همانطور که از نام آن پیداست این رژیم سبب تولید کتون در بدن می گردد.کتون ها زمانی در بدن تولید می گردند که مقدار کمی کربوهیدرات وجود دارد و بدن لازم است انرژی خود را از شکستن اسیدهای چرب بدست آورد. رژیم کتو براساس مقدار بسیار کم کربوهیدرات و مقدار زیاد اسید چرب شناخته میشود. به طور تقریبی این رژیم شامل 75 درصد چربی – 20 درصد پروتئین و تنها 5 درصد کربوهیدارت می باشد.هدف هر رژیم کتوژنیکی این است که بدن از این طریق وارد پروسه تولید کتون گردد. بدن به طور معمول از گلوکز برای دریافت انرژی استفاده می نماید. گلوکز نوعی کربوهیدارت است که از شکر و غذاهای حاوی نشاسته بوجود می آید. وقتی بدن به مقدارکافی برای تولید انرژی گلوکز نداشته باشد فرآیند سوخت و ساز چربی های ذخیره شده آغاز می گردد در نتیجه کتونها در بدن تولید می گردند که نوعی اسید هستند.
از نکات جالب در خصوص رژیم کتوژنیک این مطلب است که دهان فرد در زمان استفاده از این رژیم به دلیل وجود ترکیبات آروماتیک بویی شبیه به بوی میوه میدهد.
اصول رژیم کتوژنیک
قانون این رژیم این است که مصرف کربوهیدرات کم، مصرف چربی زیاد و پروتئین به اندازه باشد. اگر برنامه غذایی رژیم کتوژنیک را انتخاب کرده اید، مصرف کربوهیدرات به کمتر از 50 گرم در روز کاهش پیدا می کند، چربی ها جایگزین کربوهیدرات حذف شده می شوند و حدود 75 درصد کالری دریافتی از چربی هاست. پروتئین در رژیم کتوژنیک حدود 20 درصد و کربوهیدرات تنها 5 درصد انرژی مورد نیاز شما را تامین می کنند.
به دلیل محدودیت کربوهیدرات در این رژیم، بدن برای تامین انرژی خود چربی را به جای گلوکز، منبع اصلی در نظر می گیرد – این فرایند کتوزیس ketosis نامیده می شود.
در کتوزیس بدن از کتون ها به عنوان منبع سوخت استفاده می کند – کتون مولکولی است که در در زمان کاهش مصرف قند، در کبد و در اثر مصرف چربی تولید می شود.
گرچه اغلب گفته می شود از مصرف چربی به خاطر کالری بالایی که دارد اجتناب کنید، اما بررسی ها نشان داده اند که رژیم کتوژنیک نسبت به رژیم های کم چرب، تاثیر بیشتری در کاهش وزن دارد. به علاوه این رژیم غذایی گرسنگی را کاهش داده و اشتها را کم می کند که به کاهش وزن کمک زیادی می کند.
انواع رژیم کتوژنیک
- رژیم کتوژنیک استاندارد (SKD): این رژیم محتوی مقدار بسیار کمی کربوهیدرات، مقدار متوسطی پروتئین و مقدار زیادی چربی است. این نوع از رژیم کتو به طور معمول محتوی ۷۵٪ چربی، ۲۰٪ پروتئین و ۵٪ کربوهیدرات است.
- رژیم کتوژنیک دوره ای (CKD): در این رژیم، دوره هایی با کربوهیدرات بیشتر وجود دارد. به عنوان مثال در طول هفته، ۵ روز از رژیم کتو پیروی می کنید و در ۲ روز بعدی مصرف کربوهیدرات را افزایش می دهید.
- رژیم کتوژنیک هدفمند (TKD): این رژیم به شما اجازه می دهد تا در نزدیکی تمرینات ورزشی تان کربوهیدرات بیشتری مصرف کنید.
- رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا: این رژیم شبیه به رژیم استاندارد است، با این تفاوت که محتوی مقدار بیشتری پروتئین است. رژیم کتو با پروتئین بالا محتوی ۶۰٪ چربی، ۳۵٪ پروتئین و ۵٪ کربوهیدرات است.
با اینکه بیشتر مطالعات بر روی رژیم کتوژنیک استاندارد و رژیم کتو با پروتئین بالا صورت گرفته است، ولی رژیم های کتوژنیک هدفمند و دوره ای روش های پیشرفته تری هستند و عمدتا توسط ورزشکاران و بدنسازان مورد استفاده قرار می گیرند.
بیشتر اطلاعات موجود در این مطلب، حول رژیم کتوژنیک استاندارد می چرخد. بااین حال بسیاری از اصول رژیم کتوژنیک استاندارد با سایر رژیم های کتوژنیک مشابه است.
خطرات رژیم کتو
رژیم کتوژنیک خطرات بی شماری دارد. مهمترین خطر این است که این رژیم سرشار از چربی اشباع است. توصیه متخصصین تغذیه این است که به دلیل ارتباط چربی های اشباع شده با بیماری های قلبی ، مقدار مصرف آنها را در طول روز به 7 درصد کالری روزانه خود محدود کنید. در حقیقت ، رژیم کتو با افزایش کلسترول LDL "بد" همراه است که مقدار آن در خون با خطر بیماری قلبی ارتباط مستقیمی دارد.
