ضربه نهایی دونالد ترامپ پیش از ترک کاخ سفید

توافق برای فروش این تجهیزات نظامی در ماه آگوست و پس از رسمی شدن عادی سازی روابط امارات و اسرائیل اعلام شد و فروش جنگنده های پیشرفته اف-35 به امارات با نظر مثبت اسرائیل انجام خواهد شد. با این حال هنوز نگرانی هایی در اسرائیل وجود دارد که فروش جت های جنگنده پیشرفته به کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باعث ازبین رفتن برتری نظامی اسرائیل در منطقه می شود.

آن گونه که روزنامه «تایمز آو اسرائیل» گزارش داده، احزاب و رسانه ها از موافقت «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل، با فروش این جنگنده های پیشرفته به امارات به عنوان بخشی از توافق عادی سازی رابطه انتقاد کرده اند. با اینکه برخی آمریکایی و اسرائیلی می گویند فروش این جنگنده های نسل پنجم مستقیم با عادی سازی رابطه این کشور عربی و اسرائیل ارتباط ندارد اما تعدادی از مقام های دولت ترامپ اذعان کرده اند که توافق صلح با اسرائیل، امارات را در موقعیت بهتری برای خرید این جنگنده های مدرن قرار داده است. حتی قطر هم در فهرست مشتریان این جنگنده ها قرار دارد و گفته می شود اسرائیل موافقت اولیه خود را با فروش آنها به دوحه اعلام کرده است.

قراردادهایی بی سابقه

دولت ترامپ حدود یک هفته بعد از انتخابات ریاست جمهوری و شکست در این انتخابات، قراردادهایی به ارزش حدود 33 میلیارد دلار برای فروش جنگنده و انواع تسلیحات نظامی با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس امضا کرده است. ارزش قرارداد با امارات، بیش از 10 میلیارد دلار تخمین زده می شود. وزارت دفاع آمریکا همچنین از توافق برای فروش جنگنده به عربستان و قطر خبر داد. به نوشته نشریه نظامی «جینس دیفنس»، شرکت بویینگ دو قرارداد کلان ساخت جنگنده برای عربستان به ارزش 10میلیارد و 450 میلیون دلار امضا کرده است. توافق تسلیحاتی که میان ایالات متحده و امارات حاصل شده، تنها شامل جنگنده های مدرن

اف-35 نمی شود. 18 هواپیمای بدون سرنشین «ریپر» و هزاران بمب و موشک هم قرار است به امارات تحویل داده شود و توجیه ابوظبی برای خرید این تسلیحات نظامی «تهدیدهای بالقوه ایران» عنوان شده است. نکته قابل توجه این است که دولت ترامپ در ماه های پایانی حضور خود در کاخ سفید قراردادهای نظامی بی سابقه ای با کشورهای عرب خلیج فارس بسته و می خواهد بیشترین تجهیزات نظامی را به اعراب بفروشد و می خواهد تعهد انجام این قراردادها را هم به دوش دولت بعدی بیندازد. آن گونه که روزنامه اسرائیلی «یدیعوت آحارونوت» اسرائیل گزارش داده، علاوه بر امارات، بحرین و سودان که تاکنون توافق عادی سازی رابطه با اسرائیل را امضا کرده اند، تا قبل از پایان دولت ترامپ، چند کشور عربی دیگر هم به عادی سازی رابطه با اسرائیل خواهند پرداخت.

