علل بلوغ زودرس و راههای جلوگیری از آن

بلوغ زودرس چیست ؟

بلوغ زودرس به ظاهر شدن زودهنگام علائم بلوغ جسمی و هورمونی گفته می شود . ظاهر شدن علائم بلوغ از نظر فیزیکی و هورمونی در دختران قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی، بلوغ زودرس نامیده می شود . تقریبا ۱ کودک از میان ۵ هزار کودک به بلوغ زودرس دچار می شود.

عوامل ایجاد كننده بلوغ زودرس

عواملی که در اینجا ذکر می کنیم، علت اصلی نیستند، فقط مواردی هستند که به نظر می رسد با بلوغ زودرس ارتباط دارند:

جنسیت: دختران ۱۰ برابر بیشتر از پسران احتمال دارد دچار بلوغ زودرس مرکزی شوند.

نژاد: محققان دلیل این امر را نمی دانند اما به نظر می رسد به طور متوسط دختران آفریقایی-آمریکایی حدود یک سال زودتر از دختران سفیدپوست دچار بلوغ می شوند. برخی متخصصان می گویند که بلوغ در دخترانِ کمتر از ۶ سالِ آفریقایی-آمریکایی، بلوغ زودرس در نظر گرفته می شود.

چاقی: اگرچه برخی از مطالعات نشان می دهند که بین چاقی دختران کوچک و افزایش خطر ابتلا به بلوغ زودرس ارتباط هایی وجود دارد، اما چگونگی این ارتباط دقیقا مشخص نیست. به نظر می رسد که چاقی در پسران به بلوغ زودرس ارتباطی ندارد.

ژنتیک: گاهی اوقات بلوغ زودرس می تواند درنتیجه ی جهش های ژنتیکی باشد که باعث ترشح هورمون های جنسی می شود. در اکثر مواقع، کودکانی که به این علت دچار بلوغ زودرس مرکزی می شوند، والدین یا خواهر و برادرشان نیز به این اختلال دچار بوده اند.

فرزندخواندگی بین المللی: مطالعه ای نشان داده است کودکانی که از خارج از کشور به فرزندخواندگی قبول می شوند، بین ۱۰ الی ۲۰ برابر بیشتر احتمال دارد که به بلوغ زودرس دچار شوند. در این مورد هم محققان و متخصصان در مورد علت این امر اطمینان ندارند اما عدم اطمینان از سن دقیق کودکانی که به فرزندخواندگی قبول می شوند، می تواند نتایج تحقیق را تحت تأثیر قرار بدهد.

علائم بلوغ زودرس

در دختران:

• بزرگ شدن سینه (که اغلب اولین نشانه است)؛
• عادت ماهانه (که معمولا ۲ یا ۳ سال بعد از شروع علائم اولیه دیده می شود).

در پسران:

• رشد بیضه ها، آلت تناسلی و کیسه ی بیضه؛
• بَم شدن صدا (که معمولا آخرین نشانه ی بلوغ در پسران است).
• جهش رشد یکی دیگر از علائم بلوغ زودرس هم در پسران و هم در دختران است.

تشخیص بلوغ زودرس

هدف آزمایشات صرفا تایید وجود بلوغ زودرس نیست، بلکه روشی برای تشخیص عوامل آن نیز محسوب می شود. رادیوگرافی از مچ دست چپ برای تعیین سن استخوانی و تایید بلوغ زودرس انجام می شود. معمولا سن استخوانی در شروع بلوغ بین 11 تا 13 سال است.

ام آر آی برای بررسی وضعیت هیپوفیز، سونوگرافی تخمدان ها، سونوگرافی از بیضه ها و غدد فوق کلیوی نیز برای بررسی عوامل بلوغ زودرس انجام می شود. علاوه بر این، تعیین میزان هورمون ها نیز کاربردی است. در پسرها نیز تغییرات تستوسترون بررسی می شود.

عوارض بلوغ زودرس

کوتاهی قد: اگرچه کودکانی که به بلوغ زودرس دچار می شوند، اغلب نسبت به سن خود قد بلندتری دارند، اما در بزرگسالی کوتاه قد می شوند، چرا؟ زمانی که مراحل بلوغ به پایان می رسد، رشد نیز متوقف می شود. وقتی که بلوغ زودرس، زودتر از بلوغ طبیعی به پایان می رسد، رشد این کودکان در سنین پایین تر متوقف می شود. در نتیجه گاهی اوقات قد این کودکان کوتاه تر از آنی می شود که در بلوغ طبیعی از آنها انتظار می رود.

مشکلات رفتاری: نتایج برخی از مطالعات نشان از ارتباط بلوغ زودرس و مشکلات رفتاری دارد، به خصوص در کودکانی که تأخیر در رشد دارند. با این حال بسیاری از متخصصان احتمال صحت این نتایج را ضعیف می دانند.

فعالیت های جنسی در سنین پایین تر: اگرچه این امر احتمال دارد که والدین را بسیار نگران کند اما شواهد محکمی برای اثبات این ادعا وجود ندارد.

استرس: بلوغ به خودی خود دورانی طوفانی است، حتی اگر به موقع اتفاق بیفتد. بلوغ در بچه های کوچک تر می تواند استرس و فشار بیشتری به همراه داشته باشد. آنها احساس ناخوشایندی پیدا می کنند وقتی می بینند از لحاظ ظاهری با همسالان خود فرق دارند. عادت ماهانه برای دختران ۹ ساله و کوچک تر یا کسانی که دچار تأخیر رشد شده اند، می تواند نگران کننده باشد. والدین می توانند با آموزش کودکان در مورد تغییرات این دوران، به آنها در سپری کردن این دوره کمک کنند.

خطرات دیگر: برخی مطالعات نشان از ارتباط میان بلوغ زودرس در دختران و افزایش اندک خطر ابتلا به سرطان سینه در مراحل بعدی زندگی دارد. با این حال شواهد کاملا مشخص نیستند. برای اثبات این ادعا تحقیقات زیادی باید انجام شود.

درمان بلوغ زودرس

برای درمان بلوغ زودرس ابتدا باید بررسی کنیم به چه علتی فرد دچار بلوغ زودرس شده است. با توجه به این که در بسیاری از مواقع در دختران علت پیدا نمی شود، داروهایی تجویز می کنیم که جلوی تغییرات هورمونی ایجادشده را می گیرد اما این داروها به طور موقت تجویز می شوند.با مصرف داروها تا سن نرمال بلوغ ، بلوغ زودرس متوقف می شود و هنگامی که دارو قطع شود، تغییرات هورمونی دوران بلوغ به مرور برمی گردد. بنابراین لازم است گاهی چند سال داروها تجویز شوند. معمولاً داروها به صورت تزریقی است و ماهانه یا سه ماه یک بار تزریق می شود .

سخن پایانی

به عقیده ی متخصصان آگاهی و اطلاعات والدین و همراهی خانواده در پیشگیری و مقابله با بلوغ زودرس از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین لازم است که والدین تا حد امکان تماس کودکان با ترکیبات شیمیایی محیطی را کاهش دهند. علاوه بر این لازم است که وزن کودک در طول دوره ی رشد به دقت تحت نظر گرفته شود.کودکان را تشویق به فعالیت و ورزش کنید تا از بروز اضافه وزن پیشگیری شود. بهتر است توصیه های لازم برای تغییر محیط و سبک زندگی کودکان را از متخصص اطفال جویا شوید.