احتمالا تا به حال درباره ی راه رفتن در خواب شنیده اید، ولی آیا می دانستید راه رفتن در خواب می تواند از حد راه رفتن فراتر رود؟ بعضی از افرادی که در خواب راه می روند ممکن است در حالی که خوابند سوار ماشین شوند و شاید حتی مسافتی طولانی را رانندگی کنند!
راه رفتن در خواب که با نام خوابگردی هم شناخته می شود، نوعی اختلال خواب است که فرد از رختخواب بیرون می آید و راه می رود یا کارهای دیگری انجام می دهد.
خواب دارای دو مرحله ی جداگانه است: خواب آر.ای.ام. (REM) که مخفف عبارت rapid-eye movement به معنی حرکت سریع چشم ها و مرحله ای است که در آن خواب های واضح می بینیم و خواب غیر آر.ای.ام. (NREM) به معنی خواب بدون حرکت سریع چشم ها.
خواب غیر آر.ای.ام. با توجه به فعالیت الکتریکی مغز و عمقِ خواب به سه مرحله تقسیم می شود. شما هر شب چندین چرخه ی آر.ای.ام. و غیر آر.ای.ام. را طی می کنید. راه رفتن در خواب معمولا در عمیق ترین مرحله ی خواب غیر آر.ای.ام. اتفاق می افتد که N3 یا خواب عمیق هم نامیده می شود. البته با توجه به تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ در مجله ی لنست به چاپ رسید، راه رفتن ممکن است در مرحله ی N2 یا خواب سبک هم رخ دهد.
چرا برخی از اشخاص در خواب راه می روند؟
علل مختلفی برای این مشکل ذکر می شود، از جمله:
- وراثت
- فقدان خواب کافی و خستگی زیاد
- مختل شدن خواب در اثر اختلالی مانند آپنه
- تب یا بیماری
- مصرف مواد مخدر یا الکل
- برخی داروها مانند داروهای خواب
- استرس و اضطراب
- به خواب رفتن با مثانه پر
- صدا یا لمس بدن
- تغییر در محیط (خوابیدن در هتل)
- میگرن
- آسیب به سر
- اختلال اضطراب، استرس پس از سانحه یا پانیک
علائم راه رفتن در خواب چیست؟
خواب گردی لزوماً راه رفتن در خواب نیست و ممکن است با علائمی که در زیر آمده همراه باشد:
- نشستن روی تخت در خواب و تکان دادن دست و پا
- زل زدن با چشم های باز در خواب بدون نشان دادن هیچ احساسی در چهره
- پاسخ دادن نادرست نسبت به آدم ها و محیط اطراف
- نشان ندادن هیچ واکنشی به بیدار کردن و به سختی بیدار شدن
- ادرار کردن در مکان های نامناسب و به یاد نیاوردن اتفاقی که در شب رخ داده است
شیوع راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب در کودکان رایج تر است، احتمالا به این دلیل که میزان خواب عمیق با افزایش سن کمتر می شود. به گزارش مجله ی لنست شیوع راه رفتن در دوران کودکی متغیر است. راه رفتن در خواب:
- ۳ درصد از کودکان ۲٫۵ تا ۴ ساله؛
- حدود ۱۱ درصد از ۷ تا ۸ ساله ها؛
- حدود ۱۳٫۵ درصد از ۱۰ ساله ها؛
- حدود ۱۲٫۷ درصد از ۱۲ ساله ها
را تحت تأثیر قرار می دهد. این مقدار در بزرگسالی به سرعت کاهش می یابد. فقط ۲ تا ۴ درصد از بزرگسالان در خواب راه می روند.
آیا باید شخصی که در حال خواب گردی است را بیدار کنیم؟
گفته می شود که فردی که در خواب راه می رود را نباید بیدار کرد. بیدار کردن چنین فردی خطرناک نیست، اما باعث می شود که پس از بیدار شدن تا مدت کوتاهی سردرگم و گیج شود.تصور رایج دیگر در مورد این اختلال آن است که در طول راه رفتن فرد به خود آسیبی نمی زند. این در حالی است که از دست دادن تعادل، زمین خوردن و حتی تصادف در خیابان بسیار محتمل است.
