گیاه خواری موضوع تازه ای در دنیا نیست. گیاه خواری تقریبا از 700 سال قبل از میلاد مسیح تاکنون در جهان دیده شده است و انواع مختلفی هم دارد. آدم ها به دلایل مختلفی به سراغ این سبک زندگی می روند. برخی به دنبال سلامتی اند، برخی هم آن را به دلایل اخلاقی و حتی مذهبی دنبال می کنند. دوستداران حیوانات و محیط زیست هم که گل سرسبد طرف داران گیاهخواری اند.هرچند گیاه خواری موضوع آشنایی است، مشتقات آن مثل خام گیاهخواری هنوز جنبه های مبهم و نامشخصی برای عموم دارد. برای روشن شدن موضوع، در این مقاله درباره تفاوت رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری می خوانید.
گیاهخواری چیست؟
انجمن گیاهخواری قرن نوزدهم در انگلستان به صورت رسمی شروع به فعالیت کرد. از آن زمان به بعد رژیم گیاهخواری به صورت گسترده در جهان شناخته شد و افراد زیادی به سمت آن تمایل پیدا کردند. عده ای تصور می کنند هدف از گرفتن این رژیم تنها کاهش وزن است، اما این مسئله درست نیست. در مواردی رژیم های گیاهخواری می تواند باعث افزایش وزن هم بشود.دوستداران محیط زیست و طبیعت، افرادی که به دنبال داشتن زندگی سالم و طبیعی هستند یا افرادی که به دلایل ایدئولوژیک و اعتقادی گوشت نمی خورند، از طرفداران و مشتریان پر و پا قرص این رژیم هستند. در واقع گیاهخواری به معنای منع گوشتخواری و فرآورده های آن است.
در این رژیم افراد از مصرف هر محصولی که از کشتار، شکار و حیوانات زنده به دست آید، دوری می کنند. این افراد اعتقاد دارند که مصرف گیاهان طبیعی، باعث تقویت و بهبود سلامتی می شود. همچنین اعتقاد دارند کشتن و سوء استفاده از حیوانات برای مصارف انسانی کار پسندیده ای نیست و این کار به حفظ محیط زیست کمک بسیاری می کند.
البته گیاهخواران به صورت کلی به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. به عنوان مثال رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری که دو برنامه غذایی متفاوت هستند یا گیاهخوارانی که لبنیات مصرف می کنند. گیاهخوارانی که تخم مرغ می خورند یا افرادی که نیم گیاهخوار هستند، یعنی به صورت دائم گیاهخوار نیستند و... به صورت کلی هدف تمام این دسته ها یک چیز است؛ اما بزرگ ترین زیرمجموعه برای گیاهخواری، خام گیاهخواری است که در ادامه آن را معرفی کرده و تفاوت های عمده آن ها را مشخص می کنیم.
آشنایی با رژیم خام گیاهخواری
قطعاً کسانی که با گیاهخواری آشنا هستند می دانند که پیروی از این برنامه غذایی، بسیار سخت است. حال تصور کنید در گیاهخواران دسته ای وجود دارند که پیروی کردن از برنامه آن ها برای خود گیاهخوارها هم چندان قابل تحمل نیست! هرچند که رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری در یک دسته از برنامه های غذایی و سبک زندگی قرار دارند، اما دسته دوم یعنی خام گیاهخوارها تفکرات و عقاید افراطی درباره خوراکی ها دارند. همان طور که از نام این رژیم پیداست، پخت وپز و سرخ کردن غذا جایی در برنامه های آن ها ندارد. این دسته، در انتخاب غذا و شیوه ی غذایی خود بسیار سختگیر هستند و هر چیزی را نمی خورند، حتی در خوردن بسیاری از خوراکی های طبیعی هم وسواس به خرج می دهند.
