سندرم تونل کارپال (CTS) فشردگی عصب میانی دست است که از داخل کانالی در مچ دست عبور می کند. عصب میانی احساس را در انگشتان شست، نشانه، انگشت سبابه و قسمتی از انگشت حلقه را تأمین می کند. این عصب پالس هایی را به عضلاتی که به سمت شست می روند می رساند. سندرم تونل کارپال ممکن است در یک یا هر دو دست ایجاد شود.
تورم مچ دست باعث فشار ایجادکننده سندرم تونل کارپال یا سندرم تونل مچی می شود. این عارضه ممکن است باعث بیحسی، ضعف و احساس گزگز در دست در نزدیکی انگشت شست شود.احتمال ابتلا به این سندرم در زنان بین 40 تا 60 ساله بسیار بالا است. زنان باردار نیز در اواخر دوران بارداری به علائم کوتاه مدت این عارضه دچار می شوند. زنانی که قرص های ضدبارداری مصرف می کنند، در سنین یائسگی هستند یا داروی استروژن مصرف می کنند بیشتر مستعد ابتلا به گرفتگی مچ دست هستند.
علت ایجاد سندرم تونل کارپال
تونل کارپال یک مسیر استخوانی و رباطی باریک و سخت در کف دست است. عصب میانی و تاندون ها در کانال کارپال قرار دارند. تونل کارپال در برخی مواقع ممکن است به دلیل التهاب و تحریک تاندون ها یا به دلیل تورم های دیگر باریک شده و بر عصب میانی فشار وارد کند.
احساس ها در کف دست، انگشت شست و سه انگشت توسط عصب میانی کنترل می شوند. عصب میانی همچنین عضلاتی که انگشت شست را به سمت کف دست برای لمس انگشتان دیگر حرکت می دهد را کنترل می کند. فشار وارده بر این عصب باعث ایجاد درد، بیحسی و ضعف در دست و مچ دست شده که ممکن است به سمت بازوها و حتی شانه ها نیز کشیده شود. سندرم تونل کارپال ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شود. به هر حال، اگر فرد به طور مکرر، مچ دست خود را حرکت دهد، در معرض لرزش قرار داشته باشد و به طور مداوم از انگشتان دست خود استفاده کند مانند تایپ کردن بیشتر در معرض ابتلا به این سندرم قرار می گیرد. در برخی مواد ممکن است ابتلا به سندرم تونل کارپال دلیل مشخصی نداشته باشد.تصور بر این است که برخی دلایل شایع ابتلا به سندرم گرفتگی مچ دست عبارتند از:
- حرکات و مانورهای مکرر
- استفاده مکرر از ابزار دستی لرزشی
- فشار کاری
- بارداری، به عنوان مثال به دلیل ادما یا احتباس مایعات
- روماتیسم مفصلی التهابی یا دیژنراتیو
- کم کاری تیروئید
- دیابت
- آسیب دیدگی مانند دررفتگی یا شکستگی مچ دست
- مشکلات ساختاری در مچ دست
- ضایعات مچ دست
- کیست یا تومور در تونل کارپال
- پرکاری و بیش فعالی غده هیپوفیز
- هر گونه تورم یا التهاب در اطراف تاندون ها
نشانه ها و علائم سندرم تونل کارپال
نشانه های این سندرم معمولا با آغاز بی حسی در شب به همراه درد در دست آغاز شود. معمولا بیماران با چنین نشانه هایی از خواب بیدار می شوند و باید دست خود را تکان دهند تا درد تسکین یابد. نشانه ها می تواند در طول روز نیز وجود داشته باشد. افرادی که نشانه هایی همچون بی حسی و درد در این ناحیه را تجربه می کنند باید به یک پزشک متخصص مراجعه نمایند. این موارد ممکن است به هنگام برداشتن یا در دست گرفتن یک شیء نیز ظاهر شود. با بدتر شدن شرایط، درد به مچ دست کشیده می شود و تا شانه یا داخل دست نیز ادامه پیدا می کند. زمانی که این شرایط حاد شود، بیمار ضعیف شدن دست را شاهد خواهد بود.
