یکی از پیش نیازهای یادگیری پیانو و پیشرفت در نوازندگی این ساز پرطرفدار این است که به خوبی با نحوه نشستن پشت پیانو، نحوه قرار گیری دست ها و بدن آشنا باشید تا از هرگونه آسیبی که میتواند منجر به کمردرد، گردن درد، گرفتگی عضلات و خستگی شود پیشگیری کنید. به همین جهت هر آنچه از اصول و قواعدی که اساتید پیانو توصیه میکنند را به شما توضیح خواهیم داد.
اهمیت درست نشستن پشت پیانو
یک سری اصول فیزیکی را به هنگان نوازندگی پیانو باید رعایت کنید تا هم از لحاظ تسلط روی ساز و نوازندگی راحت و صحیح و هم از لحاظ بدنی به مشکلی نخورید. رعایت اصولی که اساتید پیانو به شما توصیه می کنند کمک می کند تا دچار کوفتگی دست و کمردرد و خیلی از آسیب های خطرناک مثل آرتروز نشوید. چرا که رعایت نکردن اسن اصول استاندارد باعث می شود که زود خسته شوید و نتوانید برای سالهای طولانی نوازندگی کنید و از آن لذت ببرید.
فاصلهٔ بدن از کلاویه ها
این فاصله، یعنی فاصلهٔ بدن از کلاویه های پیانو به طور عمود، باید بین ۲۵ تا ۴۰ سانتی متر باشد. مقادیر کمتر در نوازندگی اختلال ایجاد می کند و مقادیر بیشتر باعث خمیدگی کمر و ایجاد درد می شود و در درازمدت می تواند بسیار خطرناک باشد و حتی شاید از نوازندگی جلوگیری کند.
خط های فرضی
همواره در هنگام نوازندگی، اگر طبق استاندارد نشسته باشیم، خط هایی فرضی بین بدن و پیانو وجود دارد. این خط ها شامل
- خط فرضی از زیر آرنج و ساعد تا روی کلاویه ها
- خط فرضی از زانو و ران تا بالای پایه های پیانو
شکل درست قرار گیری پا
نوازنده همواره باید کف پا های خود را کامل بر روی زمین قرار دهد و تنها در صورت لزوم برای ضربه ها و شمارش بالا بیاورد. در مواقعی که استفاده از پدال لازم است بهتر است نشیمنگاه خود را کمی از روی صندلی جلو ببریم تا کشیدگی در عضلات پا حس نشود.
عدم خمیدگی کمر
کمر نوازنده هرگز نباید خم شود و همواره باید زاویه ۹۰ درجه بین بالا و پایین تنه حفظ شود. این امر از آنجا مهم است که نوازندگی هر سازی وقتی در مسیر پیشرفت قرار می گیرد که با تکرار و تمرین همراه باشد. پس امری زمان گیر و طولانی ست. با وجود این اگر نحوه صحیح نشستن را رعایت نکنیم و کمرمان خم باشد، به سادگی به بدن خود آسیب زده و از ادامهٔ تمرینات باز زده می شویم.
موقعیت دستان و انگشتان به هنگام نواختن پیانو چگونه باید باشد؟
هنرجو باید پیش از قرار دادنِ دست بر روی کلاویه ها آن را به بالا برگرداند و در حالتی نگه دارد که انگار می خواهد سیبی را در دست بگیرد.
دستان و ساعد در یک خط باقی می مانند؛ مچ انعطاف دارد؛ دست از مچ به پائین حالتی خمیده دارد؛ شست در حالتِ طبیعیِ خود است؛ و سایر انگشتان در حالتی کمی خمیده به داخل قرار می گیرند.
هنرجو با مطمئن شود وقتی دستان خود را روی کلاویه ها می گذارد انگشتانِ دوم و پنجم او در وسطِ کلاویه های عاجدار (سفید) قرار دارند و انگشت کوچکش نیز از پهلو با کلاویه تماس نیافته است.
هنگامیکه انگشتان دوم و پنجم در محل درستی قرار گیرند، انگشتان سوم و چهارم نیز خود بخود در موقعیت صحیحی می نشینند.
نکاتی راجع به دست ها و انگشت ها:
چرا در آموزش موسیقی جلسه اول انقدر روی نحوه ی صحیح قرار گیری دست ها و نشستن تاکید می کنیم؟
-
تاثیر روی سرعت دست:
اگر دست های شما در جای مناسب قرار نگیرند نمی توانید سریع و موثر به کلاویه ها دسترسی داشته باشید که این به نوبه ی خود تاثیر بسیار زیادی روی سرعت شما و از همه مهمتر صحیح زدن شما می گذارد و در نهایت منجر به اجرایی ضعیف و پر از اشتباه می انجامد!
-
درد های عضلانی:
نشستن غلط و عدم قرار گیری صحیح دستان نه تنها در اجرا تاثیر دارد بلکه منجر به درد های عضلانی نیز ممکن است شود همان طور که در پارگراف های بالا نیز به آن ها اشاره شد.
شست، مچ و آرنج ها چگونه قرار می گیرند؟
هنرجویانی که انگشتان کوچکتری دارند باید دست خود را کمتر از سایرین جمع کنند. انگشتان باعث می شوند که مفاصل به بیرون متمایل گردند، به گونه ایکه مفصل اول شست بتواند د رمحل مناسب خود، در حالیکه گوشۀ ناخن آن روی کنارۀ کلاویه قرار گرفته است، جای گیرد. کلِ دست باید همواره راحت باشد؛ مچ انعطاف پذیر و انگشتان کاملا در موقعیت خمیدگی خود باقی بمانند.
