پریتونیت عفونی در گربه ها یا التهاب صفاقی عفونی گربه سانان که به انگلیسی به نام Feline infectious peritonitis شناخته می شود و همچنین با نام اختصاری FIP آن را می شناسند.یک نوع بیماری است که معمولا کشنده و درمان ناپذیر می باشد که گربه ها را آلوده کرده و در آن ها رایج می باشد . برخی از دانشمندان بر این اعتقاد هستند که این بیماری به دلیل شیوع ویروس پریتونیت عفونی گربه سانان ( FIPV ) به وجود آمده است. ویروس پریتونیت ، ویروسی است که جهش یافته ی ویروس کوروناویروس روده ای گربه سانان (FECV) می باشد.
معرفی کامل و جامع پریتونیت عفونی گربه سانان (FIP یا FIPV)
پریتونیت عفونی گربه سانان توسط یک ویروس از خانواده ی کروناویروس ایجاد می شود که بسیار کشنده است. بیماری FIP در گربه های اهلی نسبت گربه های وحشی بسیار شایع تر است. اگرچه بسیاری از گربه ها به کروناویروس آلوده می شوند، اما تعداد محدودی از آن ها دچار FIP می شوند. تصور براین است که این بیماری به علت جهش در کروناویروس روده ای یا یک پاسخ ایمنی غیر طبیعی در گربه ها اتفاق می افتد. شدت این بیماری در بین سویه های مختلف آن، متفاوت است. این ویروس به مدت 6-4 هفته در محیط زنده می ماند، با این حال به راحتی توسط ضدعفونی کننده های معمولی از بین می رود.
واکسن پیشگیری کننده از بیماری FIP وجود دارد، ولی به علت اثربخشی کم، به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد. واکسیناسیون ممکن است در موقعیت های با ریسک بالا از جمله گربه های موجود در مکان های ویژه از جمله مکان های پرورشی، پناهگاه ها، یا گربه هایی که با بیرون از خانه در ارتباط هستند، انجام شود. این ویروس اغلب از طریق خوردن یا استنشاق وارد بدن گربه می شود. ویروس همراه مدفوع و بزاق از بدن دفع و از طریق تماس گربه ها با یکدیگر یا فومیت ها منتشر می شود. ویروس در اپیتلییوم روده شروع به تکثیر می کند و سپس از طریق گلبول های سفید به چندین دستگاه بدن منتقل می شود. اندام هایی که در این بیماری درگیر می شوند، عبارتند از کبد، طحال، کلیه ها، مغز و گره های لنفاوی. طی این بیماری، یک فرایند التهابی بسیار شدید در داخل عروق خونی اتفاق می افتد.در خانه هایی که تعداد زیادی گربه نگهداری می شود و در مکان های با ریسک بالا، رعایت اصول بهداشتی و جدا کردن حیوانات بیمار گامی مهم در پیشگیری از این بیماری به شمار می رود.
راههای انتقال بیماری پریتونیت
FECV بسیار معمول می باشد، مخصوصا در مکان هایی که گروه های زیادی از گربه ها باهم نگهداری می گردند (پناهگاه حیوانات ، پرورشگاه ها و غیره ) از طریق استنشاق و یا تغذیه به این ویروس آلوده می گردند . شایع ترین منبع آلودگی مدفوع می باشد، اگرچه سطوح آلوده ای نظیر ظروف غذا و لباس می توانند این ویروس را به خوبی انتقال دهند.این ویروس جهش یافته توانایی حمله و رشد در انواع مشخصی از گویچه های سفید به نام ماکرو فاژ ها را خواهد داشت. پاسخ سامانه دفاعی بدن باعث ایجاد التهاب در اندام های آلوده می گردد.این بیماری در کل کشنده می باشد، اما نرخ کشتار آن یک در پنج هزار برای خانه هایی می باشند که یک الی دو گربه در آن ها نگهداری می شود.
