واریکوسل بیماری ای مردانه و بسیار شایع است که ۱۵ درصد از مردان بزرگسال و ۲۰ درصد از نوجوانان را درگیر می کند. البته به طور کلی، بیشتر در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال اتفاق می افتد.این بیماری معمولا در سنین بلوغ اتفاق می افتد و احتمال بروز آن در بیضه چپ بیشتر است و این به دلیل یکسان نبودن آناتومی سمت راست و چپ بدن انسان است. به ندرت واریکوسل در هر دو بیضه رخ می دهد اما امکان آن صفر نیست. همچنین باید گفت همه ی انواع واریکوسل ها نمی توانند بر تولید اسپرم تاثیر گذارند.
واریکوسل تنها در کیسه ی بیضه رخ می دهد و بسیار شبیه به واریس پا می باشد. این مشکل می تواند منجر به کاهش تولید و کیفیت اسپرم شود که در برخی موارد می تواند باعث ناباروری مردانه و کوچک شدن بیضه ها شود.
دلایل واریکوسل
دستگاه تولید مثلی مردانه، طناب منوی یا اسپرماتیک(spermatic cord)، خون را به درون و بیرون بیضه منتقل می کند. با اینکه هنوز مشخص نیست که علت اصلی واریکوسل چیست، اما بسیاری از متخصصین معتقدند که واریکوسل زمانی شکل می گیرد که دریچه های رگ های درون طناب اسپرماتیک، مانع از جریان صحیح خون می شوند. در نتیجه رگ ها برای جبران این مشکل، گشاد می شوند. گشاد شدن رگ ها می تواند به بیضه ها آسیب بزند و باعث سخت شدن باروری مردان شود.
ناباروری در واریکوسل
مطالعات نشان می دهد که درصد ناباروری در مردان مبتلا به واریکوسل نسبت به مردانی که واریکوسل ندارند، بسیار بالاتر است. البته هنوز دلیل آن به درستی مشخص نیست. اما نظریه ای در این باره وجود دارد که علت را بالا رفتن دمای کیسه ی بیضه به علت تجمع خون، بیان می کند که می تواند منجر به کاهش تعداد و کیفیت اسپرم ها و در نهایت ناباروری شود. حتی اگر یکی از بیضه ها مبتلا به واریکوسل باشد، ممکن است به دلیل تجمع خون در رگ های گشاد شده، دمای هر دو بیضه افزایش پیدا کند.
تحقیقات نشان می دهد که ۲۵ درصد مردانی که در آزمایشات اسپرمی شان، مشکلی دیده می شود، واریکوسل دارند و با درمان آن، کیفیت اسپرم هایشان نیز بهبود پیدا می کند. به خاطر داشته باشید که تمام مردان مبتلا به واریکوسل نابارور نیستند و می توانند صاحب فرزند شوند.
امروزه توصیه شده است که واریکوسل تنها زمانی نیاز به درمان دارد که ویژگی های زیر را داشته باشد:
- به جز مشخص شدن در اسکن، در آزمایشات نیز خود را نشان دهد.
- تعداد اسپرم ها کم باشد و فرد به مدت ۲ سال نابارور بوده باشد.
- دلیل منطقی دیگری برای ناباروری فرد وجود نداشته باشد.
علائم و تشخیص واریکوسل
بیشتر مردان تا زمانی که مشکلات باروری را تجربه نکنند از واریکوسل خود آگاهی ندارند. نتیجه غیر طبیعی تجزیه و تحلیل مایع منی توسط معاینه فیزیکی پزشک پیگیری می شود و این زمانی است که ممکن است واریکوسل کشف شود.
با این حال ، برخی از مردان علائمی را علاوه بر ناباروری تجربه می کنند. علایم واریکوسل ممکن است موارد زیر را شامل شوند:
- احساس درد شدید در بیضه ، به خصوص بعد از ورزش
- تورم یا توده ای در بیرون بیضه
- یکی از بیضه ها به طور قابل توجهی کوچکتر از دیگری است
تشخیص واریکوسل
واریکوسل را می توان در طی معاینه بدنی تشخیص داد. ممکن است متخصص اورولوژی از شما بخواهد که بایستید و لخت شوید.
