پرکاری پاراتیروئید و نکات مهم در مورد آن

غدد پاراتیروئید “parathyroid” از چهار بخش منفرد کوچک و گرد تشکیل شده است. آن ها به پشت غده تیروئید در گردن شما متصل شده اند. این غدد بخشی از سیستم غدد درون ریز هستند. سیستم غدد درون ریز شما هورمون هایی را که بر رشد، نمو، عملکرد بدن و روحیه شما تأثیر می گذارند، تولید و تنظیم می کند.غدد پاراتیروئید میزان کلسیم موجود در خون را تنظیم می کنند. وقتی سطح کلسیم در جریان خون شما کم است، هورمون پاراتیروئید (PTH) از طریق این غدد آزاد می شود که کلسیم را از استخوان های شما می گیرد.

برداشتن غده پاراتیروئید به نوعی جراحی گفته می شود که به منظور برداشتن این غدد انجام می گردد. همچنین این روش به عنوان پاراتیروئیدکتومی “parathyroidectomy” شناخته می شود. اگر خون شما بیش از حد کلسیم داشته باشد، این احتمال وجود دارد که از این جراحی استفاده شود. این وضعیتی است که با عنوان هایپرکلسمی شناخته می گردد.

بیماری های پاراتیروئید چیست؟

اگر به هر دلیلی ترشح هورمون پاراتورمون برخلاف سطح بالای کلسیم سرم، افزایش یابد؛ پرکاری پاراتیروئید نامیده می شود. این پرکاری می تواند اولیه، ثانویه و ثالثیه باشد. بنابراین با توجه به تعریف پرکاری می توان حدس زد که کاهش ترشح هورمون پاراتورمون را علی رغم سطح پایین کلسیم سرم، کم کاری پاراتیروئید می نامند.

پرکاری غده پاراتیروئید چیست؟

شایع ترین بیماری غده پاراتیروئید، مشکل پرکاری است که با توجه به تعریفی که بالاتر ارائه کردیم؛ در این حالت مقدار هورمون های پاراتیروئیدی ترشح شده بیش از میزان لازم است. به این حالت پاتولوژیک، هیپرپاراتیروئیدیسم یا پرکاری پاراتیروئید گفته می شود. غده پاراتیروئید فرد مبتلا به پرکاری پاراتیروئید دچار مشکل شده و حتی در زمانی که سطح کلسیم خون نرمال یا بالاست باز هم ترشح پاراتورمون را ادامه می دهد. این موضوع عوارض بسیار شدیدی را می تواند برای فرد به همراه داشته باشد که در ادامه همین مطلب به آنها اشاره خواهیم کرد.

اطلاعات کلی در مورد بیماری پاراتیروئید

هایپر پاراتیروئیدیسم زمانی رخ می دهد که غدد پاراتیروئید در جریان خون بیش از حد هورمون پاراتیروئید ایجاد می کنند. این غدد که در پشت تیروئید در پایین گردن شما قرار دارند و تقریباً به اندازه یک دانه برنج هستند.غدد پاراتیروئید هورمون پاراتیروئید تولید می کنند. این هورمون به حفظ تعادل مناسب کلسیم در جریان خون و بافت هایی که برای عملکرد مناسب به کلسیم نیاز دارند، کمک می کند.

دو نوع هایپرپاراتیروئیدیسم وجود دارد. در هایپرپاراتیروئیدیسم اولیه، بزرگ شدن یک یا چند غده پاراتیروئید باعث تولید بیش از حد هورمون می شود. این امر باعث بالا رفتن میزان کلسیم در خون می گردد که می تواند انواع مشکلات سلامتی را ایجاد کند. جراحی رایج ترین روش درمان پرکاری تیروئید اولیه است.هایپر پاراراتیروئیدیسم ثانویه به دلیل بیماری دیگری رخ می دهد که در ابتدا باعث کمبود کلسیم در بدن می شود. همچنین با گذشت زمان، افزایش سطح هورمون پاراتیروئید رخ می دهد.

