معرفی کتاب مناظره شاه میلیندا اثر بیکخو پسالا

درباره کتاب مناظره شاه میلیندا

کتاب «ملیندا پانا» از قدیمی‌ترین متون بودایی است که گفته می‌شود قدمتش به حدود قرن یکم پیش از میلاد باز می‌گردد. این کتاب در واقع مناظره‌ای بین شاه کشور و راهبی بودایی است و به زبان پالی نوشته شده؛ زبان باستانی بودایی که امروز فقط در کشورهایی مثل تایلند و برمه می‌توان ردپایی از آن را پیدا کرد. این متن قرن ها دست به دست چرخید تا به امروز رسید. کتاب مناظره شاه و ملیندا (The Debate of King Milinda) در واقع ترجمه‌ی بیکخو پسالا (Bhikkhu Pesala) از زبان پالی به زبان انگلیسی است. بیکخو پسالا راهبی انگلیسی است که مدت‌ها در برمه زندگی کرده و آن‌جا دوره‌های مراقبه را گذرانده و با زبان پالی آشنایی دارد. مؤلف اصلی کتاب ملیندا پانا ناشناخته است اما تصور می‌شود از اهالی شمال غربی هند یا پنجاب باشد. شاه این کتاب هم احتمالاً به شاه مناندر اشاره دارد، پادشاهی از بکتری یونان. کتاب در مورد یک شاه یونانی به نام میلیندا است که پرسش‌هایی مطرح می‌کرد که هیچ‌کس توان پاسخ دادن به آن‌ها را نداشت. او قدرت و شهرت زیادی در مناظره داشت و کسی نمی‌توانست شبهاتی که در مورد بودا و فلسفه‌ی بودایی مطرح می‌کرد را برطرف سازد. راهب‌های بودایی از خدای ماهاسنا خواستند به‌صورت مردی ظاهر شود و خود از مذهب آن‌ها دفاع کند. ماهاسانا در قالب پسری به نام ناگاسنا ظاهر می‌شود. ناگاسنا مرحله‌به‌مرحله مراتب خرد و آگاهی را طی می‌کند تا به جایی می‌رسد که قادر است هر پرسشی را پاسخ بگوید. او را به حضور شاه میلیندا می‌برند تا با هم مناظره کنند. میلیندا از حضور او واهمه دارد، ولی با این وجود صدها سؤال از ناگاسنا می‌پرسد و او پاسخ می‌دهد. نسخه‌ی اصلی 6 فصل و 22 بخش داشت که مجموعاً چیزی در حدود 304 پرسش را شامل می‌شد. اما علاوه بر این که اختلاف زیادی بین متون گوناگون وجود دارد، تعدادی از پرسش‌ها در طی قرن‌ها از بین رفته است. کتاب مناظره شاه میلیندا هجده بخش دارد و 237 پرسش باقی‌مانده را ارائه کرده است. پرسش‌های میلیندا به مواردی همچون روح و روان، تولد دوباره، آغاز زمان، مبانی حواس پنج‌گانه، بودا، دلبستگی، حافظه، استتناج و ریاضت مربوط می‌شود. کتاب مناظره شاه میلیندا از آثار مهم ادبیات بودایی محسوب می‌شود و اساساً برای مخاطب غیربودایی نوشته شده. پرسش‌های میلیندا، سؤالات و شبهات غربی‌هایی شکاکی است که در مورد بودیسم مطرح شده و کتاب سعی کرده به همه‌ی آن‌ها پاسخ دهد. کتاب مناظره شاه میلیندا به سیاق گفتگوهای افلاطونی نوشته شده. ناگاسنا نقش سقراط را ایفا می‌کند اما با منطقی بودایی و شاه را شکست می‌دهد. در حقیقت، این کتاب پاسخی به اندیشه و فلسفه‌ی غالب آن دوران، یعنی فلسفه‌ی یونانی است و یکی از دلیل انتخاب این قالب آشنا، نشان دادن برتری بودیسم بر دیدگاه‌های یونانی است. دلیل دیگر انتخاب این شیوه‌ی گفتگومحور به توصیه‌های فاضلانه‌ی بودا بازمی‌گردد. بوداییان معتقدند انسان باید همیشه ذهنی باز داشته باشد و به مطالعه، پرسش‌گری و مراقبه ادامه دهد تا زمانی که به حقایقی که بودا تعلیم داده دست یابد. آن‌ها به این اصل اعتقاد دارند که درک نکردن «دارما» یا نظام گیتی باعث تولد دوباره‌ی ما می‌شود. حقیقت از ذهن‌های تاریک‌بین پنهان خواهد بود. برای رسیدن به بینش و فهم درست باید به مراقبه‌ی معرفتی روی آوریم که این تنها راه رهایی از چرخه‌ی رنج است. در مورد نثر نسخه اصلی کتاب مناظره شاه میلیندا گفته می‌شود که جزو شاهکارهای نثر هندی است و از لحاظ ادبی ارزش والایی دارد. بیکخو پسالا سال 1990 کتاب را به انگلیسی برگرداند و در 500 جلد و به صورت رایگان منتشر ساخت. این کتاب را منیژه مقصودی به فارسی ترجمه و نشر اندیشه‌ی احسان منتشر کرده است. کتاب به دو بخش کلی تقسیم شده: در بخش اول اطلاعات لازم در مورد دوران داستان داده می‌شود، مثل حکومت باکتریان یونانی، زبان ‌ای رایج، مذهب و آیین‌های زرتشتی و مانوی و بودایی. در بخش دوم است که مناظره‌ی میلیندا و ناگاسنا ارائه می‌شود.