خام گیاهخواران تفکرات ویژه ای دارند. آن ها از یک نظر معتقدند نپختن مواد غذایی و گیاهان باعث می شود که آنزیم ها، ویتامین ها و مواد معدنی آن ها با سرعت و حجم بیشتری جذب شود و در نتیجه بدن سالم تر بماند؛ اما از طرفی دیگر اعتقادات دیگری نیز دارند. آن ها معتقدند بسیاری از عادت های غذایی انسان ها ظلم به حیوانات و طبیعت است و باید از بین بروند. آن ها نه تنها گوشت و خوراکی های حیوانی را منع می کنند، بلکه تمام فرآورده ها و خوراکی های مربوط به آن ها را نیز در لیست قرمز خود قرار داده اند. به عنوان مثال آن ها علاوه بر اینکه گوشت، لبنیات و تخم مرغ نمی خورند، از مصرف موادی مثل عسل، گلوتن، ویتامین دی 3، کارمین و...اجتناب می کنند. رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری به جذب آنزیم های بدن بسیار اهمیت می دهند، اما در دسته دوم این اعتقاد وجود دارد که پخت وپز، آنزیم ها را از بین می برد. اگر از مشکلات هضم غذا از آن ها سؤال بپرسید، می گویند هر گیاه طبیعی آنزیم مخصوص خودش را در بدن و دستگاه گوارش دارد که به هضم آن کمک می کند.
تفاوت رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری در چیست؟
اگر با دقت تعاریف رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری را مطالعه کرده باشید، بخش عمده ای از جواب را درک کرده اید. همان طور که اشاره شد، خام گیاهخواری زیرمجموعه ای از گیاهخواری است که عقایدی تندتر از گیاهخواران را دنبال می کنند. در هر دوی این رژیم ها توجه خاصی به سلامت بدن، حفظ محیط زیست و حیوانات شده است، اما تفاوت ها در شدت سخت گیری برنامه هاست. گیاهخواران معتقد هستند که کشتن و ظلم کردن به حیوانات ناپسند است، اما مصرف فرآورده های آن ها را تا زمانی که به حیوانات ظلم نشود، بلامانع می دانند؛ اما این حرکت در خام گیاهخواران منع شده است. آن ها تمام فرآورده های حیوانات را منع کرده و از آن ها در هیچ کدام از برنامه های غذایی خود استفاده نمی کنند.
در گیاهخواری می توانید گیاه های مختلف را بپزید، سرخ کنید، طعم ببخشید و سپس بخورید. به همین جهت بسیاری از آشپزهای بزرگ دنیا مانند جیمی الیور، دستورات غذایی بسیاری زیادی را بر پایه گیاهان ساخته و در اختیار گیاهخواران قرار داده اند. تفاوت عمده و اصلی در رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری در همین مسئله است. خام گیاهخواران هیچ خوراکی که را که در دمایی بیشتر 48 درجه سانتی گراد آماده شده باشد، مصرف نمی کنند. آن ها معتقدند این پخت وپز و افزایش حرارت، گیاهان را از حالت طبیعی خود خارج کرده و ویتامین ها و آنزیم های آن را می سوزاند.
وضعیت مواد مغذی در رژیم های گیاهخواری و خام گیاهخواری چگونه است؟
پژوهش ها نشان می دهند که رژیم های غذایی گیاهخواری و خام گیاهخواری ازنظر چربی های اشباع شده و کلسترول، کمبود دارند. در مقابل، مقادیر زیادی از ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر و گیاهان مقوی و سالم در این رژیم ها جای دارند.
هم رژیم گیاهخواری و هم رژیم خام گیاهخواری سرشار از مواد مغذی اند؛ مثلا میوه ها، سبزیجات، دانه ها، غلات کامل، خشکبار و فراورده های سویا. اما اگر فردی بدون داشتن برنامه ای درست به این رژیم ها روی بیاورد، با کمبودهایی جدی مواجه خواهد شد؛ مثلا امکان دارد که بدنش دچار کمبود روی، کمبود آهن، کلسیم و کمبود ویتامین D شود.
طرف داران هر دو رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری هم کمبود ویتامین B12 و اسیدهای چرب زنجیره بلند امگا ۳ دارند. این را هم بدانید که کمبود این مواد در رژیم خام گیاهخواری بیشتر از رژیم گیاهخواری است.
