گاباپنتین دارویی است که در درمان برخی اختلالات صرع یا دردهای عصبی به کار می رود. هم چنین یکی از اندیکاسیون های گاباپنیتن زونا می باشد. شایع ترین اثرات جانبی گاباپنتین عبارت است از گیجی، خستگی و حرکات غیر قابل کنترل چشم ها. مصرف همزمان آنتی اسیدها با گاباپنتین تداخل دارد. بنابراین باید بین زمان مصرف این داروها حداقل دو ساعت فاصله زمانی ایجاد کرد. مصرف گاباپنتین در حاملگی بسته به شرایط بیمار و تشخیص پزشک می باشد.
موارد منع مصرف گاباپنتین چیست؟
- اگر به داروی گاباپنتین یا گاباپنتین اناکاربیل حساسیت دارید یا هر حساسیت دیگری دارید قبل از مصرف این دارو را پزشک یا داروساز مشورت کنید. داروی گاباپنتین ممکن است شامل ترکیبات غیر فعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود، در این مورد با دکتر داروخانه مشورت کنید.
- قبل از مصرف این دارو سوابق پزشکی خود مخصوصا بیماری های کلیوی، سوءمصرف الکل یا مواد مخدر، مشکلات خلقی (مانند افسردگی و افکار خودکشی) و مشکلات تنفسی را به اطلاع پزشک یا دکتر داروخانه برسانید.
- داروی گاباپنتین ممکن است موجب خواب آلودگی و تاری دید شما بشود. الکل و ماری جوآنا این حالات را تشدید می کند. لذا از رانندگی و فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری دارند، تا زمانی که در هوشیاری کامل به سر ببرید اجتناب کنید. هنگام مصرف گاباپنتین از خوردن الکل پرهیز کنید و در صورت مصرف ماری جوآنا با پزشک خود صحبت کنید.
- قبل از هر گونه جراحی همه ی داروهایی را که مصرف می کنید با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید.
- سالمندان ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو مخصوصاْ تورم دست ها، مفاصل و پا، تنگی نفس و کند نفسی، سرگیجه و عدم تعادل حساسیت بیشتری از خود نشان دهند و احتمال سقوط و افتادن بیشتری دارند.
- این دارو در دوران بارداری فقط در صورت صلاحدید و تجویز پزشک باید مصرف شود. در مورد مزایا و خطرات مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید.
- زمانی گاباپنتین بیش ترین اثر را دارد که میزان دارو در بدن در حد ثابت نگه داشته شود. بنابراین هر روز گاباپنتین را در فواصل زمانی مساوی مصرف کنید. اگر برای کنترل تشنج گاباپنتین را ۳ بار در روز مصرف می کنید، اجازه ندهید بیش از ۱۲ ساعت بین دوزها فاصله بیفتد، زیرا ممکن است تعداد دفعات حمله ی تشنج افزایش یابد.
- گاباپنتین از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود و در این مورد نیز با پزشک مشورت کنید.
گاباپنتین و تداخل دارویی
گاباپنتین (Gabapentin) از گروه داروهای ضد صرع است که مصرف زیادی دارد. این دارو راهی مؤثر برای درمان گونه ای از بیماری صرع به نام صرع جزئی است. در بیماری صرع جزئی، حملات تشنج کوتاه مدت در اثر اختلال جریان الکتریکی سلول های یک سمت مغز اتفاق می افتد؛ بنابراین علائم این بیماری نیز در قسمتی از بدن نمایان می شود. قرص گاباپنتین با کاهش جریان الکتریکی غیر طبیعی سلول های مغزی به تنهایی یا همراه با دیگر داروهای ضد صرع جهت کاهش حملات تشنج استفاده می شود.تداخل های دارویی ممکن است عملکرد داروی شما را تغییر داده و یا خطر ابتلا به عوارض جانبی خطرناک را افزایش بدهند. گاباپنتین با داروهایی زیادی تداخل دارد.