بخشی از کتاب مناظره شاه میلیندا

مندائیان یا صابئیان پیروان یحیای تعمید دهنده که تعمیددهنده مسیح بودند. یکی از اقلیت‌های مذهبی ایران، عراق، کشورهای اروپایی و آمریکا هستند. منداییان با نام صابئین نیز شناخته می‌شوند، کیش مندایی در شمار نخستین گنوسی می‌باشد. نداییان در کناره‌های رودخانه‌های دجله، فرات و کارون زندگی می‌کنند. اصلی‌ترین رکن دینی آن‌ها غسل تعمید در روزهای یکشنبه در آب روان است. بالاترین رده روحانیان در میان آن‌ها «گنجور» و پس از آن «تَرمیده» است. مَندا واژه‌ای از زبانِ آرامیِ شرقی به معنی «دانش، آگاهی، و معرفت» است؛ و به یک معنا، برابرنهادِ گنوس است. بیشتر همان واژه مندا را که در زبان آرامی برابر عرفان قرار دارد، برای آن فرض نموده‌اند. نام‌های دینی و مقدس منداییان آرامی است. صابئین مندایی روزانه پنج بار نماز به جای می‌آورند. در دین آن‌ها آب روان و جاری قداست و پاکی ویژه‌ای دارد و برای بسیاری از فرایض از آب روان استفاده می‌گردد. ازین رو غالباً صابئین در کنار رودخانه‌های پرآب زندگی می‌کنند. شغل اصلی آن‌ها زرگری و طلافروشی و نقره کاری ست. در زمان ازدواج برای محرم شدن عروس و داماد باید در آب رفته و غسل کنند. غسل سنت پیغمبرشان یحیی‌ست که او خود به یحیای معمدان یا باپتیست معروف بوده‌است. مندایی‌های ایران شماری از اقلیت‌های مذهبی ایران هستند که با جمعیتی بین هفت الی بیست هزار نفر در استان خوزستان به ویژه شهر اهواز سکونت دارند. از آن جا که آداب و رسوم دینی مندایی‌ها با غسل در آب روان پیوند دارد این افراد در نزدیکی رودخانه‌های پرآب زندگی می‌کنند. زبان ایشان ترکیبی از عربی و زبان آرامی است. ایشان الفبایی مخصوص به خود دارند که برخی از نوشتارهای خود را به آن می‌نویسند.

فهرست مطالب کتاب

• مقدمه مترجم

• حکومت باکتریان یونانی – باختر یا بلخ

• زبان‌های رایج

• مذهب مردم بلخ یا تخارستان

• آیین زرتشت یا مزدا یاسنا

• اساطیر و ایزدان مانوی

• تاریخچه پژوهش و شناخت دین مانوی

• آیین بودا یا آیین بودایی

• شاهنشاهی مائوریا یا موریا

• اسکندر بزرگ یا اسکندر کبیر

• مندائیان - صابئیان

• مقدمه

• هندوستان میلیندا

• مناظره شاه میلیندا

• مقدمه

• بخش 1: روح و روان

• بخش 2: تولد دوباره

• بخش 3: آغاز زمان

• بخش 4: مبانی حواس پنج‌گانه

• بخش 5: بودا

• بخش 6: دلبستگی

• بخش 7: حافظه

• بخش 8: حل معضلات (I)

• بخش 9: حل معضلات (II)

• بخش 10: حل معضلات (III)

• بخش 11: حل معضلات (IV)

• بخش 12: حل معضلات (V)

• بخش 13: حل معضلات (VI)

• بخش 14: حل معضلات (VII)

• بخش 15: حل معضلات

• بخش 16: مسئله‌ای که با استنتاج حل شد

• بخش 17: ریاضت کشیدن

• بخش 18: تشبیهات

• نتیجه‌گیری

• واژه نامه

• نویسنده: بیکخو پسالا

• مترجم: منیژه مقصودی

• زبان: فارسی

• ناشر چاپی: انتشارات اندیشه احسان

• تعداد صفحات: 246

• موضوع کتاب: کتاب‌های ادیان، کتاب‌های فلسفه و منطق

• نسخه الکترونیکی: دارد

• نسخه صوتی: ندارد