پژوهشگران علوم پزشکی می گویند نتایج یک تحقیق جدید نشان می دهد برخی افراد که بدن آن ها بدون دلیل بو می دهد، احتمالا به نوعی اختلال ژنتیکی غیرمعمول مبتلا هستند که “سندرم بوی ماهی” نامیده می شود.به علت زیاد از حد بودن ماده ای به اسم تری میتل آمین بوی آمونیاکی تند و بسیار تیز و زننده ایجاد می کند که شبیه به بوی ماهی گندیده است و به همین جهت این بیماری را به اسم سندرم بوی ماهی نیز می نامیم که به علت اختلال در یک آنزیم است که یک آنزیم خاصی در بدن مختل می شود و این بیماری ایجاد می شود .سندرم “تریم تیلامنیوریا” ( Trimethylamine ) عامل بروز آن تولید و انتشار مقادیر زیادی از ترکیب ” تریم تیلامین” (TMA) از بدن است.
TMA زمانی تولید می شود که فرد غذاهای غنی از نوعی ماده خاص موسوم به کولین را مصرف و هضم کند. این ماده در ماهی های آب شور، تخم مرغ، جگر و حبوبات خاص مثل سویا و لوبیای قرمز موجود است.افرادی که به این اختلال متابولیکی مبتلا هستند حتی با وجود رعایت کردن مسائل بهداشتی بازهم بوی نامطبوعی از بدنشان تولید می شود.این سندرم پیامد های روانی و اجتماعی قابل ملاحظه ای برای فرد مبتلا می تواند در پی داشته باشد اما در عین حال هم تشخیص آن بدون آزمایشات خاص معمولا دشوار است.
این سندرم در واقع حاصل بروز نواقصی در یک ژن موسوم به FMO۳ است. وقتی این ژن دچار نقص شود بدن نمی تواند متابولیسم ماده TMA را به درستی انجام دهد. در حالت عادی اگر این ماده درست متابولیسم شود ترکیبات حاصل از آن عاری از بو خواهند بود اما با وجود اختلال در ژن FMO۳ متابولیسم کامل انجام نمی شود و ترکیبات بودار از بدن پراکنده می شوند. برخی از افراد این ژن معیوب را زا والدین خود به ارث می برند.
سندرم بوی ماهی چیست؟
مقادیر قابل توجهی از ماده ای به نام تری متیل آمین-N- اکسید در ماهی دریازی وجود دارد که پس از مرگ ماهی توسط باکتری ها به تری متیل آمین تبدیل می شود که بوی مشخص ماهی گندیده را به وجود می آورد.تری متیل آمینوری یا همان سندرم بوی ماهی یک اختلال متابولیک ارثی است که با بوی بسیار بد بدن که مانند ماهی گندیده است، مشخص می شود.
در حالت عادی اگر این ماده درست متابولیسم شود ترکیبات حاصل از آن عاری از بو خواهد بود اما با وجود اختلال در ژن FMO3 متابولیسم کامل انجام نمی شود و ترکیبات بودار از بدن پراکنده می شوند.این بو به علت دفع بیش از حد پروتئینی به نام تری متیل آمین در ادرار، عرق و تنفس به وجود می آید.
همان طور که گفته شد این سندرم در واقع حاصل بروز نواقصی در ژن موسوم به FMO3 است که وقتی دچار نقص می شود بدن نمی تواند متابولیسم ماده تری متیل آمین را به درستی انجام دهد.
سندروم بوی ماهی یا تری متیل آمینوریا نوعی بیماری نادر است که موجب متصاعدشدن بوی ناخوشایند شبیه به بوی ماهی از بدن یا دهان فرد می شود. این بیماری علامت دیگری ندارد؛ اما بوی بد آن می تواند باعث انزوای اجتماعی یا افسردگی در فرد شود. در بعضی موارد، ژن معیوب بیماری از والدین به ارث می رسد، ولی همیشه این طور نیست. اگر مشتاقید بیشتر درمورد سندروم بوی ماهی و علت ایجاد و روش های درمانی آن بدانید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
سندروم بوی ماهی چیست؟
تری متیل آمین نوعی ماده شیمیایی بدبو است که باکتری های روده با شکستن مواد غذایی خاص تولیدش می کنند. در بیماری سندروم بوی ماهی بدن توانایی لازم برای تبدیل ماده شیمیایی بدبوی تری متیل آمین به ماده شیمیایی بی بو را ندارد. در نتیجه، تری متیل آمین در بدن تجمع می یابد و در مایعات بدن مثل عرق وارد می شود.
بیماری تری متیل آمینوریا چطور به ارث می رسد؟
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سندروم بوی ماهی ژن معیوب بیماری ای به نام مونواکسیژناز ۳ حاوی فلاوین یا به اختصار اف.ام.اُ.۳ (FMO3) را از والدین خود به ارث می برند. در نتیجه، دو ژن معیوب دارند. در واقع، هریک از والدین یک کپی از ژن معیوب را به صورت اتوزومی مغلوب دارند و حامل بیماری اند. به همین دلیل، معمولا علائم بیماری را ندارند یا علائم آنها خفیف و موقت است.
محققان بر این باورند که انواع مختلف جهش ژن اف.ام.اُ۳ در شدت علائم اثر می گذارد. بعضی افراد ممکن است به دلیل دوز بالای تری متیل آمین یا محصولاتی که تولید تری متیل آمین را به راه می اندازند سندروم بوی ماهی ثانویه داشته باشند. در این حالت، آنزیم اف.ام.اُ۳ نمی تواند مقدار اضافی تری متیل آمین را تجزیه کند.