علائم بیماری پریتونیت عفونی گربه سانان
این بیماری به دو دسته مرطوب و خشک تقسیم می شود.از علائم fip مرطوب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تجمع مایعات در داخل شکن و قفسه سینه(تجمع آب در قفسه سینه باعث مشکلات تنفسی میشود)
- فقدان اشتها و کاهش وزن
- عدم تحرک
- افسردگی
- کم خونی
- اسهال یا یبوست
- تغییرات رفتاری
شروع علائم fip خشک، آهسته تر میباشد و از علائم آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- از دست دادن اشتها
- افسردگی
- کم خونی
- تب
- نارسایی کلیه (افزایش مصرف آب و دفع ادرار)
- ناراحتی های کبد (یرقان)
- بیماری های گوارشی (اسهال و استفراغ)
- دیابت
- بیماری های عصبی (از دست دادن تعادل، تغییرات رفتاری، تشتج، فلج شدن)
- ناراحتی های چشمی (تورم، کوری )
تشخیص پریتونیت عفونی گربه سانان (FIP یا FIPV)
- هیچ تست قطعی برای بیماری FIP وجود ندارد. مشکل اینجاست که این آزمایش ها نمی توانند تفاوت بین کروناویروس های روده ای و آنتی ژن های FIP یا تفاوت بین آنتی بادی های تشکیل شده را از هم تشخیص بدهند. مثبت بودن تیتر آنتی بادی یا PCR به این معنا نیست که گربه ها مبتلا FIP هستند. تشخیص FIP معمولا بر اساس علایم بالینی، تاریخچه و تشخیص تفریقی انجام می گیرد.
- در فرم مرطوب بیماری، بررسی و آنالیز مایعات می تواند به تشخیص بیماری منجر شود. مایعات گرفته شده از محوطه ی شکمی و سینه ای، چسبناک بوده و به رنگ کاهی متمایل به زرد مشاهده می شوند. این مایعات مخلوطی از سلول های التهابی، پروتئین ها و یون های پلاسما هستند.
- تست های تشخیصی آزمایشگاهی قطعی نیستند، ولی به تشخیص بیماری کمک می کنند و برای فرم خشک بیماری مفید تر هستند.
- جراحی اکتشافی یا کالبدگشایی به همراه نمونه برداری از ضایعات پیوگرانولوماتوز می تواند به تشخیص FIP کمک کند.
درمان بیماری پریتونیت عفونی گربه سانان
درمان بیماري FIP به طور کلی موفقیت آمیز نیست و توصیه می شود تا با توجه به انتخاب روش هاي درمانی توسط دامپزشک، ارزیابی بالینی و آزمایشگاهی با توالی هر 7 تا 14 روز در طول مدت درمان صورت بگیرد تا روند درمان به طور دقیق تحلیل و بررسی شود.در مبحث پیشگیري متأسفانه هنوز واکسن مؤثري براي بیماري FIP وجود ندارد و همچنین در مورد واکسن هاي موجود نگرانی هایی از نظر تأثیرگذاري و امنیت سلامتی گربه ها، وجود دارد.
گربه مبتلا به پریتونیت عفونی چقدر عمر می کند؟
گربه های جوان کمتر از ۲ سال و گربه های بالای ۱۰ سال بیشتر در معرض ابتلا هستند و شرایط بد جسمی، شیوع عفونت واسترس باعث بیشتر آلوده شدن گربه ها می شود.این بیماری در مکانهایی که جمعیتی از گربه ها دیده میشوند بیشتر میباشد.این بیماری در حال غیر قابل درمان میباشد اما با حمایت و درمان او میتوان علائم بیماری رات کاهش داد و عمری طولانی تر به او داد.fip مرطوب تا ۳ بعد از ابتلا می تواند زنده بماند.
- مایعات جمع شده برای جلوگیری از عوارض بیشتر تخلیه شوند.
- گربه بایستی تزریق خون و مایعات شود و رژیم غذایی خاط داشته باشد.
- اگر عفونت ثانویه اتفاق افتاد تجویز آنتی بیوتیک لازم است.