به گزارش سرویس سلامت خانواده پایگاه خبری ساعدنیوز، بدن زنان به طور طبیعی مقادیر کمی هورمون مردانه (آندروژن)، از جمله تستوسترون، تولید میکند که برای عملکردهای مختلفی مانند حفظ تراکم استخوان و میل جنسی ضروری است. این هورمونها توسط تخمدانها و غدد فوق کلیوی (آدرنال) ترشح میشوند. با این حال، زمانی که تولید این هورمونها از حد طبیعی فراتر رود، تعادل ظریف هورمونی بدن دچار اختلال شده و علائم فیزیکی و فیزیولوژیکی متعددی بروز میکند که میتواند بر جنبههای مختلف زندگی یک زن، از ظاهر گرفته تا قدرت باروری، تأثیر بگذارد.
دلایل مختلفی میتوانند منجر به تولید بیش از حد آندروژنها در بدن زنان شوند. شناسایی علت اصلی، اولین و مهمترین گام در انتخاب روش درمانی مناسب است.
سندروم تخمدان پلیکیستیک (PCOS): شایعترین علت هیپرآندروژنیسم در زنان، سندروم تخمدان پلیکیستیک است. این اختلال غدد درونریز، میلیونها زن را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده و با علائمی نظیر سیکلهای قاعدگی نامنظم یا عدم تخمکگذاری، وجود کیستهای متعدد در تخمدانها و سطح بالای آندروژن مشخص میشود.
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH): این یک بیماری ژنتیکی است که غدد فوق کلیوی را تحت تأثیر قرار میدهد و منجر به تولید نامتعادل هورمونها، از جمله کورتیزول و آندروژنها میشود. در نوع غیرکلاسیک این بیماری که شیوع بیشتری دارد، علائم معمولاً در اواخر کودکی یا دوران بلوغ ظاهر میشوند.
تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیوی: اگرچه نادر است، اما برخی تومورها میتوانند مقادیر زیادی هورمون مردانه تولید کنند. این تومورها میتوانند خوشخیم یا بدخیم باشند و معمولاً منجر به افزایش ناگهانی و شدید علائم میشوند.
سایر شرایط پزشکی: بیماریهایی مانند سندروم کوشینگ و مقاومت به انسولین نیز میتوانند با افزایش سطح آندروژنها در ارتباط باشند. همچنین مصرف برخی داروها مانند استروئیدهای آنابولیک نیز میتواند سبب این عارضه شود.
علائم افزایش هورمون مردانه در زنان میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. شناخت این علائم به شما کمک میکند تا در زمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.
هیرسوتیسم (افزایش موهای زائد): رشد موهای ضخیم و تیره در نواحی که معمولاً در مردان دیده میشود، مانند صورت (ریش و سبیل)، قفسه سینه، شکم و پشت.
آکنه و پوست چرب: افزایش آندروژنها باعث تحریک غدد چربی پوست شده و منجر به بروز آکنههای مقاوم به درمان، به ویژه در ناحیه فک و چانه، و چربی بیش از حد پوست میشود.
ریزش مو با الگوی مردانه (آلوپسی آندروژنیک): نازک شدن و ریزش موها، به خصوص در قسمت جلویی و بالای سر.
اختلالات قاعدگی: سیکلهای نامنظم، قاعدگیهای با فاصله زیاد (الیگومنوره) یا قطع کامل قاعدگی (آمنوره) از علائم شایع هستند.
تغییرات فیزیکی: در موارد شدید، ممکن است علائم مردانهسازی (ویریلیزاسیون) مانند بم شدن صدا، افزایش توده عضلانی و کوچک شدن سینهها مشاهده شود.
سایر علائم: افزایش وزن و چاقی، به خصوص در ناحیه شکم، و مشکلات باروری نیز میتواند با سطح بالای هورمونهای مردانه مرتبط باشد.
تشخیص دقیق علت افزایش هورمون مردانه نیازمند ترکیبی از معاینات بالینی و آزمایشهای پاراکلینیکی است.
تشخیص: پزشک با بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، علائم شما را ارزیابی میکند. آزمایش خون برای اندازهگیری سطح هورمونهای مختلف از جمله تستوسترون کل و آزاد، DHEA-S، و هورمونهای LH و FSH ضروری است. در صورت شک به PCOS، سونوگرافی از تخمدانها نیز انجام میشود.
درمان: روش درمان به علت اصلی بیماری، شدت علائم و اینکه آیا بیمار قصد بارداری دارد یا خیر، بستگی دارد.
تغییر سبک زندگی: کاهش وزن از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، به ویژه در زنان مبتلا به PCOS، میتواند به تنظیم هورمونها و بهبود علائم کمک شایانی کند.
درمان دارویی: داروهای ضدبارداری خوراکی (OCPs) اغلب اولین خط درمان برای زنانی هستند که قصد بارداری ندارند. این داروها به تنظیم سیکل قاعدگی و کاهش تولید آندروژن کمک میکنند. داروهای آنتیآندروژن مانند اسپیرونولاکتون نیز میتوانند به طور مؤثری با علائم پوستی مانند هیرسوتیسم و آکنه مقابله کنند. در موارد مقاومت به انسولین، ممکن است داروی متفورمین تجویز شود.
درمانهای موضعی: برای کنترل موهای زائد میتوان از روشهایی مانند لیزر، الکترولیز و کرمهای موضعی (مانند افلورنیتین) استفاده کرد.
افزایش هورمون مردانه در زنان یک وضعیت قابل مدیریت است. اگرچه علائم آن میتواند ناخوشایند و استرسزا باشد، اما با تشخیص به موقع و پیروی از یک برنامه درمانی مناسب تحت نظر پزشک متخصص غدد یا زنان، میتوان تعادل هورمونی را بازگرداند و علائم را به طور مؤثری کنترل کرد. به یاد داشته باشید که کلید موفقیت در درمان، شناسایی علت زمینهای و همکاری نزدیک با پزشک برای انتخاب بهترین رویکرد درمانی متناسب با شرایط شماست.
برای مشاهده مطالب مرتبط با سلامت خانواده اینجا کلیک کنید