هنرجو در طی پیشرفت خود کم کم در می یابد که زاویۀ تماس شست با کلاویه ها گاه بنا به ضرورت تغییر می کند. وقتی پاساژ، آکورد یا اکتاوی خاص نیازمند تغییرِ موقعیتِ دست باشد، او باید شست را روی سطح عاجدارِ کلاویه ها به طرف کلاویه های سیاه بالا ببرد.
با قرار دادنِ صحیح دستها بر روی کلاویه ها، هنرجو می تواند راستای بیرونی دست، مچ و ساعد خود را تا حد امکان مستقیم نگه دارد. برای رسیدن به این حالت او می تواند مچ خود را کمی جابجا کند.
جالب است بدانید که برای شکل گیری دست ها بر روی ساز هیچ قاعدۀ مطلقی وجود ندارد، زیرا ابعاد دست ها در هر فرد کاملا متفاوت اند.
انگشت شست را چگونه قرار دهیم؟
با آنکه به نظر می رسد شست زیردست ترین انگشت ماست ولی ضروریست که به آن توجه خاصی داشته باشیم. کارکرد معمول شست گرفتن و نگهداشتن شی است که سایر انگشتان نمی توانند به تنهایی آن را نگاه دارند.
به خلاف دیگرِ انگشتها که تنها یک نقش، بالا و پائین رفتن را ایفا می کنند، شست در دو راستا عمل می کند تا کلاویه را به پائین فشار دهد؛ به چپ و راست و به بالا و پائین.
شست باید به شکلی تربیت شود که همواره آماده باشد، در زیر انگشتان حرکت کند یا از مسیر حرکت آنها خارج گردد.
موقعیت شست را هنگامیکه انگشت دوم دست راست و انگشت سوم دست چپ به پائین را فشار می دهد زیر نظر بگیرید.
شست عاملی به راستی ضروریست، اما در عین حال غالبا میل به تنبلی دارد، که البته این دو جنبه در کنار هم ترکیبی ناخواسته را پدید می آورند.
ما همیشه بر روی مرکز بی حرکت انگشتان نمی نوازیم و ممکنست نوک انگشتان را بچرخانیم یا به دو طرف بکشیم تا شست فاصلۀ کمتری را برای اجرایی روان طی کند.
برای آنکه بتوان شست را برای جابجایی در زیر دست، خصوصا در پاساژها و گام های سریع، آماده تر کرد، می توان هر انگشت را کمی به یکی از دو طرف چرخاند.
هرچه پیش از حرکت شست مچ را بیشتر بچرخانید، جابجایی شست بهتر صورت خواهد گرفت. ما از مچ برای این حرکت بهره می گیریم و شست تا حدی به کمک ناخن و تا حدی به کمک کنارِ خود، کلاویه را فشار می دهد.
با آنکه ممکنست نوک انگشتان کاملا روی کلاویه ها قرار گیرند، ولی کلاویه ها همواره با یک زاویه ضربه نمی خورند و زاویۀ انگشتان در هنگام ضربه زدن تغییر می کند.
برای پیانو نوازی صندلی راحتی بیشتری فراهم می کند یا نیمکت؟
در جواب به این سوال باید گفت که انتخاب با خود شماست و میتوانید هر کدام را که میخواهید از فروشگاه های آلات موسیقی تهیه کنید. برای تصمیم گیری بهتر است که هر دوی آنها را در فروشگاه تستس کنید و بسته به اینکه با کدامیک راحت تر هستید انتخابتان را انجام دهید. در ادامه ویژگی های صندلی و نیمکت مناسب برای نوازنده های پیانو را بررسی می کنیم:
صندلی های پیانو معمولا به شکل استاندارد مخصوص این ساز ساخته می شوند و بالشتکی در جای نشستن دارند. و بعضی هم قابلیت تنظیم ارتفاع را نیز دارند. این صندلی ها معمولا سیاه یا ساده هستند. صندلی ها فضایی برای نشستن دو نفر جهت همنوازی را ندارند.
اما نیمکت هایی که برای نوازندگی پیانو در نظر گرفته می شوند، تقریبا ۶۰ سانت ارتفاع و ۹۰ سانت عرض دارند. عرض بیشتر نیمکت نسبت به صندلی باعث می شود که هنگام نواختن پیانو به راحتی بتوانید جابجا شوید و نت های بالاتر و پایین تر را نیز اجرا کنید. نیمکت بر خلاف صندلی فضای مناسبی را برای دو نوازی فراهم می کنند.
نیمکت های قابل تنظیم به نوعی هستند که شما می توانید ارتفاع آنها را متناسب با فیزیولوژی بدنتان تنظیم کنید. بالشتک های روی این نیمکت ها باعث می شود وقتی چند ساعت اجرا می کنید احساس خستگی نکنید.
آیا همیشه باید نشست یا خیر؟
مثلا نوازنده های کیبورد در موسیقی راک ایستاده ساز می زنند! اما شما وقتی پشت یک پیانو دیواری یا رویال قرار میگیرید عمدتا باید روی نیمکت بنشینید و ساز بزنید!
نشستن باعث می شود کلاویه ها نزدیکتان قرار بگیرید و راحتر ساز بزنید.
قانون کلی:
چه نشسته باشید چه ایستاده ساز بزنید در هر صورت باید در حالت راحتی قرار بگیرید. پاهایتان باید درست روی زمین باشد، دست ها باید راحت خمیده شوند و از همه مهمتر اینکه کلاویه ها باید در ارتفاع مناسبی از زمین باشند تا دستها و ساعد هایتان موازی زمین قرار بگیرند.
همه چیز درباره کالیمبا ساز بومی آفریقایی
