به گزارش سرویس سلامت خانواده پایگاه خبری ساعدنیوز، پلاکتها، سلولهای خونی کوچکی هستند که نقشی حیاتی در فرآیند لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزیهای بیرویه ایفا میکنند. زمانی که تعداد این سلولها در خون از حد طبیعی کمتر شود، عارضهای به نام "ترومبوسیتوپنی" یا کمبود پلاکت خون رخ میدهد. این وضعیت میتواند از یک مشکل خفیف تا یک بیماری جدی و نیازمند درمان فوری متغیر باشد. شناخت علائم پایین بودن پلاکت خون و اقدام بهموقع برای درمان، کلید اصلی پیشگیری از عوارض خطرناک آن است.
علائم ترومبوسیتوپنی بسته به شدت کمبود پلاکت میتواند متفاوت باشد. در موارد خفیف، ممکن است فرد هیچ علامت خاصی را تجربه نکند. اما با کاهش بیشتر تعداد پلاکتها، نشانههای زیر بروز میکنند:
کبودی آسان و بیدلیل: ظاهر شدن لکههای کبود (پورپورا) روی پوست بدون وارد شدن ضربه شدید.
خونریزیهای زیرپوستی: ایجاد نقاط قرمز یا بنفش بسیار ریز روی پوست، بهویژه در ساق پا که به آن "پتشی" گفته میشود.
خونریزی طولانیمدت از بریدگیهای سطحی: حتی یک خراش کوچک میتواند برای مدت طولانی خونریزی کند.
خونریزی از لثهها یا بینی: خونریزی خودبهخودی یا بیش از حد هنگام مسواک زدن.
وجود خون در ادرار یا مدفوع: تغییر رنگ ادرار به صورتی یا قرمز و یا مشاهده مدفوع تیره و قیری رنگ.
خونریزیهای شدید و غیرطبیعی در دوران قاعدگی (در زنان).
خستگی و ضعف مفرط.
در موارد نادر و بسیار شدید، خونریزی داخلی که میتواند تهدیدکننده حیات باشد.
افت پلاکت خون میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد که بهطور کلی به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
کاهش تولید پلاکت در مغز استخوان: مغز استخوان، کارخانه تولید سلولهای خونی از جمله پلاکتهاست. بیماریهایی مانند لوسمی (سرطان خون)، برخی انواع کمخونی، عفونتهای ویروسی (مانند HIV، هپاتیت C و اوریون)، شیمیدرمانی و مصرف بیش از حد الکل میتوانند به مغز استخوان آسیب رسانده و تولید پلاکت را مختل کنند.
تخریب افزایشیافته پلاکتها در بدن: در برخی شرایط، بدن به اشتباه پلاکتهای خود را تخریب میکند. بیماریهای خودایمنی مانند "پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایمنی" (ITP) و لوپوس، و همچنین عوارض جانبی برخی داروها (مانند هپارین و داروهای ضدتشنج) از دلایل شایع این تخریب هستند.
بهدام افتادن پلاکتها در طحال: طحال عضوی است که به تصفیه خون و مبارزه با عفونتها کمک میکند. در صورت بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی) به دلیل بیماریهایی مانند سیروز کبدی، تعداد زیادی از پلاکتها در این عضو به دام افتاده و از گردش خون خارج میشوند.
تشخیص ترومبوسیتوپنی معمولاً با یک آزمایش خون ساده به نام شمارش کامل خون (CBC) انجام میشود. پس از تأیید تشخیص، پزشک ممکن است آزمایشهای تکمیلی برای یافتن علت اصلی بیماری تجویز کند.
روش درمان به علت زمینهای و شدت کمبود پلاکت بستگی دارد:
درمان موارد خفیف: اگر کمبود پلاکت خفیف باشد و علامتی وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک فقط بیمار را تحت نظر بگیرد.
درمان بیماری زمینهای: در صورتی که افت پلاکت ناشی از یک بیماری دیگر باشد، تمرکز اصلی بر درمان آن بیماری خواهد بود. برای مثال، اگر یک دارو باعث این عارضه شده باشد، قطع یا تعویض آن میتواند مشکل را برطرف کند.
دارودرمانی: پزشک ممکن است داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها (مثلاً پردنیزون) را برای سرکوب سیستم ایمنی و جلوگیری از تخریب پلاکتها تجویز کند. ایمونوگلوبولینها و داروهای جدیدتر مانند آگونیستهای گیرنده ترومبوپویتین (مانند رومپلوستیم و الترومبوپگ) نیز برای تحریک مغز استخوان جهت تولید پلاکت بیشتر استفاده میشوند.
تزریق پلاکت: در موارد خونریزی شدید یا قبل از جراحی، ممکن است نیاز به تزریق خون یا پلاکت متمرکز باشد.
برداشتن طحال (اسپلنکتومی): اگر سایر روشهای درمانی مؤثر نباشند و طحال عامل اصلی تخریب پلاکتها باشد، جراحی برداشتن طحال میتواند یک گزینه درمانی مؤثر باشد.
پایین بودن پلاکت خون یا ترومبوسیتوپنی یک اختلال خونی مهم است که نباید نادیده گرفته شود. مشاهده علائمی مانند کبودی آسان، خونریزیهای غیرمعمول و نقاط قرمز روی پوست، هشداری برای مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون است. خوشبختانه با تشخیص بهموقع علت اصلی و بهرهگیری از روشهای درمانی نوین، میتوان این عارضه را بهخوبی مدیریت و کنترل کرد و از بروز عوارض جدی آن جلوگیری نمود. هرگز بدون مشورت با پزشک متخصص، هیچ درمانی را خودسرانه آغاز نکنید.
برای مشاهده مطالب مرتبط با بیماریها و راههای درمان آنها اینجا کلیک کنید
