آپادانا
منطقه باستانی شوش، محوطه وسيعی را از کل شهر شوش در برمی گيرد كه بناها و سازه های معماری بسيار متنوعی پيش از تاريخ تا دوران اسلامی را در خود جای داده است. كاخ «آپادانا» يكی از باشكوه ترين كاخ های آن و از شهرت عالمگير برخوردار است.
كاخ آپادانا به دستور داريوش بزرگ پادشاه هخامنشی در حدود سال های ۵۲۱ تا ۵۱۵ پيش از ميلاد در شوش روی آثار و بقايای عيلامی بنا شد. ديوارهای كاخ از خشت و ستون های آن از جنس سنگ است. كاخ داريوش دارای قسمت های مختلفی از جمله تالار بار عام، دروازه و كاخ پذيرايی و همچنين دارای سه حياط مركزی است. ديوارهای داخلی كاخ با آجر لعابدار منقوش با طرح های سربازان گارد جاويدان، شير بالدار و نقش گل نيلوفر آبی مزين بوده اند كه بقايای به جای مانده آنها در موزه های خارجی و داخلی نگهداری می شوند.
ستون های سنگی اين كاخ متشكل از چند قسمت زيرستون، پايه ستون، شالی ستون، ساقه ستون، گل ستون و سرستون است. سر ستون به شكل نيمه جلویی دو گاو كه زانو زده و پشت به هم داده اند است. ستون ها و ديوارهای آپادانا ۲۲ متر ارتفاع داشتند، اما بلندی بقيه قسمت ها كمتر و سقف آن ها گهواره ای و از خشت ساخته شده است. از تزئينات كاخ اطلاعی در دست نيست، ولی كف بسياری از قسمت ها از مصالحی ساخته شده كه قرمز رنگ بوده است.
بخش های مهمی از كاخ آپادانا در زمان اردشير اول (۴۶۱ پيش از ميلاد) دچار حريق شد كه در زمان اردشير دوم (۳۵۹ پيش از ميلاد) بازسازی شد. آپادانا در حمله اسكندر مقدونی در حدود سال ۳۲۰ پيش از ميلاد ويران شد.
قلعه شوش
در سال ۱۹۸۷ میلادی «ژان ماری ژاک دو مورگان» فرانسوی جهت تحقیق و اکتشاف به شوش آمد و جهت اسکان او و همراهانش و نگهداری آثار باستانی مکشوفه، عمليات ساخت قلعه شوش آغاز شد. برای این کار بلندترین نقطه تپه های شوش یعنی «آکروپل» انتخاب و قلعه ای به شکل قلعه های قرون وسطا و ذوزنقه ای شکل روی آن ساخته شد. ساختمان این قلعه اغلب با خشت و بقايای باستانی آجرها و خشت های دوره های مختلف که در محوطه باستانی شوش باقی مانده بود بنا شد و در سال ۱۹۱۲ میلادی کار ساخت آن به پایان رسید. از اين قلعه اکنون نيز به عنوان مرکز نگهداری و تحقيق آثار باستانی استفاده می شود.
حرم دانيال نبی (ع)
حضرت دانيال (ع) در حدود قرن هفت پیش از میلاد به همراه یهودیانی که توسط بابلی ها به اسارت گرفته شده بودند به بین النهرین و از آنجا به شوش وارد شد. وی یکی از پیامبران بنی اسراییل بود. دیدار وی با «نبوکد» (بخت النصر) پادشاه بابل در روایات آمده است.
آرامگاه دانیال نبی (ع) در کنار رودخانه شاوور ساخته شده و همه ساله شاهد حضور زائرانی از سراسر جهان است.
موزه شوش
موزه شوش در سال ۱۳۴۵ در جوار قلعه و محوطه باستانی شوش گشايش يافت. اين موزه يکی از مهم ترين موزه های اشيای ايران باستان است و آثار با ارزشی از دوره های مختلف تاريخی دارد.
هفت تپه
محوطه باستانی هفت تپه حدود ۱۵ كيلومتری جنوب شرقی شهر شوش واقع شده و همان طور كه از نام آن پيداست از تپه های متعددی تشكيل شده است. گستردگی اين محوطه باستانی به مراتب باعث جلب توجه كاوشگران مختلف قرار گرفته است. اولين عمليات حفاری به سرپرستی دكتر عزت الله نگهبان در سال ۱۳۴۴ در اين محل آغاز شد كه تا سال ۱۳۵۷ ادامه يافت. موزه هفت تپه و مرکز مرمت چغازنبيل در جوار محوطه باستانی هفت تپه احداث شده است. آرامگاه ايلامی که دارای اولين طاق هلالی جهان است، قدمتی حدود دو قرن قبل از احداث چغازنبيل دارد.
چغازنبیل
چغازنبيل در واقع زيگوراتی است که در زمان «اونتاش گال»، پادشاه ايلامی، ساخته شده است. اين بنا و آثاری که از درون آن به دست آمده از شگفت انگيزترين آثار تاريخی جهان هستند. بسیاری از آثار آن در موزه های معروف داخل و خارج قرار دارند. این بنا در حدود ۳۰ کیلومتر با شوش فاصله دارد و برای بازديد از آن باید از جاده شوش - اهواز و تقاطع چغازنبيل گذر کنید. ابعاد بنا ۱۰۵*۱۰۵ مترمربع و ارتفاع در حدود ۵۳ متر است. عمليات باستان شناسی آن در سال ۱۳۲۵ آغاز شد و باستان شناس و تاريخ نگار معروف «گيرشمن» به همراه همسرش در حفاری های آن شرکت داشتند.