علت ترشح بیش از حد هورمون پاراتیروئید

شایع ترین علت ترشح بیش ازحد هورمون توسط غدد پاراتیروئید، تشکیل شدن یک توده ی اضافی (غیر سرطانی) در یکی یا تعداد بیشتری از این غدد است.در اغلب موارد، وضعیت بیماران به این صورت است که در یکی از غدد پاراتیروئید توده ای تشکیل شده است و این غده تمامی هورمون پاراتیروئید را تولید می کند. سه غده ی دیگر توده ای نیستند و کوچک هستند و به صورت نرمال عمل می کنند و به خاطر بالا بودن سطح کلسیم بدن (به علت پرکاری غده ی توده ای) به حالت خفته در آمده اند و هورمون ترشح نمی کنند. غده ای که پرکار است به ندرت سرطانی است (کمتر از یک مورد از 2500 مورد)، اما این غده به تدریج باعث آسیب رساندن به بدن می شود، چرا که موجب بالا رفتن غیر طبیعی سطح کلسیم در بدن ما می شود و این مسئله نیز باعث تخریب برخی بافت ها در بدن می شود.

علائم پرکاری پاراتیروئید

بیمارانی که هورمون پاراتیروئید در بدن آن ها بیش از حد تولید می شود، سطح کلسیم خونشان بالا می رود و با این حال ممکن است از استخوان درد شکایت داشته باشند. در موارد شدید بیماری، ممکن است استخوان ها تا حدی کلسیم خود را از دست بدهند (چون هورمون پاراتیروئید دستور تجزیه ماتریکسی استخوان ها را می دهد) که استخوان های شخص شکننده شده و تراکم خود را از دست بدهند و بشکنند (پوکی استخوان). این مشکل خصوصا در افراد مسن بیشتر پیش می آید. همچنین ممکن است در درون استخوان خونریزی های جزئی ایجاد شود که این مسئله باعث استخوان درد می شود.

یکی دیگر از علائم پرکاری پاراتیروئید، تشکیل زخم معده و پانکراس است. بالا بودن میزان کلسیم خون می تواند برای برخی از سلول های بدن خطرناک باشد، از جمله سلول های موجود در جداره ی داخلی معده و پانکراس که دچار التهاب شده و دردناک می شوند (زخم معده و پانکراتیت). از علائم دیگر بالا بودن مداوم کلسیم خون، تشکیل سنگ در کلیه است. از آن جایی که مهمترین کار کلیه پاکسازی خون می باشد، در بیمارانی که به پرکاری پاراتیروئید مبتلا هستند، کلیه ها با مقادیر بالای کلسیم مواجه می شوند و پالایش مداوم مقادیر زیادی کلسیم موجب تجمع کلسیم در توبول های کلیوی شده که نهایتا منجر به تشکیل سنگ کلیه می شود.

در موارد بسیار وخیم، ممکن است کل بافت کلیه پر از ذرات کلسیم شود و حتی قسمتی از آن به خاطر انباشته شدن و رسوب کردن مقادیر بیش از حد کلسیم، شکل استخوانی پیدا کند. این مشکل نه تنها بسیار دردناک است بلکه می تواند به نارسایی کلیه منجر شود.

خطرات احتمالی پرکاری پارا تیروئید

• کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان
• شکستگی استخوان
• سنگ کلیه
• زخم معده
• پانکراتیت (التهاب پانکراس)
• اختلالات سیستم عصبی

درمان پرکاری غده پاراتیروئید

تنها درمان قطعی هیپرپاراتیروئیدیسم، جراحی و خارج کردن غده مشکل ساز است. البته متخصصان غدد انجام عمل جراحی را در موارد بسیار پیشرفته توصیه می کنند. پرکاری غده پاراتیروئید در صورتی که بدون درمان به حال خود رها شود؛ خود به خود بهبود پیدا نمی کند. به دلیل وجود توده در این غده روز به روز شرایط بدتر می شود؛ با این حال انجام عمل جراحی برای همه افراد توصیه نمی شود.

در مورد بیماری فیبروز ریوی چه می دانید؟