تشخیص و آزمون سندرم تونل کارپال
برای تشخیص سندرم تونل کارپل پزشک ممکن است یک معاینه بدنی انجام دهد. بعد از بررسی احساس و قدرت دست، پزشک می تواند ازمون های بیشتری برای تشخیص انجام دهد. این آزمون ها شامل EMG یا ازمون سرعت هدایت عصبی است. یک EMG که الکترومیوگرافی نیز نامیده می شود در این شرایط انجام خواهد شد. این آزمون خروجی الکتریکی عضلات را اندازه گیری می کند. پزشک یک سوزن کوچک داخل عضلات خاصی قرار می دهد. این سوزن ها می تواند جریان الکتریکی عضلات را شناسایی کند.
آزمون سرعت هدایت عصبی نیز سرعت تکانه های الکتریکی در اعصاب را بررسی می کند. برای انجام اینکار دو الکترود بر روی سطح پوست قرار می گیرد و شوکی به اعصاب فرستاده می شود. سرعت بر اساس مسافتی که تکانه طی می کند سنجیده می شود. این آزمون electroneurography یا EneG نیز نامیده می شود.
روش های درمان سندرم تونل کارپال
در محل مچ دست هشت استخوان کوچک به نام استخوان های کارپال وجود دارند. یک رباط (که به آن رتیناکولوم هم می گویند) در قسمت جلوی مچ دست قرار دارد. بین این رباط و استخوان های کارپال فضایی به نام تونل کارپال وجود دارد. تاندون هایی که عضلات ساعد را به انگشتان متصل می کنند، از تونل کارپال رد می شوند. علاوه بر این عصب اصلی دست (عصب میانی) قبل از تقسیم شدن به اعصاب زیر مجموعه در کف دست، از این تونل عبور می کند.
درمان بدون جراحی برای درمان سندرم تونل کارپال
سندروم تونل کارپال باید در اسرع وقت پس از شروع علائم بیماری درمان شود. بعضی افراد که علائم بیماری آنها در سطح خفیف یا متوسط باشد، ممکن است با کمی استراحت دادن بیشتر به دست ها و اجتناب از انجام فعالیت هایی که علائم بیماری را تشدید می کنند، ناراحتی ناشی از بیماری را کاهش دهند و با استفاده از بسته های یخ ورم احتمالی ایجاد شده در محل مچ دست را از بین ببرند.
اگر استفاده از این تکنیک ها نتوانست با گذشت چند هفته باعث کاهش علائم بیماری و بر طرف شدن آنها شود، لازم است از روش های درمانی دیگر همچون اسپیلینت مچ دست، دارو و عمل جراحی استفاده شود. استفاده از اسپیلینت و سایر روش های محافظه کارانه احتمالاً زمانی اثر بخشی بیشتر دارند که علائم بیماری خفیف تا متوسط بوده و برای مدت کوتاه تر از 10 ماه ایجاد شده باشند.
- دارو: داروهای ضد التهاب غیر استروئید همچون ایبو پروفن (آدویل، مورتین IB، و سایر داروهای مانند آن) می توانند به کاهش درد ناشی از سندروم تونل کارپال در کوتاه مدت کمک موثر نمایند.
- اسپیلینت مچ دست: از اسپیلینت مچ دست برای حفاظت از مچ و حفظ موقعیت طبیعی آن استفاده می شود. در هنگام استفاده از اسپیلینت نباید فشار مستقیم بر روی تونل کارپال وجود داشته باشد. استفاده از اسپیلینت می تواند از خم شدن مچ دست که باعث وارد شدن فشار به عصب میانی شده و علائم بیماری را تشدید می نماید، جلوگیری کند. با استفاده از اسپیلینت شما باید بهبود مشخص در وضعیت علائم بیماری خود را در طول چهار هفته مشاهده نمایید.
- فیزیوتراپی: روش های فیزیوتراپی شامل استفاده از امواج مافوق صوت، حرکت های کششی، و حرکت های بهبود دامنه حرکت است. در بعضی از کلینیک ها، این روش ها ممکن است توسط متخصص کار درمانی برای بیمار تجویز شده و مورد استفاده قرار گیرد.درمان های فیزیوتراپی موجود برای سندروم تونل کارپال برای تسریع فرآیند بهبود، اطمینان از دستیابی به نتایج بهینه، و کاهش احتمال عود مجدد بیماری لازم و ضروری هستند. این روش های درمانی شامل موارد زیر می باشند:
- ماساژ بافت نرم
- الکترو درمانی
- حرکت دادن مفصل
- درای نیدلینگ
- گرما یا سرما درمانی
- تمرین های حرکتی به منظور بهبود انعطاف پذیری و قدرت عضلات
- آموزش و ارائه توصیه های لازم برای اصلاح فعالیت ها
داروهای کورتیکو استروئید: پزشک ممکن است از تزریق داروهای کورتیکو استروئید مثل کورتیزون در تونل کارپال برای کاهش درد استفاده کند. داروهای کورتیکو استروئید می توانند باعث کاهش التهاب و ورم مفاصل شده و در نتیجه فشار وارد شده به عصب میانی دست را کم کنند. مصرف داروهای خوراکی کورتیکو استروئید به میزان تزریق این داروها در درمان سندروم تونل کارپال اثربخش نیست.
