پرورش بداغ
نام انگلیسی : Viburnum sp
خانواده : Adoxaceae
بومی : مناطق معتدل
بداغ درخچه ای است که به سرعت رشد می کند. این گیاه به دلیل داشتن شاخ و برگ و گل های زیبا و میوه های خوراکی بسیار پرطرفدار بوده و در باغ ها به عنوان پرچین بسیار کاربرد دارد.برگ ها سه قسمتی با طول و عرض ۱۰-۵ سانتیمتر است و شبیه برگ های درخت افرا است. برگ ها در پاییز به رنگ قرمز یا نارنجی در می آیند.
گل های این گیاه به شکل مجموعه ای کروی شکل ظاهر می شوند. که ابتدا سبز کم رنگ هستند و به تدریج سفید رنگ می شوند. گل های بارور به قطر ۱۱-۴ سانتیمتر در قسمت مرکزی و بالای این مجموعه قرار دارد و گل هایی با قطر ۲ سانتیمتر که در قسمت محیطی و اطراف این مجموعه هستند عقیم و نابارور هستند. فصل گلدهی بداغ بهار است. میوه های گرد و قرمز رنگ بداغ نیز زیبا و قابل خوردن هستند.
بداغ درختچه ای بزرگ با سرعت رشد متوسط میباشد که در برابر سرما و آلودگی هوا مقاوم است لذا برای کاشت در داخل شهر نیز مناسب میباشد. بداغ راست قامت و چندریشه ای است. تاج درخت به صورت گرد و پوششی میباشد . پوست تنه درخت ابتدا به رنگ سبز میباشد و سپس به قرمز – قهوه ای تبدیل خواهد شد . تنه درخت بداغ زمانی که خرد و یا شکسته میشود دارای بوی بسیار بدی است.
گیاه Viburnum lentago ( بداغ ) درختچه ای برگریز متعلق به خانواده Adoxaceae ( آدوکساسه ) بوده که بومی شمال شرقی آمریکا و جنوب کانادا میباشد.
این گیاه متعلق به جنس viburnum میباشد که این جنس شامل گونه های زیادی است و بداغ بزرگترین گونه در این جنس میباشد.
بداغ به علت داشتن شاخ و برگ زیبا ، گل های زرق و برق دار و میوه های خوراکی در آمریکا بسیار محبوب و مورد توجه میباشد و به عنوان پرچین بسیار کاربرد دارد و در باغها و باغچه ها به وفور کاشته میشود.
بداغ درختچه ای بزرگ با سرعت رشد متوسط میباشد که در برابر سرما و آلودگی هوا مقاوم است لذا برای کاشت در داخل شهر نیز مناسب میباشد.
بداغ راست قامت و چندریشه ای است.
این گیاه تا حدود 9 متر رشد میکند و قطر تنه آن 25 سانتیمتر میباشد.
تاج درخت به صورت گرد و پوششی میباشد .
پوست تنه درخت ابتدا به رنگ سبز میباشد و سپس به قرمز - قهوه ای تبدیل خواهد شد .
تنه درخت بداغ زمانی که خرد و یا شکسته میشود دارای بوی بسیار بدی است.
برگها این گیاه به صورت جفت و مخالف هم ، بیضی شکل و دندانه دار میباشند .
طول برگها بین 5 تا 10 سانتیمتر ، و بین 2 تا 5 سانتیمتر عرض دارند ، این برگها به رنگ سبز روشن میباشند و در فصل پاییز قرمز - نارنجی خواهند شد.( در پاییز این درختچه ظاهری بسیار جذاب دارد.)
گلهای این گیاه کوچک و سفید رنگ بوده ( بین 5 تا 6 میلیمتر قطر دارند .)در فصل بهار ظاهر میشوند ، دارای 5 گلبرگ میباشند و معطر نیستند .( گلها پروانه ها و حشرات را به سمت خود جذب میکنند.)
این گلها در پاییز به توت هایی آبی - سیاه و خوردنی تبدیل میشوند که منبع غذایی مهمی برای پرندگان به شمار می آیند.
میوه ها تا زمستان بر روی شاخه ها باقی میمانند .
توت ها طعمی دلپذیر دارند و هم به صورت خام مصرف میشوند و هم در مربا و ژله از انها استفاده میشود.
نیازها :
اقلیم:
در آب و هوای معتدل تا خنک بهترین رشد را دارد،اما برای مناطق حاره مناسب نیست.در مناطقی که یخبندان دیررس مشکل ساز باشد باید آنها را در پناهگاهی پرورش داد.
میزان نور و دما:
به نصف روز آفتاب نیاز دارد،اما در جاهای خنک به آفتاب کامل در تمام روز نیازمند است.انواعی که گل بزرگ می دهند باید به طریقی از باد در امان باشند.
خاک:
به خاکی نیاز دارندبا زهکشی خوب که مدت ها پیش از زمان کاشت با مواد آلی پوسیده تقویت شده باشد.مالچ پاشی با مواد آلی مفید است و به جذب رطوبت و خنک نگهداشتن ریشه ها در ماههای گرم تابستان کمک خواهد کرد.
طرز کاشت و پرورش:
آبیاری:
در ماههای گرم بوته ها را عمیق و منظم آبیاری کنید.
کوددهی:
پس از پایان دوره ی گل دهی در بهار،غذای کامل گیاه یا آرد استخوان به خاک بیفزایید.
