علل و علائم کمبود ویتامین B12 در بدن چیست؟

ویتامین B12 چیست؟

ویتامین B12 همانند ویتامین های دیگر گروه B محلول در آب است. این موضوع بدین معنیست که این ویتامین در آب حل می شود و به درون شریان های خونی روانه می شود. بدن انسان می تواند این ویتامین را برای حداکثر 4 سال ذخیره کند. مقدار اضافی ویتامین B12 از طریق ادرار دفع می شود.

ویتامین B12 بزرگترین و پیچیده ترین ساختار را در بین ویتامین ها دارد. این ویتامین بصورت طبیعی در محصولات گوشتی یافت می شود و تنها تولید صنعتی آن از طریق سنتز تخمیر باکتریایی انجام می شود. ویتامین B12 در شکل گیری گلبول های قرمز خون نقشی کلیدی دارد. اکسیژن توسط گلبول های قرمز به نقاط مختلف بدن حمل می شود و مشخص است که برای افزایش تحمل و قدرت خود به اکسیژن هر چه بیشتر نیازمند هستیم. خون سرشار از اکسیژن زندگی و انرژی را به شما می بخشد.

علائم کمبود ویتامین B12

• سوزن سوزن شدن: این حالت بخصوص زمانی که فرد برای طولانی مدت نشسته باشد، معمولی است، اما احساس بی حسی در سراسر بدن همراه با سوزن سوزن شدن می تواند نشانه ابتلا به فقر ویتامین ب. ۱۲ باشد. آسیب های عصبی ناشی از کمبود ویتامین ب. ۱۲ باعث بروز این نشانه ها می شود.
• ضعف عضلانی: یک نتیجه کمبود ویتامین ب. ۱۲ این است که اکسیژن کافی به عضلات نمی رسد و فرد ضعف عضلانی نامتعارف را تجربه می کند.
• رنگ پریدگی: عدم تولید کافی سلول های قرمز خون در افراد مبتلا به فقر ویتامین ب. ۱۲ منجر به بروز حالت رنگ پریدگی می شود.
• فراموشی: فراموشی مزمن و نامتعارف ممکن است نشان دهنده یک مساله عمیق پزشکی باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به فقر ویتامین ب. ۱۲ در معرض خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر در سنین بالاتر هستند. یک آزمایش خون ساده می تواند کمبود ویتامین ب. ۱۲ را تشخیص دهد و رژیم های مکمل می توانند از ابتلا به بیماری های شناختی در این افراد جلوگیری کنند.
• خستگی غیر قابل توضیح: احساس خستگی برای طولانی مدت حتی اگر فرد به میزان کافی خواب دریافت کرده باشد، البته همراه با علائمی که در بالا ذکر شد، می تواند نتیجه کمبود ویتامین ب. ۱۲ باشد و این را محققان آکادمی تغذیه و رژیم درمانی ایالات متحده ادعا کرده اند.
• سرگیجه: حملات مکرر سرگیجه می تواند یک سیگنال جدی ابتلا به کم خونی ناشی از فقر ویتامین ب. ۱۲ باشد. احساس لرزش سریع در حالت نشسته از نشانه های دیگر است. کسانی که فقر ویتامین ب. ۱۲ دارند، همچنین هنگام بالا آمدن یا پایین رفتن از پله ها دچار سرگیجه می شوند که این حالت البته بسیار خطرناک است و نیاز به توجه فوری پزشک دارد.
  

علل کمبود ویتامین B12

• ضد اسیدها جذب ویتامین B12 را تحت تاثیر قرار می دهند. بدن نیازمند اسید معده کافی برای جذب ویتامین B12 است.
• اکسید نیتروژن که به نام گاز خنده نیز شناخته می شود به ویتامین B12 موجود در بدن آسیب می زند.
• میکروب اچ پیلوری به سلول های معده که تولید پروتئین «فاکتور داخلی» را بر عهده دارند، آسیب می زند. بدن بدون این پروتئین توانایی چندانی در جذب ویتامین B12 ندارد.
• عمل بای پس معده با هدف کاهش وزن مکانیزم گوارش را تغییر می دهد و این شرایط می تواند بر جذب ویتامین B12 تاثیرگذار باشد.
• اگر روزی چهار فنجان قهوه می نوشید، 15 درصد ویتامین B12 کمتری نسبت به افرادی دارید که زیاد قهوه نمی نوشند.

تشخیص کمبود ویتامین B12

در صورتی که علائم بالا را دارید با یک آزمایش خون ساده می توانید متوجه کمبود این ویتامین در بدن شوید.

منابع غذایی ویتامین B12

گیاهان برای فرآیندهای سوخت و ساز خود نیازی به ویتامین B12 ندارند و آن را تولید نمی کنند. از این رو، دریافت این ویتامین از طریق مواد غذایی با منشاء حیوانی و مواد غذایی تقویت شده امکان پذیر است.

• غذای دریایی - ماهی ساردین، ماهی سالمون، ماهی تن، ماهی کاد، میگو
• گوشت - گوشت گاو، گوشت مرغ، گوشت بره، گوشت بز، گوشت بوقلمون
• لبنیات - شیر گاو، پنیر نرم و سفت، پنیر خانگی، پنیر خامه ای، ماست
• تخم مرغ - زرده تخم مرغ سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی است
• منابع گیاهی - مخمرهای تغذیه ای، شیر نارگیل تقویت شده، تمپه (یکی از فرآورده های سویا)
  

کمبود ویتامین B12 چگونه درمان می شود؟

اگر شما این نگرانی را دارید که ممکن است با کمبود این ویتامین مواجه باشید می توانید با انجام یک آزمایش خون از سطح ویتامین B12 در بدن خود مطلع شوید.

در صورت نیاز به جبران کمبود این ویتامین، درمان با یک دوره تزریق شروع می شود؛ بدین صورت که هر دو هفته یکبار تزریق اتفاق می افتد و دوره درمان تا زمانی که علائم بهبود می یابد ادامه دارد. اگر علت کمبود رژیم غذایی فرد باشد، ممکن است قرص های ویتامین B12 تجویز شود تا بین وعده های غذایی مصرف شود و حتی هر شش ماه یکبار یک تزریق اضافی هم انجام شود.

بهبود یا تغییر رژیم غذایی شما می تواند از تکرار کاهش سطح این ویتامین جلوگیری کند. همانطور که قبلا اشاره شد ویتامین B12 در گوشت، ماهی، تخم مرغ، محصولات لبنی و غذاهای مخصوص غنی شده یافت می شود. اما اگر کمبود ویتامین مربوط به رژیم غذایی شما نیست، می توان با انجام تزریق های سه ماه یکبار کمبود را جبران نمود.

سخن پایانی

برخلاف ویتامین هایی که محلول در چربی هستند و ممکن است در بدن انباشته شده و عوارض جانبی داشته باشند، ب12 به این دلیل که محلول در آب است فقط به اندازه ی نیاز بدن جذب می شود و مقادیر اضافه ی آن به همراه ادرار دفع می شود. این برای کسانی که می خواهند ذخایر بدن شان را از این ویتامین پر کنند ولی نگران مصرف زیاد آن هستند، خبر خوبی است.