اما هنوز یک مرحله تا نهایی شدن این قراردادها باقی مانده است. در صورت مخالفت کنگره آمریکا با این معامله، آنها 30 روز فرصت دارند تا قطع نامه ای را برای جلوگیری از فروش این تسلیحات به امارات یا قطر ارائه دهند. بااین حال مقابله با وتوی رئیس جمهوری نیاز به رأی دوسوم نمایندگان کنگره دارد و با ترکیب فعلی کنگره بعید است که چنین رأیی داده شود. تا زمانی که روابط امارات با اسرائیل عادی نشده بود، ایالات متحده درخواست های کشورهای عرب خاورمیانه برای خرید اف-35 را به دلیل نگرانی از «برتری نظامی اسرائیل» که از اولویت های هر دو حزب دموکرات و جمهوری خواه است، نایده می گرفت یا با آن مخالفت می کرد. «مارک اسپر»، وزیر دفاع آمریکا که چند روز پیش از سوی ترامپ از مقام خود اخراج شد، در آخرین روزهای کاری اش بر توافق های جدید با اسرائیل برای تضمین «برتری نظامی اسرائیل» در خاورمیانه تمرکز داشت. این تفاهم پس از دیدارهای متعدد او با وزیر دفاع اسرائیل در کمتر از یک ماه اخیر امضا شد. مقام های امنیتی و نظامی اسرائیل تأیید کرده اند که در چارچوب این توافق جدید، اسرائیل فهرست جدیدی از تجهیزات مورد نظر خود را به آمریکا ارائه کرده است اما اعلام شده که درباره جزئیات این توافق فعلا نمی توانند اظهارنظر کنند.

نقش بایدن

با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا این احتمال جدی تر از قبل مطرح شده که رئیس جمهور منتخب آمریکا می تواند با رسمی شدن حضورش در کاخ سفید مانع از چنین توافقی شود یا حداقل شرایط این قرارداد را تغییر دهد؛ اما برخی تحلیلگران هم اعتقاد دارند که بایدن این اختیار را دارد که نه تنها این قراردادهای نظامی بلکه حتی «پیمان آبراهام» را هم که توافق نامه های جمعی امارات و بحرین برای عادی سازی رابطه با اسرائیل بود، لغو کند.

اگرچه بسیار بعید به نظر می رسد که بایدن بخواهد روند صلح اعراب و اسرائیل را به هم بزند اما پیشنهادها و مذاکراتی مبنی بر توقف توافق یا انجام تغییراتی در آن وجود دارد، زیرا چنین اتحاد منطقه ای می تواند ایران را عصبانی کند و بایدن نمی خواهد چنین اتفاقی رخ دهد. از جمله وعده هایی که بایدن در دوران مبارزات انتخاباتی داده، تنش زدایی با ایران و بازگشت به توافق هسته ای سال 2015 است و فروش این تجهیزات پیشرفته به اعراب رقیب ایران در خاورمیانه می تواند باعث تحریک تهران و ایجاد مانع بیشتر در مسیر مذاکرات احتمالی تهران و واشنگتن شود. در همین حال تعدادی از دموکرات های نزدیک به بایدن اعتقاد دارند که دولت دموکراتی که از 20 ژانویه 2021 قدرت را در کاخ سفید در دست می گیرد، باید موضعی سرسختانه علیه اسرائیل اتخاذ کند تا شهرک سازی ها در کرانه باختری متوقف شود و آزادی زندانیان فلسطینی سرعت بیشتری بگیرد.

آغاز تور پمپئو

در هفته های پایانی دولت ترامپ، «مایک پمپئو»، وزیر خارجه او، از روز گذشته تور خود به شش کشور فرانسه، گرجستان، اسرائیل، ترکیه، امارات متحده عربی، قطر و عربستان را آغاز کرد. رایزنی برای عادی سازی رابطه اعراب با اسرائیل و افزایش فشارها بر ایران و چین و مذاکره در ارتباط با قراردادهای نظامی اخیر ازجمله مهم ترین موضوعاتی است که پمپئو در این سفرها درباره آنها مذاکره خواهد کرد. سفر مایک پمپئو با خاورمیانه در حالی انجام می شود که حدود یک هفته قبل «الیوت آبرامز»، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران ونزوئلا، در سفر به اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه اعلام کرد تا پایان دولت ترامپ هر هفته یک تحریم علیه تهران اعمال خواهد شد تا کار دولت بعدی برای رفع آنها دشوارتر شود. توافق های نهایی برای انعقاد قراردادهای نظامی میان واشنگتن و اعراب و اسرائیل هم در این سفر حاصل شده بود.