ختم قرآن / تلاوت قرآن کریم؛ حزب 27- آیات 36 تا 73 سوره انعام + معنی و تفسیر آیات

معنی سوره انعام؛ آیات 36 تا 73

فقط کسانی [دعوتت را] پاسخ می‌دهند که دارای گوشِ شنوا هستند، خداوندْ مردگان را [در قیامت] برمی‌انگیزد، آن‌گاه [همه را برای حسابرسی] به‌سوی او بازمی‌گردانند‌ (36) گفتند: چرا معجزه‌ای [که مورد درخواست ماست] از سوی پروردگارش بر او نازل نمی‌شود؟! بگو: قطعاً خداوند قدرت دارد معجزه‌ای [مطابق درخواست آنان] نازل کند، ولی [این‌گونه درخواست‌های نابه‌جا به سبب این است که] بیشترشان [به شرایط و موقعیت‌ها] آگاه نیستند‌ (37) هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست و نه هیچ پرنده‌ای که با دو بالِ خود پرواز می‌کند مگر آن‌که گروه‌هایی چون شمایند، ما چیزی را در کتاب [لوح محفوظ، از نظر ثبت جریانات هستی و برنامه‌های آفرینش] فروگذار نکرده‌ایم، سپس همه را به‌سوی پروردگارشان جمع می‌کنند (38) آنان‌که آیات ما را انکار کردند کرها و لال‌هایی فرورفته در تاریکی‌ها[ی جهل و گمراهی] اند، خداوند هرکه را بخواهد [به کیفر انکار آیاتش] گمراه می‌کند، و هرکه را بخواهد [به پاداش تصدیق آیاتش] بر راه راست قرار می‌دهد‌ (39) بگو: اگر راستگو هستید به من خبر دهید چنانچه عذاب خدا به شما برسد، یا قیامت به سراغتان آید کسی را جز خداوند [برای یاری خویش] می‌خوانید؟ (40) [نه،] بلکه فقط خدا را می‌خوانید، و او هم اگر بخواهد عذابی را که به سبب آن او را برای فریادرسی می‌خوانید برطرف می‌کند، [آن زمان است که] معبود‌های بی‌هویتی را که شریک او می‌پنداشتید فراموش می‌کنید‌ (41) بی‌تردید ما به‌سوی امت‌هایی که پیش از تو بودند [پیامبرانی] فرستادیم، پس [چون با پیامبران به مخالفت برخاستند] به تنگدستی و سیه‌روزی دچارشان کردیم، تا [برای رفعِ آن به پیشگاه ما] ذلّت و زاری آرند، [و در نتیجه از معبود‌های ساختگی دست بردارند]‌ (42) پس چرا هنگامی که از سوی ما تنگدستی و سیه‌روزی به آنان رسید به آستانۀ ما با ذلّت و زاری نیامدند؟ [درحالی‌که شایسته بود به ما روی آورند،] ولی دل‌هایشان [به خاطر فرورفتن در گناهان] سخت شد، و شیطان اعمال [ناپسند]ی که همواره انجام می‌دادند در نظرشان آراست‌ (43) پس زمانی که آنچه را [برای پند‌گرفتنشان] به آن یاد‌آوری شده بودند به فراموشی سپردند درهای همۀ نعمت‌ها را به روی آنان گشودیم، تا وقتی که به نعمت‌های داده‌شده مغرورانه خوش‌حال گشتند آنان را به‌صورتی غافل‌گیرانه دچار عذاب کردیم، پس یکباره [از نجات خود] نومید و درمانده شدند! (44)

نهایتاً ریشۀ کسانی که [به آیات ما و به مردم] ستم کردند کنده شد. همۀ ستایش‌ها ویژۀ خداوندِ مالک و مربی جهانیان است‌ (45) [به آنان‌که به خیال باطلشان برای خدا شریکانی قرار داده‌اند] بگو: به من خبر دهید اگر خداوند گوش و چشم‌هایتان را بگیرد، و بر دل‌هایتان مُهرِ [عدم فهم حقایق] بزند کدام معبودی جز خداست که آن‌ها را به شما بدهد؟! با دقت بنگر چگونه آیات [خود] را به‌صورت‌های گوناگون [برای هدایت اینان] بیان می‌کنیم، سپس رویگردان می‌شوند! (46) بگو: به من خبر دهید اگر عذاب خداوند غافل‌گیرانه یا آشکارا [به‌صورت تدریجی، مانند بیماری‌های مُهلک] به سراغتان آید، آیا جز ستمکاران هلاک می‌شوند؟ (47) پیامبران را جز مژده‌رسان و هشداردهنده نمی‌فرستیم، پس کسانی که ایمان آورند و [مفاسد خود را] اصلاح کنند نه بیمی بر آنان است، و نه اندوهگین می‌شوند‌ (48) و آنان‌که منکر آیات ما شدند به سبب تبهکاری و فرمان نبردنشان عذاب به آنان می‌رسد‌ (49) بگو: به شما نمی‌گویم که خزانه‌های خداوند نزد من است، و نمی‌گویم که غیب می‌دانم، و نمی‌گویم فرشته‌ام، فقط از آنچه به من وحی شده پیروی می‌کنم، بگو: آیا کوردل و بینا یکسانند؟ چرا اندیشه نمی‌کنید؟ (50) به‌وسیلۀ این [قرآن] کسانی را که از محشورشدن به‌سوی پروردگارشان می‌ترسند هشدار ده! [که در آن روزِ هول‌انگیز، آنان را] در برابر خداوند، سرپرست و شفیعی نخواهد بود؛ [این هشدار] برای این [است] که [از خداوند اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزند‌ (51) کسانی را که بامدادان و شامگاهان به پیشگاه پروردگارشان نیایشِ خالصانه دارند درحالی‌که خشنودی او را می‌خواهند از خود دور مکن! از حساب آنان چیزی بر عهدۀ تو نیست، و از حساب تو هم چیزی بر عهدۀ آنان نیست که دورشان کنی و [در نتیجه] از ستمگران شوی (52)

