زونا یک عفونت ویروسی است که باعث بروز ضایعات دردناک می شود؛ این ضایعات در هر نقطه از بدن می توانند ایجاد شوند، اما معمولا تاول به صورت خطی در سمت چپ یا راست تنه پدیدار می شود. ویروس واریسلا زوستر، عامل آبله مرغان، باعث زونا می شود و زمانی که فرد مبتلا به آبله مرغان می شود، پس از بهبودی این ویروس در بافت عصبی در نزدیکی نخاع و مغز فرد به صورت غیرفعال باقی می ماند، اما ممکن است چند سال بعد به عنوان زونا فعال شود. در حالی که زونا تهدید کننده زندگی نیست، می تواند بسیار دردناک باشد. واکسن ها می توانند به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک کنند، در حالی که درمان اولیه می تواند به کاهش عفونت های ناشی از زونا و کاهش عوارض آن کمک کند.
چگونه زونا پیشرفت می کند؟
قبل از قرمزی ، بیمار ممکن است احساس سوختگی و حساسیت پوستی کند و از چند روز تا یک هفته بماند.زونا با تاول هایی روی پوست قرمز شروع می شود و به مدت 3 تا 5 روز ادامه پیدا می کنند.تاول ها معمولا ً از مسیر عصبی نخاع پیروی می کنند.در پایان ، تاول ها پاره می شوند و آبشان تخلیه می شود.سپس سطح پوست خشک و زخمی می شود.این فرآیند می تواند 3 تا 4 هفته طول بکشد.
راهکارهای پیشگیری از بروز زونا
واکسینه شدن می تواند از بروز علایم و زخم ها و ضایعات پوستی شدید زونا پیشگیری کند. همه ی كودكان باید ۲ دُز واكسن آبله مرغان را که در اصطلاح پزشکی به آن «ایمن سازی واریسلا» گفته می شود دریافت کنند.
بزرگسالانی که هرگز آبله مرغان نداشته اند نیز باید این واکسن را دریافت کنند. واکسینه شدن لزوما به معنای این نیست که فرد به آبله مرغان یا زونا مبتلا نمی شود، اما آمارها نشان می دهد که از هر ۱۰ نفری که واکسینه شده اند تنها ۱ نفر مبتلا به زونا می شود. بزرگسالانی که ۵۰ سال دارند یا مسن تر هستند نیز باید واکسن زونا را دریافت کنند که به آن در اصطلاح پزشکی «واکسن ایمن سازی واریسلا زوستر» گفته می شود. واکسینه شدن بهترین راه برای پیشگیری از بروز زونا است.
برای زونا دو واکسن وجود دارد که «زوستاواکس (Zostavax)» و «شینگریکس (Shingrix)» نام دارند. بر اساس تحقیقات معتبر، واکسن شینگریکس، معمولا بهتر جواب می دهد و اکثرا پزشکان و مراکز درمانی این واکسن را برای بیماران خود تجویز می کنند. در همین حال، کسانی که حتی قبلا با زوستاواکس واکسینه شده اند نیز باید واکسن شینگریکس را دریافت کنند.
زونا زخم مسری است، یعنی امکان سرایت آن از یک فرد به فرد دیگر وجود دارد. بنابراین، در صورت بروز عفونت زونا در یک فرد، بهتر است اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از انتقال و شیوع آن انجام گیرد. از جمله مواردی که در ادامه ذکر می کنیم:
- ضایعات پوستی باید به خوبی پوشانده شوند.
- اجتناب از تماس و برخورد با افرادی که به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده اند یا اینکه دستگاه ایمنی ضعیفی دارند
- شستشوی منظم دست ها
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص زودهنگام و درمان می تواند از بدتر شدن اوضاع پیش گیری کند و از وضعیت های اورژانسی اجتناب کند بنابراین شما باید هر چه زودتر به پزشک خود برای معاینه بروید.
آیا زونا مسری است؟
بله، اما نه به روشی که ممکن است فکر کنید. بثورات زونا موجب شیوع این بیماری در فرد دیگری نخواهند شد، اما گاهی اوقات می تواند عامل بروز آبله مرغان در کودک شود. افرادی که هرگز آبله مرغان نداشته اند، و یا برای جلوگیری از آن واکسن زده اند، می توانند این ویروس را از طریق تماس مستقیم با زخم های باز زونا دریافت کنند. بنابراین بثورات زونا را بپوشانید و از تماس با نوزادان، همچنین زنان بارداری که هرگز آبله مرغان نداشته اند و یا واکسن آبله مرغان نزده اند، اجتناب کنید.
چه کسانی در معرض خطر زونا هستند؟
هر کسی که تا به حال آبله مرغان داشته است می تواند دچار این بیماری شود، اما این خطر با بالا رفتن سن افزایش می یابد. افراد بالاتر از سن ۶۰ سالگی نسبت به کودکان زیر ۱۰ سال، ۱۰ برابر بیشتر احتمال دارد به این بیماری مبتلا شوند. عوامل دیگری که شانس ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند، عبارتند از:
- برخی از داروهای سرطان
- داروهای استروئیدی
- استرس طولانی مدت یا ضربه روحی روانی
- سیستم ایمنی ضعیف ناشی از بیماری هایی مانند سرطان یا اچ آی وی
- یک چهارم از بزرگسالان در مرحله ای از زندگی خود دچار این بیماری خواهند شد، و بسیاری از افراد سالم هستند.