ايوان كرخه
شاپور دوم ساسانی (۳۰۹ - ۳۷۹) در ۲۵ كيلومتری غرب شوش بر ساحل راست رودخانه كرخه يك شهر جديد شاهی بنا كرده بود كه در متن پهلوی شهرستان های ايران از اين شهر بنام «كردشاپور» نام برده است؛ يعنی شهری كه شاپور ساخته است و امروزه آن را «ايوان كرخه» گويند.بنای ديگر كاخ يا كوشك سه ايوانی بود كه ديوارهای آن دارای نقاشی ديواری خوب بوده كه روی طبقه ای از ساروج مخصوص نقاشی كرده اند. ايوان كرخه دارای انواع تأسيسات شهری از جمله كارگاه های بافندگی ابريشم بوده است كه در پرتوی آن پارچه های ابريشمی اين شهر به نقاط دور و نزديك صادر شد.
آثار معماری و شهرسازی ايوان كرخه تأثير زيادی بر معماری ايران و خارج از ايران داشته است. سرزمين های شرقی مسيحی در طول دريای «آدرياتيك» و مديترانه تا اسپانيا و همچنين در سوريه و مصر در ساختن كليساهای بزرگ و عظيم خود از سده پنجم تا يازدهم بويژه در ساختن طاق های گهواره ای صاف و پيوسته از طرح و سبك و سنت معماری كاخ های ساسانی در شهر ايوان كرخه الهام گرفته اند. بنای ايوان كرخه به شماره ۴۷ در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيده است.
پارک ملی کرخه
پارک ملی و منطقه حفاظت شده کرخه از یک قسمت تپه ماهوری در شمال و یک بخش دشتی در جنوب تشکیل شده است و رودخانه کرخه از میان آن عبور کرده و با پیچ و خم های زیاد بطرف جنوب و غرب استان خوزستان راه می پیماید. در دو طرف منطقه جنگل های گرمسیری رشد یافته و رودخانه را محاصره کرده اند؛ بنابراین در درون منطقه کوه و ارتفاعاتی دیده نمی شود و بالطبع دره ای هم مشاهده نمی شود. علاوه بر این به علت عرض کم منطقه، دشت مشخص و قابل توجهی در آن موجود نیست.
در این منطقه جنگل های زیبایی نظیر جنگل «قلعه نصیر» وجود دارد که از چشم انداز بسیار زیبایی برخوردار است. از محل های دیدنی دیگر سرچشمه رودخانه شاوور را می توان ذکر کرد. رودخانه زیبای کرخه از وسط منطقه کرخه عبور می کند و جنگل های انبوه منطقه از آثار و پدیده های زیبای منطقه است. از آثار مذهبی منطقه می توان «امامزاده شچاخ» در نزدیک محیط بانی «هلوه» را نام برد.
رودخانه شاوور
رودخانه شاوور در چند کیلومتری شمال غرب شهر شوش، در ساحل شرقی روستای جریه سید احمد از به هم پیوستن چند چشمه به هم شکل گرفته است. این رودخانه زیبا از وسط شهر شوش عبور می کند و اسناد تاریخی نمایانگر آن است که این رودخانه یکی از قدیمی ترین و باستانی ترین رودخانه های کشورمان است. این رودخانه در مسیر شمال به جنوب پس از گذشتن و تقسیم دو شهر شوش به دو بخش شرقی و غربی، به موازات جاده اهواز به اندیمشک و میان دو رودخانه کرخه و دز به حرکت خود ادامه می دهد
تالاب بامدژ
اگر با رود شاوور شوش همسفر شوید، بعد از طی کیلومترها، آخرین ایستگاه شما این تالاب دیدنی خواهد بود. در واقع رودخانه شاوور یکی از منابع تغذیه کننده این تالاب است که با طغیان های فصلی در نیمه دوم سال تاثیر مهمی بر حیات تالاب مذکور دارد.
این تالاب یکی از تالاب های پنج گانه و بزرگ استان خوزستان است که مساحتی برابر با ۴ هزار هکتار دارد. تالاب بامدژ یکی از مقاصد گردشگراناکوتوریسم داخلی و خارجی است، چرا که یکی از توقفگاه های پرندگان مهاجر از سیبری و شرق آفریقا است.
مقبره دعبل خزاعی
دعبل خزاعی یکی از شاعران معروف شیعه و از مداحان اهل بیت است که در زمان حکومت عباسیان می زیسته است. گفته می شود که امام رضا، پیراهن خویش را به عنوان صله به ایشان هدیه داده است. آرامگاه این شاعر نامی عرب در مرکز شهر شوش کنار مجتمع فرهنگی دعبل خزاعی قرار گرفته است.
کاخ شاوور
برجانب غربی رودخانه شاوور و درفاصله چهارصد متری غرب تپه آپادانا بقایای بنایی با پایه ستون های سنگی بدست آمده که متعلق به اردشیر دوم هخامنشی بوده است . کاخ شاوور ( کاخ اردشیر دوم ) دارای مجموعه ای نسبتا وسیع با ۲۲۰ متر طول و ۱۵۰ متر عرض می باشد این کاخ ۶۴ ستون داشته که ته ستون ها سنگی و احتمالا ساقه ستون ها از چوب بوده است . در قسمت هایی از این بنا بقایای نقاشی هایی بدست آمده که احتمالا دیوارهای این کاخ را تزیین می نموده است . علاوه بر دوره هخامنشی در این محوطه استقرارهایی از دوران اشکانی و اسلامی نیز وجود دارد که مهمترین آن بقایای اسلامی آن کارگاه مربوط به تصفیه نیشکر بوده است . جغرافی نویسان قرون اولیه اسلامی به محصول شکر در این منطقه اشاراتی داشته اند .