روش های درمان راه رفتن در خواب
- مراجعه به روانپزشک: در صورتی که زیاد دچار خوابگردی می شوید و یا ممکن است در حین راه رفتن در خواب به خود یا دیگران آسیب بزنید یا تنفستان قطع شود، مراجعه به روانپزشک ضرورت دارد.در این شرایط روانپزشک با انجام تست های فیزیکی و روانشناسی علت اصلی راه رفتن در خواب را تشخیص می دهد و روش درمانی متناسب با آن را برای شما تجویز می کند.
- مصرف دارو های مسکن: مصرف بعضی از دارو های مسکن از گروه بنزو دیازپاین مانند توفرانیل (ایمیپرامین)، والیوم (دیازپام) یا کلونوپین (کلونازپام) به درمان این اختلال در خواب کمک می کند.اگر گهگاه دچار راه رفتن در خواب می شوید و هیچگونه علائم نگران کننده ای همراه با این اختلال مشاهده نمی کنید نیازی به مصرف دارو یا انجام سایر روش های درمانی ندارید.
- بیدار کردن فرد خوابگرد از خواب: مراقبین شما باید کمی بعد از زمانی که معمولاً شروع به راه رفتن در خواب با چشم باز یا بسته می کنید شما را بیدار کنند.آنها باید تحت آموزش های ویژه روانپزشک یا روانشناس متخصص بالینی قرار گیرند تا در زمان انجام اعمال و رفتار های خطرناک توسط شما، با مراقبت صحیح از خطر احتمالی جلوگیری کنند.موفقیت در این کار مستلزم شناسایی کامل نوع رفتار شما در خواب است.
- روانکاوی: اگر خوابگردی ناشی از آسیب روحی و روانی یا استرس و اضطراب باشد، روانکاوی مناسبترین گزینه درمانی محسوب می شود.در این شرایط روانشناس متخصص ریشه اصلی آسیب های روانی و اضطراب های شما را شناسایی می کند. به این ترتیب می توانید با کمک روانشناس کلیه فشار های روحی و روانی خود را تخلیه کنید و آرامش مورد نیاز برای خواب راحت را به دست آورید.
- خواب کافی متناسب با سن افراد: اگر متناسب با سنتان خواب کافی داشته باشید وضعیت روانی و جسمانی شما به میزان قابل توجهی بهبود می یابد در چنین شرایطی شب ها دچار خوابگردی نمی شوید و خواب شما به حالت طبیعی باز می گردد.در نظر داشته باشید افراد بزرگسال باید حداقل 7 ساعت در شبانه روز بخوابند. اما کودکان پیش از سن دبستان به حداقل 10 ساعت و کودکان دبستانی به حداقل 9 ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند.
- پیروی از الگوی منظم خواب: وقتی شما از یک الگوی منظم خواب و بیداری پیروی کنید و هر روز سر ساعت خاص بخوابید و سر ساعت معین نیز بیدار شوید مغز و کلیه اعضای بدن شما به این الگوی خواب عادت می کننددر نتیجه کیفیت خواب شما به میزان قابل توجهی افزایش می یابد و کمتر دچار مشکلات و اختلالات خواب مانند راه رفتن در خواب می شوید.
سایر روش های درمانی راه رفتن در خواب
- درمان شناختی رفتاری یا هیپنوتیزم
- مدیریت استرس
- ترک الکل، سیگار و مواد مخدر
- مراقبت از خوابگرد با رعایت مواردی مانند قفل کردن در ها و پنجره ها به هنگام شب، دور کردن اشیاء نوک تیز یا شکستنی از مجاورت تختخواب، ممانعت از خوابیدن خوابگرد در تخت خواب طبقه دوم (در تخت دو طبقه)، نگهداری کلید ها در جایی دور از دسترس، هدایت کودک به رختخواب در زمان خوابگردی به جای بیدار کردن او و ….
- پرداختن به اموری مانند مطالعه کردن، گوش دادن به موسیقی یا تماشای تلویزیون قبل از خواب
- ورزش کردن روزانه
- شرایط مناسب اتاق خواب و خوابیدن در تختخواب مناسب
- پرهیز از نوشیدن زیاد آب و مایعات قبل از خواب
- عدم مصرف کافئین، شکلات و چای غیر گیاهی در عصر و شب قبل از خواب
اختلالات هورمونی چیست؟
