پتاسیم پایین (هایپوکالمی) و نکات مهم در مورد آن

ضعف و خستگی اغلب شایع ترین علائم کمبود پتاسیم هستند اما این شرایط می تواند علت های دیگری هم داشته باشد. پتاسیم یکی از مهمترین مواد معدنی بدن است و به نظر می رسد در همه سلول های بدن انسان وجود دارد. در حقیقت، پتاسیم یکی از چهار الکترولیت اصلی بدن به همراه سدیم، منیزیم و کلسیم است. پتاسیم به عنوان یک الکترولیت، به حفظ تعادل مناسب آب در بدن و همچنین تنظیم فشار خون کمک می کند. همچنین در هضم پروتئین ها و کربوهیدرات ها نقش اساسی دارد. پتاسیم برای عملکرد طبیعی ماهیچه ها، قلب و اعصاب بسیار مهم است.

این ماده معدنی در کنترل فعالیت عضلات صاف (مانند عضله موجود در دستگاه گوارش) و عضله اسکلتی (ماهیچه های اندام ها و استخوان) و همچنین عضلات قلب نقش مهمی دارد. پتاسیم برای انتقال طبیعی سیگنال های الکتریکی در سراسر سیستم عصبی در بدن بسیار مهم است. سطح طبیعی پتاسیم خون برای حفظ ریتم الکتریکی طبیعی قلب بسیار مهم است. هم سطح پتاسیم خون پایین (هیپوکالمی) و هم سطح بالای پتاسیم خون (هایپرکالمی) می تواند منجر به ریتم غیر طبیعی قلب شود.

پتاسیم چه فوایدی برای بدن دارد؟

همانطور که گفته شد تحقیقات روی خانم های مسنی که رژیم غذایی آن ها پتاسیم داشته است، انجام شد. در این تحقیق متوجه شده اند که امید به زندگی، شادابی و فعالیت روزانه در آن ها بیشتر از کسانی است که برنامه غذایی بدون پتاسیم داشته اند. خانم هایی که در سن یائسگی قرار دارند با مصرف مواد غذایی دارای پتاسیم می توانند از استرس و گرگرفتگی و تعریق بدن خود بکاهند. گرفتار فشارخون بالا در این دوران نشوند.

سکته یکی از بیشترین عوامل مرگ و میر در جهان است. مصرف پتاسیم فشارخون را پایین می آورد. همچنین مانع سکته های قلبی، مغزی و همچنین مرگ های ناگهانی می شود و تاثیر آن بیشتر روی خانم های مسن است. وظیفه پتاسیم در بدن انسان برقرار کردن تعادل آب در بین سلول هاست و باعث تحرک بدن می شود.

این عنصر به انقباض ماهیچه ها چگونگی پاسخ دادن اعصاب بدن به تحریکات عصبی و کارکرد موثر بافت های سلولی کمک می کند. با توجه به مزایای این عنصر به تمام افراد به خصوص خانم های مسن و افرادی که در سن یائسگی هستند توصیه می شود از غذاهای دارای پتاسیم استفاده کنند.

میزان پتاسیم مورد نیاز در بدن

میزان پتاسیم مورد نیاز برای بدن در سنین مختلف، متفاوت است و می تواند بر اساس میزان زیر تخمین زده شود:

• ۳،۰۰۰ میلی گرم در روز برای سنین ۱ تا ۳ سال
• ۳۸۰۰ میلی گرم در روز برای سنین ۴ تا ۸ سال
• ۴۵۰۰ میلی گرم در روز برای سنین ۹ تا ۱۳ سالگی
• ۴،۷۰۰ میلی گرم در روز برای سنین ۱۴ سال و بالاتر
• ۵،۱۰۰ برای زنان در دوران شیردهی