عمل جراحی برای درمان سندرم تونل کارپال
در یک عمل جراحی محدود می توان رباط جلوی مچ دست را بریده و فشار وارد شده بر تونل کارپال را با ایجاد فضای بیشتر برای عصب کاهش داد. انجام این کار معمولاً باعث درمان بیماری می شود. این عمل جراحی تحت بی حسی موضعی انجام می شود. به هر حال برای این درمان دو نوع اصلی عمل جراحی باز و بسته را می توان مورد استفاده قرار داد. به این ترتیب جراح احتمالاً با شما درباره تکنیک مناسب برای عمل جراحی مچ دست صحبت خواهد کرد.
پس از گذشت چند هفته از انجام عمل جراحی سندروم تونل کارپال شما می توانید فعالیت عادی دست خود را مجدداً آغاز کنید. به هر حال پس از عمل یک جای زخم کوچک در جلوی مچ دست شما باقی خواهد ماند. همچنین احتمال مشاهده عوارض محدود پس از عمل جراحی مچ دست را همواره باید مورد توجه قرار داد. برای مثال، پس از عمل جراحی خطر ناچیز در ارتباط با عفونت و وارد شدن آسیب به عصب یا رگ های خونی وجود دارد.
جلوگیری از سندرم تونل کارپال
هیچ استراتژی اثبات شده ای برای پیشگیری از سندرم تونل کارپال وجود ندارد، اما می توانید با این روش ها، استرس وارد شده بر دست ها و مچ را به حداقل برسانید:
- از دست های خود به ارامی و با وارد کردن نیروی کم استفاده نمایید. به عنوان مثال، اگر در هنگام کار از صندوق پول یا صفحه کلید استفاده می کنید، کلیدها را به آرامی فشار دهید. اگر زیاد می نویسید، از یک قلم بزرگ با قسمت نگهدارنده نرم و جوهر روان استفاده نمایید.
- استراحت های کوتاه و مکرر داشته باشید. به آرامی دست ها و مچ خود را خم و راست کنید. در صورت امکان، به انجام فعالیت های جایگزین بپردازید. این امر، به ویژه در صورت استفاده از وسایل ارتعاشی یا وسایلی که نیاز به اعمال نیروی زیاد دارند، بسیار مهم است. استراحت هایی در حد چند دقیقه در هر ساعت هم می تواند تفاوت مهمی ایجاد نماید.
- مراقب فرم دستان خود باشید. از خم کردن کامل مچ دست به سمت بالا یا پایین خودداری کنید. قرارگیری مچ در موقعیتی که کاملا خم نباشد، مناسبتر است. صفحه کلید خود را هم ارتفاع با آرنج یا کمی پایین تر نگه دارید.
- حالت قرارگیری بدنتان را بهبود بخشید. قرارگیری در حالت نامناسب بدنی، سبب چرخش شانه به سمت جلو، کوتاهی عضلات گردن و شانه و فشرده سازی اعصاب گردنی می گردد. این امر می تواند مچ دست، انگشتان و ساعد را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ایجاد گردن درد شود.
- موس کامپیوتر خود را عوض کنید. حتما از یک ماوس راحت که به مچ دستتان فشار نیاورد، استفاده نمایید.
- دستان خود را گرم نگه دارید. اگر در محیطی سرد کار می کنید، احتمالاً دچار درد و گرفتگی دست می شوید. اگر نمی توانید درجه حرارت محل کار خود را کنترل کنید، با استفاده از دستکش های بدون انگشت، دست و مچ دست خود را گرم نگه دارید.
منظور از سندروم مارفان چیست؟
