نیتروگلیسیرین، که با عنوان گلیسریل تری نیترات (GTN) نیز شناخته می شود، دارویی است که برای نارسایی قلبی، فشار خون بالا، شقاق مقعدی، قاعدگی دردناک، و برای درمان و پیشگیری از درد قفسه سینه ناشی از کاهش جریان خون به قلب (آنژین صدری) یا ناشی از استفاده تفریحی از کوکائین، تجویز می شود. این دارو از طریق خوراکی، زیرزبانی، به صورت چسب پوستی یا تزریق وریدی مصرف می شود.
اثرات جانبی رایج مصرف نیتروگلیسیرین، شامل سردرد و فشار خون پایین است. مشخص نیست که آیا استفاده در بارداری برای نوزاد بی خطر است یا خیر.به دلیل خطر فشار خون پایین، این دارو نباید همراه با داروهای خانواده سیلدنافیل (مهارکننده های PDE5) استفاده شود. نیتروگلیسیرین در خانواده دارویی نیترات ها قرار دارد.اما نحوهٔ عملکرد آن کاملاً مشخص نیست. اعتقاد بر این است که این دارو با گشاد کردن عروق خونی عمل می کند.
در رابطه با نیتروگلیسیرین، نخستین بار در اوایل سال ۱۸۴۶، مطالبی نوشته شد و در سال ۱۸۷۸ مورد استفاده پزشکی قرار گرفت. این دارو در فهرست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت قرار دارد. داروی نیتروگلیسیرین (GTN) یک شکل رقیق از همان ماده شیمیایی است که به عنوان ماده منفجره، نیتروگلیسیرین استفاده می شود.رقیق شدن نیتروگلیسیرین، آن را غیرقابل انفجار می کند.در سال ۲۰۱۹، این دارو با بیش از ۳ میلیون نسخهٔ پزشکی، ۱۸۴اُمین داروی تجویزی رایج در ایالات متحده بود.
موارد منع مصرف نیتروگلیسیرین
ضربه مغزی یا خونریزی مغزی (به دلیل خطر افزایش فشار داخل جمجمه ای)،کم خونی شدید(یونهای نیترات می توانند به سرعت هموگلوبین را به مت هموگلوبین اکسیده کنند)،سابقه حساسیت مفرط با واکنش ایدیوسنکراتیک به نیتراتها، افت فشار وضعیتی ، افت فشار خون یا کاهش کنترل نشده حجم خون
تداخلات دارویی نیتروگلیسیرین
آلتپلاس , تادالافیل | قرص تادالافیل | قرص سیالیس , سیلدنافیل | قرص سیلدنافیل , لوراتادین , متیل ارگونوین , میلرینون , آمیودارون , انالاپریل , پروپرانولول , دولوکستین , سوتالول , فوروزماید , لیزینوپریل , نیفدیپین , نیمودیپین , نیکوراندیل , وراپامیل , کاپتوپریل , هماتروپین , واردنافیل , نیتروپروساید سدیم , نیتریک اکساید , دوکسازوسین , آوانافیل , ریوسیگوآت , نسیریتاید
هشدار ها در مورد نیتروگلسیرین
- درموارد زير بايد با احتياط فراوان مصرف شود: كم خوني شديد، خونريزي مغزي، ضربه اخير به سر، گلوكوم، پركاري تيروئيد، سابقه انفاركتوس اخير قلبي، كاهش حجم خون و فشار پايين در مویرگ هاي ريوي.
- با مصرف طولاني مدت نيترات ها، ممكن است نسبت به اثر آنها تحمل شود و در نتيجه، نياز بيمار به دارو افزايش يابد. براي اطمينان از حفظ اثر مطلوب دارو، پيگيري دقيق وضع بيمار توصيه مي شود.
- در صورت لزوم قطع مصرف دارو، به دنبال مصرف مقادير زياد يا طولاني مدت، به منظور جلوگيري از بروز حمله واجهشي آنژين ناشي از قطع مصرف دارو، مقدار مصرف بايد به تدريج كاهش داده شود.
- در صورت بروز تاري ديد يا خشكي دهان يا تشديد آن مصرف دارو بايد قطع شود.
توصیه های دارویی نیتروگلسیرین
- قرص معمولي و پيوسته رهش نيتروگليسرين بايد همراه با يک ليوان آب و با معده خالي مصرف شود.
- هنگام استفاده از قرص زيرزباني، تا زماني كه قرص حل نشده باشد، از خوردن يا نوشيدن بايد خودداري شود.
- هنگام استفاده از پماد نيتروگليسرين، پيش از مصرف، پوست بايد تميز شود. در هر بار مصرف، پماد بايد بر روي سطح بدون مو ماليده شده و گسترده شود. پس از گسترده شدن، دارو را نبايد روي پوست ماساژ داد.
- از جويدن و خرد كردن قرص پيوسته رهش بايد خودداري كرد.
- با بروز اولين علائم حمله آنژين، بايد نشست و از قرص زيرزباني استفاده نمود و در صورت بروز سرگيجه يا از حال رفتن بايد احتياط كرد. اثر قرص ها معمولاً طي 5 دقيقه ظاهر مي شود.
- قرص معمولي پيوسته رهش همچنين فرآورده هاي موضعي نيتروگليسرين از بروز حمله آنژين صدري جلوگيري مي نمايند و سبب رفع درد ناشي از حمله نمي شوند.
- قرص هاي زيرزباني نيتروگليسرين نبايد در معرض هوا قرار گيرند زيرا ممكن است اثر آنها كاهش يابد.
- به هنگام برخاستن از حالت خوابيده يا نشسته، بايد احتياط نمود.
- به هنگام ايستادن به مدت طولاني يا فعاليت بدني و همچنين در آب و هواي گرم بايد احتياط نمود.
- سردرد، عارضه معمولي نيترات ها است كه با ادامه درمان كاهش مي يابد. در صورت تداوم يا تشديد سردرد، مراجعه به پزشك ضروري است.
- در صورت فراموش شدن يك نوبت مصرف دارو، اگر تا نوبت بعدي 2 ساعت (قرص معمولي، زيرزباني و پماد) يا 6 ساعت (قرص پيوسته رهش) فاصله باشد، از مصرف آن بايد خودداري نمود.