کمبود پتاسیم

کمبود پتاسیم در صورتی رخ می دهد که فرد به اندازه کافی پتاسیم را از رژیم غذایی خود دریافت نکند یا پتاسیم بیش از حدی را از طریق اسهال طولانی مدت یا استفراغ از دست بدهد. علائم هیپوکالمی به شدت کمبود آن بستگی دارد اما می تواند شامل فشار خون بالا، یبوست، مشکلات کلیوی، ضعف عضلات، خستگی و مشکلات قلبی باشد. کمبود شدید پتاسیم هیپوکالمی نامیده می شود و هنگامی رخ می دهد که سطح پتاسیم شخص به زیر ۳.۶ میلی لیتر در لیتر (میلی مول در لیتر) کاهش یابد. پزشکان هنگامی که میزان پتاسیم آنها کمتر از ۲.۵ میلی مول در لیتر باشد، شرایط بیمار را هیپوکالمی شدید تشخیص می دهند.

چه عواملی سبب کمبود پتاسیم خون می شود؟

با وجود آنکه منبع بیشتر پتاسیم بدن ما از رژیم غذایی است، اما یک رژیم غذایی حاوی پتاسیم پایین، به ندرت دلیل اصلی کمبود پتاسیم است. در برخی موارد کمبود پتاسیم، این موضوع به دلیل از دست دادن پتاسیم از مجرای دستگاه گوارش (GI) یا از طریق کلیه اتفاق می افتد.

کمبود پتاسیم ناشی از، از دست دادن پتاسیم از طریق مجرای گوارشی، ممکن است به یکی از دلایل زیر باشد:

• استفراغ بیش از حد
• اسهال
• پس از ایلئوستومی (باز کردن دیواره شکمی در طی عمل جراحی روده)
• ملین ها

کمبود پتاسیم ناشی از، از دست دادن پتاسیم از طریق کلیه ها، ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد:

• داروهای دیورتیک
• افزایش سطوح کورتیکواستروئید
• سطوح بالای آلدوسترون (هورمونی که در صورت ابتلای فرد به تنگی عروق کلیوی و تومور آدرنال افزایش پیدا می کند.)
• اسیدوز لوله ای کلیوی
• سطوح کم منیزیم در بدن

علائم و عوارض کمبود پتاسیم

علائم و نشانه های کمبود پتاسیم همواره قابل توجه نیستند؛ یک تست خون روتین می تواند اطلاعات کافی در ارتباط با سطح پتاسیم بدن شما را بدهد. با این حال در ادامه برخی از علائمی که ممکن است نشانه کمبود پتاسیم در بدن شما باشد را گفته ایم:

ضعف، خستگی و گرفتگی در ماهیچه ها و پاها که ممکن است در نهایت سبب عدم توانایی در حرکت شود.

• مور مور شدن یا بی حسی در بدن
• حالت تهوع، استفراغ
• نفخ، یبوست، گرفتگی های شکمی
• ادرار کردن بیش از حد و احساس نیاز به نوشیدن مداوم آب
• کاهش خون شدید که می تواند سبب غش کردن شود
• افسردگی یا توهم

چه زمانی باید به پزشک متخصص غدد و متابولیسم مراجعه کرد؟

در اکثر موارد، از طریق آزمایش خونی که برای یک بیماری یا استفاده از مسهل گرفته شده است، متوجه کمبود پتاسیم می شویم. به ندرت پیش می آید کمبود پتاسیم تنها یک علامت مانند گرفتگی عضلات به وجود آورد. علائم کمبود پتاسیم شامل موارد زیر است:

• ضعف
• خستگی
• گرفتگی عضلات
• یبوست

بروز ناهنجاری در ضربان قلب (آریتمی) نگران کننده ترین عارضه ی کمبود پتاسیم است (به خصوص در افرادی که از قبل دچار ناراحتی قلبی هستند).درمورد نتایج آزمایش با دکتر فوق تخصص غدد و متابولیسم مشورت کنید. شاید لازم باشد دارویی را که به روی میزان پتاسیم بدنتان تاثیر گذاشته تغییر دهید یا به درمان بیماری دیگری بپردازید که باعث کمبود پتاسیم شده است.درمان کمبود پتاسیم از طریق پیدا کردن علت بنیادین قابل اجراست و شاید لازم به مصرف مکمل پتاسیم باشد. بدون مشورت با پزشک متخصص غدد و متابولیسم از مکمل های پتاسیم استفاده نکنید.