او سپس بدن شما را معاینه می کند. اگر واریکوسل وجود داشته باشد ، تحمل کردن وزن شما معمولاً باعث بزرگ شدن واریکوسل و آشکار شدن آن می شود.
همچنین ممکن است بدون نیاز به لخت شدن قابل رویت باشد. ممکن است پزشک در هنگام دراز کشیدن نیز شما را معاینه کند. واریکوسل هنگام قرار گرفتن در حالت افقی و دراز کشیدن بایستی ناپدید شود.
داشتن واریکوسل ممکن است که در طی معاینه فیزیکی قابل توجه نباشد و فقط با استفاده از سونوگرافی کشف شود. با این حال، واریکوسل با این اندازه غیر قابل مشاهده، معمولاً درمان نمی شود، زیرا تحقیقات در این موارد ارتباطی با ناباروری پیدا نکرده است.
اگر معاینه بدنی فراگیر باشد یا اگر توده بیضه وجود دارد که به نظر نمی رسد واریکوسل باشد ، پزشک شما ممکن است سونوگرافی از کیسه بیضه را تجویز نماید.
در حالی که واریکوسل معمولاً در صورتی که درد و مشکلات باروری وجود نداشته باشد بی ضرر محسوب می شود ، اما بایستی تصور نکنید که توده ای که در کیسه بیضه خود پیدا می کنید واریکوسل است. ممکن است این توده چیزی جدی تر باشد که نیاز به درمان فوری دارد.
جراحی واریکوسل
هدف از جراحی، تغییر مسیر رگ های خونی و بازگشت جریان خون به حالت طبیعی و نرمال می باشد. در مواردی که ناباروری از سوی مرد باشد، درمان واریکوسل به کیفیت اسپرم ها و هم چنین درمان ناباروری کمک می کند.
- واریکوسلکتومی، جراحی به روش باز است که تحت بیهوشی عمومی و یا موضعی انجام می شود. در این جراحی، پزشک از راه کشاله ران، شکم و یا قسمت فوقانی ران، به ناحیه مورد نظر دسترسی پیدا می کند.
رگ های ناحیه مورد نظر با استفاده از اولتراسوند و یا میکروسکوپ های جراحی، بسته می شوند تا به به رگ های سالم تغییر مسیر داده شوند. احساس درد بعد از انجام این شیوه جراحی، کاملا طبیعی است و فرد بلافاصله بعد از جراحی، قادر به انجام کارها و فعالیت های روزانه خود خواهد بود.
از جمله مزایای این روش می توان به این موضوع اشاره کرد که استفاده از میکروسکوپ های جراحی، امکان مشاهده بهتر ناحیه مورد نظر را فراهم می کند.
- جراحی لاپاراسکوپی: در این روش، برش کوچکی در ناحیه شکم ایجاد و ابزار ریز جراحی وارد خواهد شد تا امکان مشاهده و ترمیم واریکوسل فراهم گردد. این روش جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود.
- آمبولیزاسیون پوستی: آمبولیزاسیون به گونه ای است که یک لوله نازک از طریق کشاله ران یا گردن وارد رگ می شود همزمان با آن رگ ها در داخل دستگاهی قابل رویت خواهند بود سپس با استفاده از فنرها و بالون هایی که در داخل لوله باز می شود رگ ها مسدود خواهند شد. معمولا این روش تحت بیهوشی عمومی صورت می گیرد.
ممکن است این روش دارایی مشکلاتی باشد که عبارتند از:
- برطرف نشدن واریکوسل و عود کردن مجدد آن
- جابجا شدن فنر در ابتدای کار
- احتمال بروز عفونت
- در دسترس نبودن این روش در همه مراکز درمانی
اقدامات پس از جراحی واریکوسل
روند بهبودی پس از جراحی سریع می باشد و اغلب احساس درد خفیف است. افراد باید به مدت 10 تا 14 روز از ورزش کردن خودداری کنند. معمولا افراد می توانند 5 تا 7 روز پس از جراحی فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرند.
ممکن است بهبودی بعد از آمبولیزاسیون نیز همراه با درد خفیف باشد. افراد بعد از عمل باید 7 تا 10 روز از ورزش کردن خودداری کنند. اغلب افراد می توانند 1 یا 2 روز بعد فعالیت های روزمره خود را آغاز کنند.