اگر به سندروم بوی ماهی مبتلا باشید، فرزندان شما حامل بیماری خواهند بود؛ ولی بعید است مشکلی داشته باشند. منتها اگر همسر شما ناقل بیماری باشد، این احتمال وجود دارد که فرزندتان به بیماری مبتلا شود. مشاور ژنتیک احتمال ابتلای کودکتان را بررسی می کند.
علائم سندروم بوی ماهی
علائم سندروم بوی ماهی ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد؛ اما تا سال های بعد و تا زمان بلوغ بروز نکند. تنها علامت این بیماری بوی ناخوشایند شبیه ماهی پوسیده است که می توان بوی آن را به چیزهای دیگری هم تشبیه کرد و معمولا روی موارد زیر اثر می گذارد:
- تنفس؛
- تعریق؛
- مدفوع؛
- ترشحات تولید مثلی.
این بو گاهی مداوم و گاهی مقطعی است. موارد زیر می تواند بوی ایجادشده را بدتر کند:
- استرس؛
- عرق کردن؛
- غذاهای خاص مثل ماهی، تخم مرغ و لوبیا.
سندروم بوی ماهی در زنان نسبت به مردان شایع تر است. علت اصلی این موضوع مشخص نیست. منتها ممکن است وجود هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون در خانم ها موجب این اتفاق شود. ممکن است خانم ها در شرایط زیر علائم شدیدتری داشته باشند:
- حوالی قاعدگی؛
- در طول قاعدگی؛
- دقیقا قبل از قاعدگی؛
- بعد از مصرف قرص های جلوگیری از بارداری.
تشخیص سندروم بوی ماهی چطور انجام می شود؟
تشخیص معمولا با تجزیه و تحلیل نمونه ادرار 24 ساعته و اندازه گیری تری متیل آمین مشخص می شود. یکی دیگر از آزمایش هایی که انجام می شود، آزمایش ژنتیک است که برای تشخیص جهش ژن FMO3 است. تست های ژنتیک می تواند شواهد قطعی از بروز این بیماری ارائه دهد. با این حال در مواردی تشخیص اين بيماري به سختی اتفاق می افتد. پس از تشخیص به افراد توصیه می شود از خوردن ماهی های آب شور و غذاهای حاوی سطوح بالایی از لسیتین، کارنیتین و کولین مانندتخم مرغ و دانه سویا خودداري كنند.
درمان سندروم بوی ماهی
در حال حاضر درمانی برای بیماری تری متیل آمینوریا وجود ندارد و درمان بر اساس مدیریت و کاهش علائم بیماری صورت می گیرد. منتها انجام بعضی موارد علائم را کاهش می دهد.
۱. پرهیز غذایی
می توانید از خوردن غذاهایی که بو را تشدید می کند خودداری کنید. از جمله این غذاها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوبیا؛
- جگر؛
- شیر گاو؛
- تخم مرغ؛
- بادام زمینی؛
- نخود فرنگی؛
- محصولات سویا؛
- بعضی از سبزیجات؛
- غذاهای دریایی (ماهی آب شیرین خوب است)؛
- مکمل های حاوی لسیتین مثل مکمل های روغن ماهی.
ایده خوبی نیست که خودتان تغییرات بزرگی در رژیم غذایی تان ایجاد کنید؛ به خصوص اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا در دوران شیردهی به سر می برید. می توانید به متخصص تغذیه مراجعه کنید. پزشک رژیمی برایتان در نظر می گیرد تا مواد غذایی لازم را دریافت کنید.
۲. سبک زندگی برای کاهش علائم سندروم بوی ماهی
رعایت موارد زیر می تواند مفید باشد:
- از ضدعرق استفاده کنید؛
- لباس هایتان را مرتب بشویید؛
- روش های آرام سازی را یاد بگیرید. استرس علائمتان را بدتر می کند؛
- از انجام ورزش های شدید خودداری کنید. ورزش های ملایمی انجام دهید که عرق زیادی ایجاد نکند؛
- پوستتان را با صابون و شامپوی کمی اسیدی بشویید. بنابراین محصولاتی با پی.اچ (pH) ۵٫۵ تا ۶٫۵ انتخاب مناسبی اند.
۳. درمان های پزشکی
ممکن است پزشک موارد زیر را به شما پیشنهاد دهد:
- تجویز دوره کوتاه آنتی بیوتیک که می تواند تولید تری متیل آمین در روده را کاهش دهد؛
- استفاده از مُلین تا غذا برای مدت زمان کمتری در مجرای گوارشی باقی بماند و می تواند مقدار تری متیل آمین تولیدشده در روده را کاهش دهد.
- تجویز مکمل های خاص مثل زغال فعال یا ریبوفلاوین (ویتامین ب۲) که می توانند مقدار تری متیل آمین ادرار را کاهش دهند:
۷۵۰ میلی گرم زغال فعال روزی ۲ بار به مدت ۱۰ روز؛
۶۰ میلی گرم کلوروفیلین مس بعد از غذا، روزی ۳ بار به مدت ۳ هفته؛
ریبوفلاوین به افزایش عملکرد آنزیم اف.ام.ا در بدن کمک می کند؛ ۳۰ تا ۴۰ میلی گرم ریبوفلاوین ۳ تا ۵ بار در روز همراه غذا.
۴. استفاده از گروه های حمایتی
بسیاری از افراد با مشکلات سندروم بوی ماهی زندگی می کنند. هرچند این بیماری فقط یک علامت دارد، انزوا و خجالت و افسردگی از پیامدهای شایع آن است. اگر می خواهید با این بیماری کنار بیایید، با پزشک مشورت کنید. ممکن است پزشک شما را به مشاور ارجاع دهد.
منظور از بیماری قوز کمر یا کیفوز چیست؟