منابع عالی برای تامین پتاسیم چیست؟

یکی از بزرگ ترین مشکلات تغذیه جوامع امروزی این است که سدیم زیاد و پتاسیم کمی می خورند. مطالعات نشان می دهند که افزایش جذب پتاسیم و کاهش نمک و سدیم تا ۲۱ درصد ریسک حمله قلبی را کاهش می دهد. هر بزرگسال باید روزانه ۴۷۰۰ میلی گرم پتاسیم دریافت کند. پتاسیم زیادی می تواند خطرناک باشد. خوراکی های زیر به بدن شما کمک می کنند تا پتاسیم کافی را دریافت کند.

۱- سیب زمینی، منبع عالی برای تامین پتاسیم

سیب زمینی بیشترین مقدار پتاسیم را در میان خوراکی ها دارد. یک عدد سیب زمینی ۶۹۴ میلی گرم پتاسیم و فقط ۱۳۱ کالری دارد. پر از فیبر و بتاکاروتن است. سیب زمینی کبابی، سرخ شده، پوره یا شکم پر از سالم ترین و خوشمزه ترین غذاهایی است که می توانید بخورید.

۲- رب گوجه فرنگی، منبع عالی برای تامین پتاسیم

گوجه فرنگی تازه بسیار مفید و خوب است. پوره و رب گوجه فرنگی منبع بهتری از پتاسیم اند. یک چهارم فنجان رب گوجه فرنگی ۶۶۴ میلی گرم پتاسیم و نیم فنجان پوره آن ۵۴۹ میلی گرم پتاسیم دارد. آب گوجه فرنگی بیش از ۴۰۰ میلی گرم پتاسیم را در خود جا داده است. اگر می خواهید با گوجه فرنگی غذا بپزید، از رب گوجه فرنگی استفاده کنید.

۳- برگ چغندر، منبع عالی برای تامین پتاسیم

اگر همیشه وقتی چغندر می خریدید برگ هایش را دور می انداختید، دیگر این کار را نکنید. برگ های پخته شده و کمی تلخ چغندر باید در سفره شما جا پیدا کنند زیرا حدود ۶۴۴ میلی گرم پتاسیم در هر نیم فنجان آن ها وجود دارد. چغندر که خود آنتی اکسیدان دارد هم چه به صورت خام چه پخته، منبع بسیار خوبی از اسید فولیک است.

۴- حبوبات، منبع عالی برای تامین پتاسیم

نیم فنجان لوبیا سفید حدود ۶۰۰ میلی گرم پتاسیم دارد. لوبیا قرمز، عدس و لپه هم منابع خوبی از پتاسیم هستند. همه حبوبات برای قلب مفیدند و بهتر است آن ها را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

۵- ماست، منبع عالی برای تامین پتاسیم

۲۲۰ گرم ماست بدون چربی حدود ۵۷۹ میلی گرم پتاسیم دارد. در حالیکه ماست کم چرب، تمام شیر و دوغ پتاسیم کمتری دارند. بهتر است ماست را در صبحانه یا بجای سس مایونز در سالاد، ساندویچ و دسر استفاده کرد. بیشتر محصولات ماستی حاوی پروبیوتیک هستند. پروبیوتیک باکتری طبیعی است که به گوارش کمک می کند و شکم شما را سالم نگه می دارد.