کدام یک از دو رژیم غذایی سالم تر است؟
بنا به پژوهش ها و گزارش های تحقیقاتی مختلف، اگر هریک از این رژیم های غذایی به درستی تنظیم شوند، استفاده از آنها در تمام مراحل زندگی مجاز است؛ اما اگر برنامه ریزی درستی برای غذاهای مصرفی تان نداشته باشید، با کمبود اسیدهای چرب امگا۳، کلسیم و ویتامین های D و B12 روبه رو خواهید شد. این کمبودها سلامت جسم و سلامت روان شما را مختل می کنند.
هر دو روش تغذیه باید با برنامه ریزی هایی دقیق پیش بروند. برنامه های دقیق غذایی می توانند به جذب بهتر و بیشتر مواد مغذی کمک کنند. شاید لازم باشد گیاهخواران و خام گیاهخواران غذاهای غنی شده و مکمل هایی به ویژه آهن، کلسیم، امگا۳ و ویتامین های D و B12 مصرف کنند.
این دسته از افراد باید میزان مواد مغذی مصرفی خود در طول روز را به دقت کنترل کنند. برای این کار، اول باید میزان مواد مغذی موجود در خون بررسی شود؛ سپس درصورت نیاز بدن، داروهای مکمل مصرف شود.
مطالعات محدودی نیز نشان می دهند تفاوت رژیم گیاهخواری و خام گیاهخواری در ابتلا به بیماری ها هم محسوس است؛ برای مثال خام گیاهخواران کمتر از گیاهخواران در معرض دچارشدن به دیابت نوع دوم، بیماری های قلبی و انواع سرطان هستند. علاوه بر اینها، خام گیاهخواران شاخص توده بدنی (BMI) کمتری از گیاهخواران دارند؛ بنابراین به نظر می رسد با افزایش سن، کمتر به وزن آنها اضافه می شود.
البته رژیم های گیاهخواری و خام گیاهخواری هنوز به مطالعات بیشتری نیاز دارند و نمی توانیم با قطعیت درباره مزایا و معایب آنها صحبت کنیم. برای شروع باید مضرات خام گیاهخواری یا گیاهخواری را هم در نظر بگیرید.بااین همه، رژیم خام گیاهخواری ازنظر کنترل وزن و کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری ها، از رژیم گیاهخواری مفیدتر است. درعین حال، همین رژیم خام گیاهخواری، اگر به درستی تنظیم نشود، سبب کمبود مواد مغذی در بدن می شود.
مضرات رژیم های گیاهخواری
اما به گفته دانشمندان سوئدی، گیاه خواری بدن را از کسب مواد مغذی اصلی و حیاتی محروم می کند.از آنجا که گیاه خواران از خوردن هر گونه محصولات حیوانی پرهیز می کنند، لذا به میزان بسیار ناچیز از مواد مغذی موجود در غذاهای گوشتی مانند کلسیم و ویتامین B12 بهره مند می شوند.پژوهشگران نمونه های خون و ادرار افراد جوان گیاه خوار را از نظر میزان ریزمغذی های اصلی مورد آزمایش و تجزیه قرار دادند و سپس نتایج این آزمایش ها، با نمونه های مشابه گرفته شده از سایر جوانانی که همه چیزخوار (غذاهای گیاهی و حیوانی) بودند، مقایسه کردند. برپایه نتایج تحقیقات انجام شده، میزان مواد مغذی و مواد معدنی موجود در بدن جوانان گیاه خوار در مقایسه با گروه دیگر بسیار متفاوت بود و اکثریت آنها حتی از دریافت مواد غذایی لازم و ضروری برای رشد و نمو در حد متوسط نیز بی بهره بودند. این افراد غالبا دچار کمبود ریبوفلاوین (نوعی ویتامینB)، ویتامین B12، ویتامین D، کلسیم و سلنیوم می شوند. حتی پس از آنکه محققان مکمل های غذایی را به رژیم روزانه آنها افزودند، درصد کلسیم و سلنیوم بدن آنها به حد طبیعی نرسید.
آیا می دانید میوه های ممنوعه در دوران بارداری چیست؟