ما این‌گونه، توانگران را به مؤمنانِ تهیدست آزمودیم تا [پس از شکست در آزمایش با گفتاری تحقیرآمیز و سخنی در قالب استهزاء] بگویند: آیا اینانند که خدا از بین ما بر آنان منّت نهاده، [و با بخشیدنِ ایمان و عمل صالح بر ما برتری و امتیازشان داده؟!] آیا خداوند به سپاس‌گزاران آگاه‌تر از هرکسی نیست؟ (53) هرگاه باورکنندگانِ آیات ما نزد تو آیند، بگو: سلام بر شما، پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر داشته؛ بنابراین هرکس از شما از روی نادانی کار زشتی مرتکب شود، آن‌گاه بعد از آن روی به توبه آرد و [مفاسد خویش را] اصلاح کند [مشمول آمرزش و رحمت خداوند می‌شود؛ زیرا] خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است‌ (54) ما این‌گونه، آیات را به روشنی بیان می‌کنیم تا راه و رسم گنه‌پیشگان آشکار گردد‌ (55) بگو: من از پرستش معبودانی [چون بُت‌ها و طاغوت‌ها] که شما به‌جای خداوند می‌پرستید نهی شده‌ام، بگو: من هرگز از خواسته‌های [نامشروع] شما پیروی نمی‌کنم که در آن صورت به گمراهی افتاده، و از هدایت‌یافتگان نخواهم بود‌ (56) بگو: من بر دلیل روشنی از سوی پروردگارم [چون قرآن پایبند] هستم، درحالی‌که شما آن را [از روی کبر و لجاجت] انکار کردید، عذابی که به آن شتاب دارید در اختیار من نیست، فرمان و حکومت [نسبت به هرچیزی] فقط در اختیار خداست، همواره حق را [برای هدایت و رشد شما] بیان می‌کند، و او بهترین جداکنندگانِ [حق از باطل] است‌ (57) بگو: عذابی که به آن شتاب دارید، [و می‌خواهید آمدنش را به خواست من دلیل صدق نبوتم قرار دهید] اگر در اختیار من بود، قطعاً کار میان من و شما به‌سرعت پایان یافته بود، خداوند به ستمکاران داناتر است [که چه زمانی آنان را عذاب کند‌] (58) کلیدهای [خزائن] غیب فقط نزد اوست و کسی جز او آن‌ها را نمی‌داند، به آنچه در خشکی و دریاست داناست، هیچ برگی نمی‌افتد مگر آن‌که آن را می‌داند، و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین، و هیچ تَر و خشکی نیست مگر آن‌که در کتابی روشنگر [چون لوح محفوظ] ثبت است‌ (59)