۱) تداخل دارویی با آنتی هیستامین ها
از جمله موارد تداخل دارویی گاباپنتین با دیگر داروها می توان به انواع آنتی هیستامین ها اشاره کرد که باعث خواب آلودگی می شوند. از جمله:
- ستیریزین
- دیفن هیدرامین
- فکسوفتادین
۲) تداخل دارویی با داروهای خواب
داروهایی که برای خواب و یا اضطراب مورد استفاده قرار می گیرند نیز با گاباپنتین تداخل دارویی دارند. از جمله:
- آلپرازولام
- دیازپام
- زولپیدم
۳) تداخل با داروهای مخدر و شل کننده عضلانی
گاباپنتین و تداخل دارویی با شل کننده های عضلانی و داروهای ضد درد مخدر نیز از موارد دیگر است. این داروها عبارتند از:
- کدئین
- مرفین
- دیکلوفناک
- متادون
- ترامادول
- ناپروکسن
۴) تداخل دارویی گاباپنتین با آنتی اسیدها
آنتی اسیدها، ترکیبات پایه ای هستند که موجب خنثی شدن اسید معده و کاهش سرعت تخلیه معده می شوند. این فرآورده ها حاوی آلومینیوم، منیزیم، کلسیم یا ترکیبی از آنها هستند. لازم به ذکر است که گاباپنتین با آنتی اسیدها نیز تداخل دارویی دارد. از این رو در صورتی که همزمان با مصرف گاباپنتین از شربت های ضد اسید معده و یا هرگونه دارو جهت درمان سوءهاضمه استفاده می نمایید، مصرف گاباپنتین را با این دارو ها حداقل دو ساعت فاصله دهید.همچنین این داروها را به هیچ عنوان با دیگر داروهایی که حاوی گاباپنتین هستند (از جمله اناکاربیل گاباپنتین) استفاده نکنید.
۵) مصرف گاباپنتین و تست اعتیاد
لازم به ذکر است گاباپنتین و تداخل دارویی با آزمایش تست اعتیاد نیز از موارد دردسرزای این تداخلات است. از این رو در برخی موارد موجب مثبت شدن آزمایش اعتیاد می شود. در صورتی که برای تست اعتیاد به آزمایشگاه مراجعه کردید، توضیحات خود را مبنی بر مصرف داروی مورد نظر به مسئول مربوطه ارائه کنید.
همچنین گاباپنتین ممکن است با تست های آزمایشگاهی خاص برای پروتئین ادرار تداخل داشته باشد. قبل از این آزمایش اطمینان حاصل کنید که پرسنل آزمایشگاه و پزشکان شما می دانند که از این دارو مصرف می کنید.
عوارض جانبی گاباپنتین چیست؟
مصرف گاباپنتین ممکن است منجر به عوارضی شود که در ادامه به آنها اشاره می کنیم؛
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- از دست دادن تعادل
- خستگی
- تاری دید و دوبینی
- حرکات غیرمعمول چشم
- لرزش
اگر هر یک از این عوارض ادامه یافت یا بدتر شد به سرعت با پزشک خود تماس حاصل کنید.
اثر گاباپنتین بر اعصاب
گاهی ممکن است که گاباپنتین بر سیستم اعصاب مرکزی اثر بگذارد و برخی از اثرات جانبی آن شامل موارد زیر هستند؛
- گیجی
- خواب آلودگی
- افکار نامعقول
- افسردگی
- اختلال در راه رفتن
- فراموشی
- احساسات ناپایدار
- مشکل در صحبت کردن
- رفتار عصبانی و پرخاشگرانه
- لتارژی
- اختلال حافظه
نکاتی در مورد عوارض جانبی گاباپنتین
برخی از موارد زیر را درباره عوارض جانبی گاباپنتین در نظر داشته باشید؛
- در صورتی که پزشک داروی گاباپنتین را برای شما تجویز کرده است، مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی گاباپنتین را مصرف کرده اند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده اند. اگر دچار عوارض جدی این دارو مانند تورم دست ها یا مفاصل یا پا و تنگی نفس یا کند نفسی شدید با فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
- به ندرت کسانی که از داروهای ضدتشنج برای درمان مشکلاتی مانند تشنج، اختلال دوقطبی و درد استفاده می کنند، دچار افسردگی، افکار یا اقدام به خودکشی و مشکلات خلقی دیگر شده اند. اگر خود یا خانواده تان هرگونه تغییر رفتار ناگهانی یا غیر معمولی، افکار یا رفتاری که نشانه های افسردگی باشد، افکار یا اقدام به خودکشی و افکار آسیب رساندن به خود را مشاهده کردید، سریعا با پزشک تماس بگیرید.
- لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی گاباپنتین نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی، مثل تب، تورم غدد لنفاوی، علائم پوستی، خارش، تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و اختلال تنفسی را تجربه کردید، سریعا از فوریت های پزشکی کمک بگیرید.
نکات قابل توصیه در مورد مصرف گاباپنتین
- کپسول های گاباپنتین را همراه آب فراوان میل کنید.
- گاباپنتن را می توانید همراه غذا یا بدون آن میل کنید. مصرف داروهای آنتی اسید حاوی آلومینیوم و منیزیم باید حداقل دو ساعت با گاباپنتین فاصله داشته باشد.
- گاباپنتین ممکن است باعث اختلالات فکری و مهارت های حرکتی شود ، تا مشخص شدن اثر دارو از رانندگی و کار با ماشین آلات بپرهیزید.
توجهات پزشکی - پرستاری در مورد مصرف گاباپنتین
- مشخصات حملات تشنجی را به لحاظ شدت، مدت، اورا، فعالیت های تشدید کننده و تخفیف دهنده مورد بررسی قرار دهید.
- در حین درمان با گاباپنتین تست های عملکرد کلیه، تست های عملکرد بینایی، وضعیت ذهنی بیمار را مورد بررسی قرار دهید.
- حداکثر غلظت گاباپنتین ظرف دو تا سه ساعت ایجاد می شود. گاباپنیتن مشکلات خواب ناشی از درد عصب را ظرف یک هفته بهبود می بخشد اما بهبود علائم ناشی از درد عصب تا دو هفته زمان می برد. در اثر مصرف گاباپنتین کاهش در فراوانی تشنج معمولا ظرف چند هفته ظاهر می شود.
- تا دو ساعت قبل و بعد از مصرف گاباپنتین از مصرف آنتی اسیدها اجتناب کنید.
- از قطع ناگهانی گاباپنتین خودداری کنید. قطع گاباپنتین تحت نظر پزشک و ظرف یک هفته تدریجا انجام می شود.
- برای برطرف شدن خشکی دهان ناشی از گاباپنیتن از آدامس یا آب نبات استفاده کنید.
- در زمان تشنج اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید.
- برای رفع یبوست ناشی از گاباپنتین از رژیم غذایی پرفیبر و مایعات فراوان استفاده کنید.
توجهات بیمار - خانواده در مورد مصرف گاباپنتین
- گاباپنتین خواب آور است بنابراین در طول درمان با گاباپنتین از انجام فعالیت هایی که به هوشیاری بالا نیاز دارند خودداری کنید.
- گاباپنتین باید مطابق دستور پزشک مصرف شود. از قطع ناگهانی گاباپنتین اجتناب کنید زیرا عوارض انزوا از گاباپنتین (گیجی، بی قراری، سردرگمی) بروز می کند.
- برخی نام های تجاری گاباپنتین می تواند با یا بدون غذا مصرف شود. در این مورد باید با پزشک مشورت کنید.
- مصرف همزمان الکل با گاباپنتین تداخل دارد.
- در صورت بروز تغییرات خلقی یا وجود افکار خودکشی در طول درمان با گاباپنتین حتما با پزشک مشورت کنید.
- در صورت ایجاد راش، تب، دشواری در تنفس و یا تورم صورت حین مصرف گاباپنتین فورا به پزشک مراجعه کنید.
- در صورت بارداری یا داشتن قصد بارداری در طول درمان با گاباپنتین با پزشک مشورت کنید.
میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر گاباپنتین
