مال دزدی جرم به حساب نمی آید، بلکه مداخله در آن مانند: نگه داشتن مال مسروقه، امانت دادن یا هدیه دادن آن و … نیز جزو شراکت با سارق حساب شده و در همه این موارد در صورت آگاهی فرد از مسروقه بودن مال، مجازات خرید مال دزدی را در پی خواهد داشت.
شرایط تحقق جرم مال خر
با توجه به مجازات مالخری و دشوار بودن اثبات بی اطلاعی از مال دزدی، بر اساس دلایل زیر، عمل متهم خرید مال مسروقه تلقی شده و مجازات در پی خواهد داشت:
- داشتن علم و آگاهی از دزدی بودن مال معامله شده
چنانچه مشخص شود که فرد از مسروقه بودن مال بی اطلاع است، مسئولیت از وی ساقط خواهد شد.
- وجود دلایل اطمینان آور از مسروقه بودن مال
مانند: پایین بودن قیمت مال نسبت به قیمت واقعی آن، که ایجاد شک در دزدی بودن آن خواهد کرد؛ البته این مسئله به تنهایی دلیل بر انجام جرم نیست و باید در ابتدا اثبات شود.
اما چنانچه در صورت عدم اطلاع از دزدی بودن مالی، آن را خریداری کرده باشید، چه مجازاتی خواهد داشت؟
مجازات خرید مال دزدی بدون اطلاع
بر اساس مواردی که به آن اشاره کردیم، یکی از شرایط تحقق جرم، اطلاع از مسروقه بودن مال است.
در صورتی که با دلایل کافی ثابت شود که شخص خریدار از دزدی بودن مال اطلاعی نداشته است، مشمول مجازات نخواهد شد.
البته این اثبات دشوار بوده و نیاز به شواهد و قرائن این اطمینان آور و محکم پسند دارد. با این حال در صورت اثبات بی اطلاعی نیز باید کالای خریداری شده را به صاحب آن بازگرداند.
چگونه می توان بی اطلاعی از دزدی بودن مال را به دادگاه اثبات نمود ؟
عمل مالخر ی مجازات سنگینی دارد و حتی اگر از دزدی بودن مال بی اطلاع باشد نیز به راحتی نمی تواند بی اطلاعی خود را به دادگاه اثبات نماید.
فرد باید بتواند دلایل و مدارکی را به دادگاه ارائه نماید که مورد قبول قاضی دادگاه باشند و قاضی بتواند با برسی آن ها به این نتیجه برسد که فرد از دزدی بودن اموال بی اطلاع بوده و سپس حکم تبرئه اورا صادر نماید.
در صورتی که فرد نتواند دلایل و مدارک کافی را برای اثبات بی اطلاعی خود به دادگاه اثبات نماید، دادگاه او را مطابق با قانون مجازات مالخر ی، مجازات خواهد کرد.
به این نکته توجه داشته باشید که اگر شخص برای بار اول نیز این جرم را ارتکاب نماید در دادگاه هیچ تفاوتی با افرادی که برای چند بار این جرم را مرتکب شده اند نخواهد داشت و مجازات خواهد شد.
چه جرائم دیگری مطابق با جرم مالخری مجازات دارند ؟
شاید با خود تصور کنید که فقط خرید مال جرم است و فرد فقط به دلیل خرید مال سرقتی مجازات می شود که در این باره باید بگوییم این تصور کاملا اشتباه است و عوامل دیگری نیز می توانند باعث مجازات فرد شود چند مورد از این عوامل را در ادامه بیان کرده ایم :
- به امانت نگه داشتن مال مسروقه
- اگر فردی با اطلاع از اینکه مالی سرقت شده است آن را نزد خود به امانت نگه دارد و از آن مراقب نماید در واقع شریک جرم حساب شده و مجازات او همانند مجازات شخص مالخر خواهد بود.
- هدیه دادن مال مسروقه
در صورتی که شخص با اطلاع از اینکه مال دزدی است آن را به شخص دیگری به عنوان هدیه اعطا نماید شریک جرم است.
برای مثال فردی از طلای مسروقه را نزد خود نگه می دارد و آن را به شخص دیگری هدیه می دهد که در این صورت هم مجرم شناخته شده و هم به مجازات جرم مال خری محکوم خواهد گردید.
حارصه چیست و مجازات آن چه می باشد؟