او کسی است که شبانگاه روح شما را [به هنگام خواب] می‌گیرد، و به آنچه در روز [از نیکی و بدی] به دست آورده‌اید آگاه است، سپس شما را در روز [با برگرداندن روحتان از خواب] بر‌انگیخته، [بیدار می‌کند] تا مدت معین‌شدۀ [عمر شما] سرآید، آن‌گاه بازگشت شما به‌سوی اوست، سپس شما را به آنچه همواره انجام می‌دادید آگاه می‌کند‌ (60) اوست که بر بندگانش مسلط و چیره است، و همواره فرشتگانی را برای نگهبانی و حفاظت شما [از حوادث و پیش‌آمدها] می‌فرستد تا زمانی که مرگ به سراغ یکی از شما آید، در این هنگام فرستادگان ما جانش را می‌گیرند، و آنان [در مأموریتِ خود] کوتاهی نمی‌کنند (61) سپس همه را به‌سوی خداوند سرپرست حقیقی‌شان بازمی‌گردانند؛ آگاه باشید که [در آن روز] فرمانروایی و حکومت مطلق فقط ویژۀ اوست، و او سریع‌ترین حسابگران است‌ (62) بگو: چه کسی شما را از تاریکی‌های خشکی و دریا نجات می‌دهد؟ درحالی‌که [فقط] او را [برای نجات خود] از روی زاری و در پنهان [به کمک] می‌طلبید [و قاطعانه می‌گویید] که اگر ما را از این [تنگناها و مهلکه‌ها] نجات دهد یقیناً از سپاس‌گزاران خواهیم بود‌ (63) بگو: خداوند شما را [از پی زاری و دعای پنهانتان] از تاریکی‌های خشکی و دریا و هر اندوهی نجات می‌دهد، ولی باز شما [معبود‌های بی‌هویت را] شریک [او در قدرت و ربوبیت] قرار می‌دهید! (64) بگو: او قدرت دارد که از بالای سرتان یا از زیر پایتان عذابی سخت بر شما بفرستد، یا شما را گروه‌گروه به جان هم اندازد تا [با پدیدآمدنِ اختلافات سنگین و کینه‌های بنیان‌برانداز آمادۀ درگیری شوید، و نهایتاً] طعم ناگوارِ درگیری و خون‌ریزی را به هر گروهی از شما به‌وسیلۀ گروه دیگر بچشاند، با دقت بنگر که چگونه آیات خود را به‌صورت‌های گوناگون بیان می‌کنیم تا بفهمند‌ (65) قوم تو قرآن را که حق است انکار کردند، بگو: من کارگزار کیفر شما نیستم‌ (66) برای هر حادثه و عذابی [به جهت وقوعش] قرارگاهی [از زمان و مکان] است، به‌زودی [ظهور حادثه و عذاب را در قرارگاهش] خواهید دانست‌ (67) هر‌گاه کسانی را دیدی که در آیات ما [به قصد شبهه‌اندازی] در گفتار بیهوده و سخنِ بازیگرانه فرومی‌روند، از آنان روی برتاب [و مجلسشان راترک کن] تا در سخنی دیگر درآیند، چنانچه شیطان تو را [در مورد ترک مجلسشان] به فراموشی اندازد، پس از به یاد آمدنت، با آن قومِ ستم‌پیشه منشین‌! (68)

چیزی از حساب ستمکاران بر عهدۀ اهل تقوا نیست [اگر برای توجه‌دادنِ آنان به حقایق دینی در مجلسشان قرار می‌گیرند،] بلکه [وظیفۀ تقواپیشگان است که بیهوده‌گویان را] پند دهند تا [از خداوند اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزند (69) آنان را که [به‌جای دینِ خدا،] بازی [با امور بیهوده و بی نتیجه،] و سرگرمی [به مادّیات] را به عنوان آیین خود انتخاب کرده‌اند، و زندگی دنیا[ی پر زرق و برق] فریبشان داده رها کن! [زیرا دعوتت را بی پاسخ می‌گذارند،] و [مردم را] با قرآن اندرز ده! که مبادا کسی [در قیامت] به کیفر گناهانی که مرتکب شده [از رحمت] محروم [و به هلاکت سپرده] شود، و او را در برابر خداوند یار و شفیعی نباشد، و اگر [برای نجاتش از عذاب] هرگونه غرامت و تاوان بپردازد پذیرفته نشود، آنان مردمی هستند که به سبب آنچه [از اعمال زشت] مرتکب شده‌اند [از رحمت] محروم مانده، [به هلاکت افتاده‌اند،] برای ایشان به سبب آن‌که همواره [آیات خدا را] منکر می‌شدند نوشیدنی [ناگواری] از آب جوشان و عذابی دردناک است‌ (70) بگو: آیا به‌جای خداوند، معبودانی را بپرستیم که قدرتِ رساندنِ سود و زیانی را به ما ندارند، و ما را پس از آن‌که خداوند هدایت کرد به [آیین جاهلیت] گذشته بازگردانند؟! مانند کسی که شیاطین در زمین، عقلش را ربوده، و دچار سرگردانی شده، درحالی‌که برای او [بر خلاف خواستۀ شیاطین] یارانی است که وی را به‌سوی هدایت دعوت می‌کنند [و می‌گویند:] به سوی ما بیا [تا خیر دنیا و آخرتت تأمین شود،] بگو: مسلّماً هدایت خدا [همان] هدایت [درست و واقعی] است، و ما مأموریم که تسلیم پروردگار جهانیان باشیم‌ (71) و [نیز فرمان یافته‌ایم به] این‌که: نماز را [با شرایط ویژه‌اش] بخوانید و از خدا [اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزید، و او کسی است که به‌سویش جمعتان می‌کنند (72) اوست که آسمان‌ها و زمین را به‌حق آفرید، و روزی که [اراده‌اش به آفریدن چیزی تعلق گیرد فقط به آن] می‌گوید: باش! پس بی‌درنگ موجود می‌شود، کلامش حق است. روزی که [برای بر‌پاشدنِ قیامت] در صور بدمند فرمانروایی و حاکمیت مطلق فقط ویژۀ اوست، دانای نهان و آشکار است، و او حکیم و آگاه است‌ (73)