مشکلات:
بیشتر گونه ها مشکلات کمی دارند،ام گونه ی تینوس در نواحی گرم غالباً به وسیله ی کنه ها و تریپس ها از شکل می افتند.
گل دهی
فصل:بیشتر ویبورنوم ها در بهار گل می دهند.بعضی از آنها،مثل نوع تینوس،در اواخر زمستان گل افشانی آغاز می کنند.
تکثیر :
گرفتن قلمه یکی از روشهای تکثیر این گیاه است که معمولاً از قلمه چوب نرم استفاده می شود این قلمه از ساقه های حاصل از رشد سال جاری و در اواخر بهار یا اوایل تابستان تهیه می شوند. طول قلمه حدود ۱۵-۱۲ سانتیمتر است و برگهای یک دوم طول قلمه از قسمت پایین جدا می شوند . جدا کردن برگها به نحوی موجب زخمی شدن پوست پایین ساقه نیز می شود و این کار به ریشه زایی قلمه کمک خواهد کرد و ریشه ها معمولاً از همین قسمت و مکان تشکیل می شوند. مخلوط کاشت مناسب نیز از شن + خاک برگ و یا پیت موس + پرلایت تشکیل میشود. قبل از کاشت مخلوط کاشت را به خوبی خیس کنید و نیم ساعت اجازه دهید تا آب اضافه از آن خارج شود سپس برای کاشت قلمه ها از آن استفاده کنید. قلمه ها را در بستر خاک بکارید به شکلی که حداقل یک سوم طول آنان در مخلوط خاک فرو رود. گلدان را در مکانی پر نور و به دور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید. کشیدن پلاستیک شفاف بر روی قلمه ها به حفظ رطوبت در هوای اطراف قلمه ها کمک می کند . ریشه زایی حدود ۸-۶ هفته طول می کشد . ابتدا پلاستیک را بردارید و دو روز بعد نسبت به جابجایی گیاهان جوان اقدام کنید.
خوابانیدن روش دیگر تکثیر این گیاه است که در بهار می توان آن را انجام داد و از ساقه ای جوان که در پایین گیاه مادری قرار دارد استفاده کنید. بر روی طول ساقه و قسمتی که قرار است بر زیر خاک قرار گیرد با وسیله ای تیز همانند چاقو یک زخم طولی کوچک به طول ۲ سانتیمتر ایجاد کنید یعنی کافی است که با نوک چاقو کمی پوست ساقه را به عمق کم مثلاً حدود یک میلیمتر شکاف دهید. سپس ساقه را در خاک و در عمق حدود ۲۰-۱۵ سانتی قرار دهید و اگر نوک ساقه از خاک بیرون باشد بهتر است . خاک این قسمت را مرطوب نگهدارید البته نه اینکه خاک خیس و گل آلود باشد بلکه زمانی که سطح خاک نیمه خشک – نیمه مرطوب بود نسبت به آبیاری اقدام کنید . ریشه زایی این ساقه حدود ۸ هفته طول می کشد و سپس می توان این ساقه را از گیاه مادری جدا کرد.
تکثیر از طریق کاشت بذر نیز امکان پذیر است اما به دلیل نیازهای خاص دمایی بذر این گیاه ، مسیری طولانی در پیش خواهید داشت که شاید تا حدود ۱۸ ماه نیز طول بکشد. میوه ها در اوایل پاییز از گیاه چیده می شوند و برای استفاده از بذر گیاه می بایست ابتدا قسمت گوشتی میوه را از اطراف بذر جدا کرد و بذرها را با آب شست. اگر جدا کردن پوسته میوه از بذر سخت است می توان برای مدتی میوه ها را در ظرف آبی قرار داد تا به خوبی نرم شوند. سپس سطح بیرونی بذرها باید خشک شود یعنی بذرها را در مکانی خشک با دمای معمولی اتاق قرار می دهیم که رطوبت آنها از بین برود که این کار ممکن است تا ۶-۱ هفته طول بکشد. سپس نوبت کاشت بذرها است که می توان آنها را در عمق حدود ۵ سانتی و در مخلوطی از پیت موس + شن و یا خاک برگ + شن کاشت کرد. ظرف محتوی بذرها را باید به مدت دو الی سه ماه در مکانی روشن اما به دور از نور مستقیم آفتاب و دمای ۳۰-۲۴ قرار داد. البته در این مقطع حداقل دما تا ۲۰ قابل قبول است اما هر مقدار دما به ۲۰ درجه نزدیکتر باشد مدت زمان باقی ماندن بذر در این شرایط نیز بیشتر می شود. در طی این مدت بذر این توانایی را می یابد که ریشه تولید کند به بیان دیگر بذرهای بداغ برای اینکه بتوانند ریشه زایی داشته باشند به سه ماه دمای گرم اما بعد از طی این دوران به مدتی سرما نیز نیاز دارند تا ساقه آنها توانایی رشد و بلند شدن بیابد. یعنی ظرف حاوی بذر را باید به چنین مکانی با این شرایط منتقل کرد. بعد از آن باید ظرف محتوی بذرها را به محیطی با مای ۲۰ درجه روشن منتقل کرد و سطح خاک را مرطوب نگه داشت بعد از حدود ۶-۳ ماه می توان شاهد جوانه زنی بذرها از زیر خاک و بلند شدن ساقه آنها بود .
نحوه پرورش و نگهداری درختچه آبلیا
نحوه پرورش و نگهداری کلم زینتیمنبع: سایت باغ شیشه ای و نارگیل و سپاهان