۶- آلو، منبع عالی برای تامین پتاسیم

آب آلو پر از پتاسیم است. هر سه چهارم فنجان آن حدود ۵۳۰ میلی گرم پتاسیم دارد. نیم فنجان خورش آلو ۴۰۰ میلی گرم پتاسیم دارد. خوردن آلو خشک زیاد باعث استخوان های شما را استحکام می بخشد. در یک تحقیق مشخص شد که خانم هایی که روزانه ۱۰ عدد آلو می خورند، تراکم استخوانی بیشتری نسبت به خانم هایی که سیب می خورند، دارند.

۷- آب هویج، منبع عالی برای تامین پتاسیم

سه چهارم فنجان آب هویج ۵۰۰ میلی گرم پتاسیم دارد. هویج و دیگر میوه جات و سبزیجات نارنجی رنگ، علاوه بر داشتن فواید پتاسیمی، برای چشم و بینایی هم مفیدند.

۸- مُلاس یا شیره قند، منبع عالی برای تامین پتاسیم

آیا دنبال گزینه ای مغذی به جای شکر یا عسل می گردید؟ یک قاشق غذاخوری ملاس (تیره و غلیظ) حدود ۵۰۰ میلی گرم پتاسیم و میزان زیادی آهن و کلسیم دارد.

۹- ماهی، منبع عالی برای تامین پتاسیم

ماهی های پرگوشت مانند هالیبوت و ماهی تن حدوداً در هر ۸۵ گرم ۵۰۰ میلی گرم پتاسیم دارند. ماهی روغن و حتی قزل آلا رنگین پرورشی هم پر از پتاسیم هستند. پتاسیم تنها دلیل اضافه کردن ماهی به برنامه غذایی نیست. خوردن دائم ماهی عمر شما را افزایش می دهد. زیرا چربی های سالمی در ماهی تازه وجود دارد. به گفته پژوهشگران برنامه ای که در آن ماهی زیاد باشد، ریسک مرگ در اثر بیماری قلبی را نیز تا ۳۵ درصد پایین می آورد.

۱۰- دانه سویا، منبع عالی برای تامین پتاسیم

محصولات فرآوری نشده سویا منبعی غنی از پروتئین هستند و با التهاب در بدن مبارزه می کنند. نیم فنجان سویای پخته حدود ۵۰۰ میلی گرم پتاسیم دارد.

۱۱- کدو حلوایی زمستانی، منبع عالی پتاسیم

این نوع کدو حلوایی مانند کدوی اسپاگتی، رویای رژیمی هاست.هر پرس آن ۵۰ کالری دارد. پر از ویتامین A و فیبر است. همچنین منبعی سرشار از پتاسیم است. هر نیم فنجان آن، ۴۴۸ میلی گرم پتاسیم دارد.

۱۲- موز، منبع عالی پتاسیم

وقتی صحبت از خوراکی های پرپتاسیم می شود، همه به موز فکر می کنند. موز متوسط بیش از ۴۰۰ میلی گرم از این ماده معدنی مفید برای قلب را دارد. موز همچنین گرسنگی را از بین می برد. نشاسته مقاوم و کربوهیدرات سالمی دارد که معده شما را پر و متابولیسمتان را تقویت می کند.

۱۳- شیر، منبع عالی پتاسیم

شیر منبعی شگفت انگیز از پتاسیم است و هر فنجان شیر بدون چربی، ۳۸۲ میلی گرم پتاسیم دارد. اگر طرفدار شیر نیستید، سعی کنید این مایع پر کلسیم را به اسموتی ها و شیربستنی های سالم بیفزایید.

۱۴-آب پرتقال، منبع عالی پتاسیم

یکی از سالم ترین اجزای میز صبحانه آب پرتقال است. هر سه چهارم فنجان از آن ۳۵۵ میلی گرم پتاسیم دارد. آب پرتقال تازه منبع خوبی از کلسیم، اسید فولیک و ویتامین های B است.

بیماری تحلیل عضلات بدن و نکات مهم در مورد آن