رژیم غذایی کتوژنیک برای افراد دیابتی و پره دیابتیک
یکی از اتفاقاتی که برای افراد دیابتی رخ می دهد، تغییر در متابولیسم آن ها است، قند خون فرد بالا رفته و دیگر تناسبی با عملکرد انسولینی او ندارد. رژیم کتوژنیک به چربی سوزی بیشتر کمک می کند، این در حالی است که چربی سوزی ارتباط تنگاتنگی با دیابت نوع 2، پیش دیابت و سندرم متابولیک دارد. برطبق مطالعه ای که در این مورد صورت پذیرفت، رژیم کتوژنیک سطح حساسیت انسولینی فرد را در حدود 75% نسبت به قبل بهبود می بخشید.
تحقیق دیگری نیز نشان داد که استفاده از رژیم کتوژنیک در دیابت نوع 2، از هر 21 نفر، 7 نفر از آن ها می توانستند دارو و درمان های دیابت را برای همیشه کنار بگذارند. در مطالعه دیگری، گروهی که رژیم کتوژنیک گرفته بودند مجموعاً 11.1 کیلوگرم وزن کم کرده بودند در حالی که گروه دیگر که از رژیم سرشار از کربوهیدارات استفاده می کردند تنها 6.9 کیلوگرم کاهش وزن داشتند. این نتیجه از آن جایی اهمیت پیدا می کند که وزن ارتباط مستقیمی با دیابت نوع 2 دارد. علاوه بر موارد گفته شده، 95.2% از افرادی که رژیم کتوژنیک می گرفتند، می توانستند به کلی داروها و درمان هایشان را کنار گذاشته یا حداقل آن را کاهش دهند. این در حالی است که افراد استفاده کننده از رژیم سرشار از کربو هیدرات تنها 62% نتیجه گرفته بودند.
رژیم کتوژنیک با افزایش حساسیت انسولینی فرد کاهش وزن فواید بسیاری برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و پیش دیابتی دارد.
فواید کلی رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن و لاغری
رژیم های غذایی سیکلی یا هدفمند، روش های پیشرفته تری هستند و در درجه اول توسط بدنسازان و ورزشکاران مورد استفاده قرار می گیرند.
رژیم های غذایی کتوژنیک می توانند به کاهش وزن کمک کنند .
رژیم کتوژنیک یک راه موثر برای کاهش وزن و کاهش عوامل خطر برای بیماری است.در واقع، تحقیقات نشان می دهد که رژیم کتوژنیک بسیار عالی است و اغلب به عنوان رژیم کم چربی توصیه می شود.این رژیم آنقدر خوب است که می توانید بدون شمارش کالری و محاسبه، وزن کم کنید.یک مطالعه نشان داد افرادی که رژیم غذایی کتونی را دارند، 2.2 برابر وزن بیشتری را نسبت به رژیم غذایی کم چربی دارند، کم می کنند.سطح کلسترول تری گلیسیرید و HDL رل نیز بهبود می دهد.یک مطالعه دیگر نشان داد افرادی که در رژیم غذایی کتوژنیک دارند، سه برابر بیشتر از رژیم غذایی توصیه شده توسط سازمان دیابت انگلیس ارائه شده، وزن کم می کنند.دلایل متعددی وجود دارد که رژیم غذایی کتوژنیک نسبت به یک رژیم کم چربی بهتر است، از جمله افزایش پروتئین دریافتی، که مزایایی فراوانی دارد. افزایش کتون ها، کاهش سطح قند خون و بهبود حساسیت انسولین نیز ممکن است نقش کلیدی ایفا کنند.
خطرات احتمالی رژیم کتوژنیک
- کمبود مواد مغذی:اگر طیف گسترده ای از سبزیجات ، میوه ها و غلات را نخورید ، ممکن است در معرض کمبود عناصر ریز مغذی هایی مثل سلنیوم ، منیزیم ، فسفر و ویتامین های B و C باشید قرار بگیرید.
- مشکلات کبدی:رژیم غذایی با داشتن مقدار زیادی چربی برای متابولیسم می تواند شرایط کبدی موجود را بدتر کند.
- مشکلات کلیوی:کلیه ها به سوخت و ساز پروتئین کمک می کنند و رژیم کتو می تواند بار کاری کلیه ها را به شدت افزایش دهد. (میزان توصیه شده مصرف پروتئین برای زنان به طور متوسط 46 گرم و برای مردان 56 گرم در روز است.
- یبوست :در رژیم کتو غذاهای فیبری مانند غلات و حبوبات کم است. بنابر این می تواند باعث یبوست شود.
- گیجی و تغییرات خلقی:مغز برای عملکرد درست به قند کربوهیدرات های سالم نیاز دارد. رژیم های کم کربوهیدرات ممکن است باعث سردرگمی و تحریک پذیری شوند.
- بنابه شرایط متفاوت افراد ، این رژیم می تواند عوارض و تبعات متفاوتی ایجاد کند که کمتر به آن توجه شده است.
پس چرا مردم این رژیم های غذایی را دنبال می کنند؟
این رژیمهای غذایی به دلیل سرعت اثر گذاری خود معمولا مورد توجه هستند. موفقیت در کوتاه مدت بدون اشاره به عوارض ایجاد شده ، کاهش اشتها به دلیل کندتر متابولیزه شدن چربی ها نسبت به کربو ئیدراتها دلایلی است که این افراد عنوان می کنند.
اما آنچه در نظر گرفته نمی شود عوارض این رژیم ها در صورت استفاده طولانی مدت است. همچنین در صورتی که به رژیم عادی خود برگردید به احتما ل زیاد وزن از دست رفته بسرعت برمی گردد و ممکن است با عوارض ناخواسته همراه گردد.