وازوپرسین (Vasopressin) یا هورمون ضد ادرار برای درمان دیابت بی مزه نوروژنیک، خونریزی از واریس های مری و نیز تشخیص دیابت بی مزه نوروژنیک از نوع نفروژنیک به کار می رود.
وازوپرسین یا هورمون آنتی دیورتیک (ADH) موجب کاهش ادرار می شود. این هورمون ساختار پپتیدی داشته و از نوروهیپوفیز آزاد می شود و در رده درمانی داروهای هورمونی و به اشکال دارویی آمپول موجود است.
نام لاتین : Vasopressin ، Lypressin
نام تجاری: Pitressin ، Pressyn ، Synthetic
موارد مصرف وازوپرسین
پلی اوری , شب ادراری , درمان دیابت بی مزه , عطش شدید , واریس مری همراه با خونریزی
مقدار مصرف وازوپرسین
بزرگسالان
تورم شکم
5 واحد عضلانی سپس هر 3-4 ساعت در صورت لزوم تکرار شود، شاید تا ده واحد افزایش یابد
دیابت بی مزه
5-10 واحد عضلانی/زیرجلدی هر 8-12 ساعت
دوز را بر اساس سدیم و اسمولاریته سرم، مایعات بدن و مقدار ادرار تنظیم کنید.
عکس برداری اشعه ایکس شکم
10 واحد(نیم میلی لیتر) عضلانی/زیرجلدی دو ساعت قبل از عکس برداری ، سپس 10 واحد عضلانی نیم ساعت قبل از عکس برداری
ممکن است قبل از اولین دوز وازوپرسین تنقیه انجام شود.
کودکان
تورم شکم
با تناسب نسبت به دوز بزرگسالان
دیابت بی مزه
2.5-10 واحد عضلانی/زیرجلدی/داخل بینی هر 8-12 ساعت
انفوزیون وریدی پیوسته :0.0005 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر ساعت سپس هر نیم ساعت دوز را دو برابر کنید تا به اثربخشی مناسب برسید، بیش از 0.01 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر ساعت نشود.
دوز را بر اساس سدیم و اسمولاریته سرم، مایعات بدن و مقدار ادرار تنظیم کنید.
نکات با اهمیت در رابطه با وازوپرسین
- وازوپرسین یک هورمون طبیعی بدن است که از غده هیپوفیز خلفی ترشح می گردد. این هورمون به نام هورمون آنتی دیورتیک نیز شناخته می شود. هورمون وازوپرسین روی کلیه ها و عروق خونی تاثیر می گذارد.
- وازوپرسین از طریق کاهش حجم ادرار از خروج آب از بدن جلوگیری می کند و به کلیه ها کمک می کند که آب را از لوله های ادراری بازجذب کنند و آب را در بدن نگه دارند.
- وازوپرسین همچنین با تنگ گردن عروق خونی باعث افزایش فشارخون می شود.
- هورمون وازوپرسین در بدن 2 نوع گیرنده دارد. گیرنده های وازوپرسین نوع 1 در رگهای بدن است و بعد از ترشح وازوپرسین و اثر روی این نوع گیرنده ها، عروق منقبض شده و فشارخون افزایش می یابد. گیرنده های وازوپرسین نوع 2 در لوله های جمع کننده ادرار حضور دارند و بعد از اثرگذاری هورمون وازوپرسین روی آنها، باعث افزایش بازجذب آب توسط کلیه ها می گردد و حجم ادرار را کاهش می دهد.
- در صورت بروز مسمومیت با آب توسط وازوپرسین، مصرف آب را محدود نمائید و از دارو موقتا استفاده نکنید تا پر ادراری روی دهد. در موارد شدید لازم است تحت نظر پزشک از مانیتول، دکستروز غلیط یا اوره به تنهایی یا همراه با داروی فروزماید (ادرار آور) استفاده نمود تا مسمومیت با آب درمان گردد.
نکات قابل توصیه
وازوپرسین به طور موقت موجب بروز عوارضی نظیر تهوع، درد معده یا بی رنگی پوست بعد از فشار دادن موضع می شود.با مصرف 1-2 لیوان آب بعد از هر تزریق عوارض جانبی کاهش میابد.در تجویز وریدی دارو ممکن است تا مدتی مجاز به آشامیدن آب نباشید.
حین استفاده از این دارو به آزمایش خون مکرر نیاز دارید. همچنین شاید نوارقلب هم بررسی شود.
میزان مصرف مایعات را طبق دستور پزشک تنظیم کنید.مصرف بیش از حد مایعات می تواند مانند عدم مصرف آن مضر باشد.
توجهات پزشکی – پرستاری در حین مصرف وازوپرسین
- میزان برون ده ادراری، وزن مخصوص ادرار و اسمولالیتی سرم را در طول درمان و در فواصل منظم اندازه گیری نمائید.
- در طول درمان فشاخون و وزن بیمار باید مرتبا چک گردد.
- تجویز وازوپرسین در کودکان و شیرخواران باید با احتیاط کامل همراه باشد.
- از علائم مسمومیت با آب می توان به بروز لتارژی، کنفوزیون، کاهش سطح هوشیاری و سردرد اشاره کرد و ممکن است این مسمومیت باعث بروز تشنج و کما گردد.
- حتی دوزهای پایین وازوپرسین بیمار را مستعد انفارکتوس میوکارد و یا نارسایی عروق کرونری می نماید. این موضوع در افراد مسن قابل توجه ویژه است. در هنگام تجویز دارو لوازم احیا باید در دسترس باشد.دارو هرگز نباید در مرحله نخست زایمان تجویز گردد زیرا ممکن است باعث پارگی رحم شود.
- برای کاهش عوارض جانبی کمترین دوز دارو را تجویز نمایید.
- برای تقویت تاثیردرمانی همراه هر نوبت تزریق یک یا دو لیوان آب به بیمار بدهید.
- لوله گذاری رکتال به دفع گاز به دنبال تزریق وازوپرسین کمک می کند.
- وازوپرسین تانتیت را نباید به صورت وریدی تزریق نمود.
- وازوپرسین محلول در آب را می توان به صورت انفوزیون وریدی بکار برد.
- در هنگام تجویز به بیمار 480 میلی لیتر آب بدهید تا از بروز علایم GI جلوگیری شود.
توجهات بیمار – خانواده برای مصرف وازوپرسین
- در صورتی که دارو را به صورت زیرجلدی یا زیرپوستی تزریق می کنید، محل تزریق را مرتبا تغییر دهید.
- لازم است مقدار مصرف و دفع آب را تحت کنترل داشته باشید.
- همراه تزریق یک یا دو لیوان آب بنوشید. به این ترتیب عوارضی مانند تهوع یا درد شکمی کمتر می شود. این علائم اغلب شدید نیستند و سریعا رفع می شوند.
- دارو را مطابق دستور پزشک بکار برید. از افزایش دوز دارو بپرهیزید. از دوزی را فراموش کردید بلافاصله پس از بخاطر آوردن مصرف نمائید، مگر در مواردی که فرصتی تا زمان مصرف دوز بعدی وجود نداشته باشد.
میزان و نحوه مصرف رالتگراویر
